Udostępnij

„Młodzi powyjeżdżali”. Trzy miasta z najgorszym powietrzem leżą w górach

16.05.2023

W zakończonym sezonie grzewczym w dolnośląskiej Nowej Rudzie przez prawie sto dni występowały „dni smogowe” – wynika z raportu Polskiego Alarmu Smogowego i HEAL Polska. Kolejne w zestawieniu Sucha Beskidzka i Żywiec zmagały się ze smogiem ponad trzy dni w tygodniu. Smog dusił mieszkańców tych miejscowości pomimo wyjątkowo ciepłej zimy. Tymczasem, mimo złej jakości powietrza w minionym sezonie smogowym rząd zdecydował się zawiesić normy jakości węgla na kolejne 3 miesiące.

Autorzy raportu „Chorzy na smog” przypominają, że „dni smogowe” są wyjątkowo szkodliwe dla zdrowia. Wystarczy tylko kilka godzin wdychania smogu, by pojawiły się zauważalne skutki zdrowotne. Należą do nich: złe samopoczucie, bóle głowy, irytacja, ataki astmy i duszności.

Nie tylko południe Polski

Na 211 miejscowości objętych monitoringiem pyłów zawieszonych PM10 aż 180 nie spełniało rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczącej maksymalnej liczby „dni smogowych”, czyli takich o zbyt wysokim stężeniu pyłu PM10. Najgorszy pod tym względem stan powietrza odnotowano w Nowej Rudzie (96 dni z przekroczeniem normy WHO). Kolejne miejsca na podium zajęły Sucha Beskidzka (79 dni) oraz Żywiec (72 dni). Choć problem, jak co roku najmocniej dotyczył południa Polski, w pierwszej dziesiątce miast z najgorszym powietrzem znalazły się Nowe Miasto Lubawskie z warmińsko-mazurskiego, oraz wielkopolska Mosina.

Z kolei najwyższe średnie stężenie dobowe pyłu PM10 – odnotowane w Żywcu – było niemal 5-krotnie wyższe niż zaleca WHO. Powyższa sytuacja miała miejsce pomimo tego, że wielu mieszkańców oszczędzało opał, obniżając temperaturę w domach, a zima była dość łagodna. Mieliśmy aż o 20 proc. mniej dni sprzyjających smogowi (śr. temp. poniżej 0°C, wiatr poniżej 3 m/s) niż pięć lat wcześniej.

– Pomimo wyjątkowo ciepłej zimy okazało się, że sezon grzewczy 2022/23 dla mieszkańców wielu miejscowości był bardzo ciężki. Tradycyjnie w czołówce widzimy te same miejscowości: Nową Rudę, Suchą Beskidzką czy Żywiec i Pszczynę. Ale ważne jest, byśmy ujrzeli problem szerzej: te miasta są reprezentantami setek, polskich miejscowości, gdzie zanieczyszczenie powietrza wciąż jest bardzo wysokie, ale brakuje tam danych pomiarowych – skomentowała ranking Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego.

 class=

„Dni smogowe” mają fatalny wpływ na zdrowie

– O chorobach przewlekłych z powodu smogu mówi się dużo, o konsekwencjach narażenia krótkoterminowego niewiele albo wcale – mówi Weronika Michalak z HEAL Polska. – Niesłusznie, bo przekroczenia dopuszczalnych limitów wskazują, że ten problem to chleb powszedni mieszkańców polskich miast. To, że my lub nasze dzieci są rozdrażnione, zirytowane, boli nas głowa, może być konsekwencją oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Niestety jednodniowa ekspozycja może prowadzić nawet do poważnych skutków zdrowotnych, np. udaru mózgu czy zawału serca. Ten wpływ widać wyraźnie w badaniach i statystykach szpitalnych – dodaje.

Nawet krótkotrwały wzrost stężenia drobnych pyłów zawieszonych o 10 µg/m3 przekłada się na wzrost ryzyka zgonu z powodu udaru mózgu o aż o 11 proc. – Gołym okiem widać, że w okresie grzewczym, w miejscach i regionach, które są eksponowane na zanieczyszczenia powietrza, wzrasta liczba osób chorych i zgonów – podsumowuje lek. Tomasz Karauda, specjalista chorób wewnętrznych.

Autorzy raportu zwracają uwagę, że poprawa jakości powietrza to proces wymagający działań na wszystkich szczeblach politycznych. Niestety z końcem kwietnia rząd przedłużył zawieszenie norm jakości węgla do końca lipca. Oznacza to, że węgiel marnej jakości trafi do pieców i kotłów również w nadchodzącym sezonie grzewczym. – Podejrzewałbym, że w ubiegłym roku sprowadzono bardzo dużo węgla niskiej jakości. Jak słyszymy, zalega on dziś na hałdach. Być może więc przedłuża się zawieszenie norm właśnie dlatego, że rząd chce sprzedać go obywatelom. Brak norm może stać się okazją do naciągania klientów i sprzedawania kiepskiego paliwa – komentował dla SmogLabu decyzję rządu Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego.

 class=

„To nie jest miejsce do spokojnego życia i zakładania rodziny”

Relacje mieszkańców najbardziej zanieczyszczonych miejscowości jasno pokazują, że jakość powietrza przekłada się na jakość życia.

– Tutaj regularnie czuć po prostu duszący smród. Nie da się ukryć, że nasze powietrze jest zatrute. Młodzi od dawna uciekają z Nowej Rudy. Oni są świadomi, że to nie jest zdrowe. To nie jest miejsce do spokojnego życia i zakładania rodziny – powiedziała SmogLabowi pani Stanisława, emerytka z Nowej Rudy.

Młodzież powyjeżdżała, ale starsze pokolenia w większości przywykły do tego, czym oddychają. Ludzie po prostu się do tego przyzwyczaili

Julian Golak, przewodniczący dolnośląskiego Polskiego Klubu Ekologicznego

Dolnośląscy aktywiści podkreślają, że problem smogu dotyczy wielu miast w regionie. Pokazała to, chociażby wysoka pozycja Lwówka Śląskiego w zestawieniu. – Problem tkwi w specyfice miasteczek. Gęsto zabudowane starymi kamienicami w centrach położonych na dnie dolin górskich, w których pali się w piecach kopciuchach. To przepis na tragiczny smog — ocenia sytuację Krzysztof Smolnicki z Dolnośląskiego Alarmu Smogowego.

Dlatego też dla Dolnego Śląska najważniejsze są środki na likwidację kopciuchów i docieplenie starych kamienic. To one stanowią najpoważniejsze zagrożenie. – W ramach rządowego programu Czyste Powietrze od lat mamy środki na rozwiązanie problemu w domach jednorodzinnych. Fundusze dla kluczowych dla jakości powietrza wiekowych domów wielorodzinnych dopiero się pojawiają, ale wymagają jeszcze poprawienia — podsumowuje Smolnicki.

Zdjęcie: David Jancik/Shutterstock

Autor

Piotr Urbanik

Redatkor naczelny SmogLabu. Były kierownik Wiadomości Onet.pl, prowadzący kilku mediów branżowych i informacyjnych. Prowadził zajęcia z mediów internetowych na AGH i UJ. Długie wolne chwile spędza przemierzając Beskidy, te krótsze – przemierzając Nową Hutę.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.