Udostępnij

Jak zmieniać europejskie miasta? Podpowiadają kraje nordyckie

08.06.2024

Kraje nordyckie dzielą się swoją wiedzą. Ambasady Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii i Szwecji w specjalnym narzędziowniku opisują, jak tworzyć lepsze miasta do życia. Nie brakło ciekawych przykładów ze skandynawskich miast. Przy okazji sprawdzono, jak Polska realizuje światowe cele zrównoważonego rozwoju. Okazuje się, że nie jest źle.

Polska znajduje się na dobrej ścieżce w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju zgodnie z Agendą 2030. Globalny Indeks SDG, oparty na ponad 120 wskaźnikach zrównoważonego rozwoju, plasuje Polskę na 9. miejscu spośród 166 krajów, z wynikiem 81,8 proc.realizacji celów, przewyższając średnią dla krajów OECD.

Czym właściwie są wspomniane cele? – Jest to plan działania na rzecz przemian i przeobrażeń świata, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone w sposób zrównoważony, z szacunkiem dla środowiska oraz z uwzględnieniem potrzeb przyszłych pokoleń – wyjaśnia polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Dokument został przyjęty w 2015 roku podczas szczytu ONZ. Zawiera 17 celów zrównoważonego rozwoju, które rozbito na 169 konkretnych działań. Te mają być realizowane przez rządy państw, organizacje międzynarodowe, pozarządowe, naukę, biznes oraz samych obywateli. Dotykają pięciu głównych obszarów – planety, dobrobytu, pokoju, partnerstwa i ludzi.

– Polska wdrożyła cel dotyczący zrównoważonych miast i społeczności na poziomie 87,8 proc.. To stawia ją w czołówce krajów realizujących ten cel. Sukces ten wynika m.in. z odpowiednich warunków mieszkaniowych i dostępu do usług w miastach –  stwierdziła Małgorzata Greszta, Inicjatorka Kampanii 17 Celów, zapytana przez SmogLab.

Źródło: Narzędziownik dla miast. Strategiczne podejście do realizacji agendy 2030

W jakich obszarach potrzebne działania? „Żółte światło” dla Polski za wzrost zgonów przez złą jakość powietrza

Jednak narzędzie SDG Dashboard wskazuje na pewne obszary wymagające uwagi.

Są to kolejno cele nr 2 (Zero głodu) i nr 14 (Życie pod wodą), które otrzymały „czerwone światło”, sugerujące potrzebę koncentracji na tych obszarach. Natomiast cele dotyczące walki z ubóstwem i ochrony różnorodności biologicznej na lądzie uzyskały „zielone światło”, świadcząc o wysokiej realizacji. Cel 11 (Zrównoważone miasta i społeczności) otrzymał „żółte światło”, wskazując na wyzwania, takie jak jakość powietrza i transport publiczny, wymagające działań naprawczych.

W raporcie podkreślono, że Polska odnotowała umiarkowany postęp w Celu 11 w ciągu ostatnich pięciu lat, choć tempo było wolniejsze niż średnia UE o około 9 proc. Zmniejszenie narażenia na hałas, spadek liczby ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych oraz wzrost przypadków przedwczesnych zgonów związanych z pyłami PM2.5 przyczyniły się do tego spowolnienia.

Daleko od średniej

Indeks SDG dla regionów i miast OECD, wykorzystujący około 60 wskaźników, pokazuje zróżnicowanie między polskimi regionami w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Na przykład we wspomnianym Celu 11 region małopolski osiąga najniższą wartość indeksu – 13 proc., podczas gdy w regionie pomorskim wynosi ona 71 proc. Żaden region w Polsce nie osiągnął średniej dla krajów OECD, wynoszącej 73 proc. Podobne zróżnicowania obserwuje się w kontekście Celu 8 (Wzrost gospodarczy i godna praca). Region podkarpacki osiąga najniższą wartość indeksu dla tego celu – 76 proc., zgodnie ze średnią dla krajów OECD. Pozostałe regiony osiągają wartości powyżej średniej OECD, a niektóre nawet bliskie 100 proc.

Analizy Indeksu SDG dla miast OECD również pokazują znaczne zróżnicowanie na poziomie lokalnym w Polsce. Na przykład, w Celu 3 (Dobre zdrowie i jakość życia), najniższą wartość indeksu osiąga Opole – 4 proc., podczas gdy Tarnów osiąga najwyższy poziom – 61 proc., choć żadne polskie miasto nie osiągnęło średniej OECD wynoszącej 69 proc. W przypadku Celu 15 (Życie na lądzie), najniższą wartość indeksu osiąga Łódź – 54 proc., zbliżoną do średniej OECD (57 proc.). Pozostałe miasta plasują się powyżej średniej OECD, a pięć z nich osiąga wartości bliskie 100 proc. (Białystok, Kielce, Olsztyn, Nowy Sącz, Tarnów).

Źródło: Narzędziownik dla miast. Strategiczne podejście do realizacji agendy 2030

Kraje nordyckie wskazują dobre praktyki w swoich miastach

Nordyckie miasta od lat przodują w globalnych rankingach zrównoważonego rozwoju, wdrażając innowacyjne rozwiązania ekologiczne, które służą jako wzorce dla reszty świata. Ich zaangażowanie w walkę ze zmianami klimatu, neutralność węglową oraz gospodarkę cyrkularną stanowi inspirację dla innych regionów.

Na przykład duńskie miasto Aarhus wyróżnia się aktywnym zaangażowaniem w walkę ze zmianami klimatu, będąc jednym z 100 europejskich miast dążących do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 roku. Miasto opracowało długofalową Strategię Klimatyczną na lata 2020-2030, obejmującą kluczowe obszary działań, takie jak transport, energia, przemysł i budownictwo. Ważnym elementem tego podejścia jest Aarhus City Lab, platforma do testowania i opracowywania nowych rozwiązań cyfrowych wspierających zieloną transformację.

Z kolei norweskie miasto Bodø uczestniczy w projekcie City Loops, skupiając się na zamykaniu obiegu odpadów biologicznych i budowlanych oraz na stworzeniu zielonej dzielnicy z 15 tysiącami nowymi domami i 20 tysiącami miejsc pracy na terenie byłego lotniska wojskowego.

Ciepłownie przyszłości, miejskie rowery i geotermia

Możemy również zajrzeć do Finlandii i wspomnieć o mieście Espoo, które realizuje „Program Zrównoważonego miasta Espoo” wyznaczając pięć kluczowych celów zrównoważonego rozwoju, oraz współpracuje z firmą Fortum nad transformacją systemu ciepłowniczego, aby do 2030 roku był neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla.

Warto wspomnieć jeszcze szwedzki Göteborg, który został uznany za najbardziej zrównoważoną destynację turystyczną na świecie przez Global Destination Sustainability Index, a to wszystko dzięki licznym inicjatywom w zakresie zrównoważonej turystyki i transportu publicznego zasilanego w około 95 proc. przez odnawialne źródła energii. Miasto posiada także 60 punktów wypożyczalni rowerów miejskich, promując ekologiczne środki transportu.

Kolejnym przykładem może być również Grindavík. To niewielkie miasteczko położone na południowo-zachodnim wybrzeżu Islandii jest liderem w wykorzystaniu energii geotermalnej do produkcji energii elektrycznej i ciepła. Miasto jest także znane z zakładu przetwarzania ryb korzystającego z energii geotermalnej oraz jako popularny ośrodek turystyczny przyciągający odwiedzających gorącymi źródłami, które oferują relaksujące kąpiele i podziwianie niezwykłego krajobrazu.

Te przykłady miast pokazują, jak nordyckie miasta angażują się w zrównoważony rozwój poprzez innowacyjne podejścia do zarządzania energią, gospodarką odpadami i transportem, dążąc do neutralności klimatycznej i poprawy jakości życia swoich mieszkańców.

Więcej przykładów i pełna wersja narzędziownika dostępne są TUTAJ.

Zdjęcie tytułowe: shutterstock/LightField Studios

Autor

Mateusz Gibała

Autor bloga politykaponordycku.pl, gdzie na co dzień bada kulturę, gospodarkę i politykę państw nordyckich. Pisał o krajach nordyckich, energetyce i kwestiach klimatycznych dla wielu redakcji m.in. Cyberdefence24, Liberte, Nowa Europa Wschodnia i Biznes Alert oraz współpracował z Instytutem Nowej Europy.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.