Kilkadziesiąt organizacji apeluje do Donalda Tuska. Chodzi o program Czyste Powietrze

Trzydzieści organizacji pozarządowych, m.in. Greenpeace, WWF, Fundacja Instrat, Fundacja Instytut Reform, Fundacja Frank Bold, ClientEarth Prawnicy Dla Ziemi oraz Polski Alarm Smogowy podpisało apel do do Premiera Donalda Tuska o niezwłoczne przywrócenie naboru wniosków do programu „Czyste Powietrze”. Organizacje apelują jednocześnie o ukrócenie nadużyć, większe wsparcie dla termomodernizacji, zadbanie o osoby najuboższe oraz wieloletni plan finansowy dla tego programu.

Sygnatariusze apelu podkreślają wpływ programu „Czyste Powietrze” na zdrowie i życie mieszkańców i mieszkanek oraz wartość, jaką jest zmniejszenie rachunków za ogrzewanie w domach oraz redukcję emisji gazów cieplarnianych w Polsce. Pełne wdrożenie programu „Czyste Powietrze” – poprzez wymianę „kopciuchów” oraz ocieplenie domów – pozwoliłoby zmniejszyć liczbę przedwczesnych zgonów z powodu zanieczyszczenia powietrza o około 21 000 rocznie.

Organizacje podpisane pod apelem wskazują, że zmiany mające na celu ograniczenie nadużyć w programie, którymi usprawiedliwiane jest jego zawieszenie na jedną trzecią roku, można wprowadzić w znacznie krótszym czasie. Dlatego apelują do Premiera o znaczące przyspieszenie reform programu i szybkie odblokowanie naboru.

Autorzy apelu zwracają również uwagę, że decyzja Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska stoi w sprzeczności z zapisami umowy koalicyjnej zawartej w dniu 15 października 2023 r. W punkcie 9. zapisano „będziemy walczyć ze smogiem m.in. poprzez przyspieszenie procesu wymiany źródeł ciepła oraz termomodernizacji. Wprowadzimy niezbędne zmiany w programie Czyste Powietrze„. 

• Czytaj także: Ponad tysiąc gmin chce przywrócenia programu „Czyste Powietrze”. NFOŚiGW próbuje gasić pożar

Czego domagają się organizacje pozarządowe?

Główne postulaty apelu to:

1. Wprowadzenie zmian ograniczających nadużycia w grupie kwalifikującej się do najwyższych dotacji, rozwiązujących problemy takie, jak zawyżanie cen przez wykonawców, przepisywanie domów na uboższych krewnych czy zaniżanie dochodów z działalności gospodarczej. – Ten postulat można było i nadal można wprowadzić w przeciągu dwóch tygodni, bez konieczności zawieszania Programu i paraliżowania antysmogowych wysiłków większości gmin w Polsce – czytamy w piśmie.
2. Zaplanowanie kolejnych reform, których celem będzie znaczące ograniczenie biurokracji oraz przyspieszenie procesu obsługi beneficjentów, ponieważ obecnie czekają oni miesiącami na rozliczenie wniosku. 
3. Większe wsparcie w ramach programu efektywności energetycznej, tak aby inwestycje dotowane w ramach programu w maksymalny sposób przyczyniały się do obniżenia rachunków za ogrzewanie.
4. Objęcie szczególną opieką osób najuboższych. Zdaniem sygnatariuszy potrzebne jest uruchomienie ogólnokrajowego systemu włączającego pomoc społeczną w te działania, tak aby osoby uboższe i mniej zaradne uzyskały bezstronną pomoc w przeprowadzeniu inwestycji w wymianę kopcących źródeł ciepła na nowoczesne źródła ogrzewania oraz ocieplenie domu. Osoby te nie mogą być pozostawione bez pomocy. 
5. Zapewnienie ciągłego finansowania dla Programu i wskazanie z jakich źródeł będzie on zasilany. – Jest to element niezbędny, aby odbudować zaufanie społeczne do instytucji państwowych. Ogłoszenie planu wieloletniego finansowania zapewni obywatelom poczucie bezpieczeństwa, którego zostali pozbawieni w ostatnich dniach. Z tego samego powodu apelujemy o zachowanie ciągłego naboru do programu – podkreślają autorzy pisma.

• Czytaj także: To już oficjalne. Program „Czyste Powietrze” wstrzymany

Te organizacje podpisały apel ws. programu Czyste Powietrze

– Decyzja o nagłym wstrzymaniu programu wywołała oburzenie samorządów. Dziś do tego głosu krytyki dołączają największe organizacje społeczne zajmujące się ochroną środowiska. Zaproponowane przez NFOŚiGW zmiany, których celem jest uszczelnienie programu przed nadużyciami możliwe są do wdrożenia w bardzo krótkim czasie poprzez zmianę regulaminu czy samego wniosku o dofinansowanie – mówi Andrzej Guła z Polskiego Alarmu Smogowego.

– Nie ma więc potrzeby zamykania programu na jedną trzecią roku i pozbawiania gospodarstw domowych wsparcia w obniżeniu rachunków za ogrzewanie. Pamiętajmy, że program „Czyste Powietrze” to największy program modernizacyjny przeznaczony dla mieszkańców naszego kraju. Jego efekty to poprawa jakości powietrza i co za tym idzie naszego zdrowia, a dla gospodarstw domowych to również zmniejszenie rachunków za ogrzewanie, co w dobie rosnących cen energii jest niezmiernie ważne. 

Organizacje, które podpisały apel do premiera: Clean Cities Campaign Polska, Ekowyborca, Europejskie Centrum Czystego Powietrza, Fundacja Better Future, Fundacja Frank Bold, Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, Fundacja GAP Polska – Plan Globalnego Działania na rzecz Ziemi, Fundacja Instrat, Fundacja Instytut Reform, Fundacja LSM Polska – Światowy Ruch Katolików na rzecz Środowiska, Fundacja Rething, Fundacja Rozwoju Ekologicznego i Ochrony Środowiska EKO LUBUSZ, Fundacja „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”, Fundacja WWF Polska, Fundacja 360!, Greenpeace Polska, Heal Polska, Inicjatywa dla Gierałtowic, Instytut Zdrowia i Demokracji, Polski Alarm Smogowy, Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki, Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności (PSNM), Proaktywni, Rodzice Dla Klimatu, Społeczny Instytut Ekologiczny, Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Częstochowa, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA, Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Bełk, Stowarzyszenie Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego, Towarzystwo Na Rzecz Ziemi.

• Czytaj także: Spóźnili się 2 minuty, nie dostaną dotacji. Złość ludzi i chaos w urzędach po zamknięciu „Czystego Powietrza”

–

Zdjęcie tytułowe: shutterstock/Dan Morar