Udostępnij

„Smog nie tylko w dużych miastach”. Sprawdzili każde województwo [MAPA]

17.03.2025

Gdyby Polska dostosowała jakość powietrza do norm, które już niebawem wejdą w życie, można by ocalić ponad 30 tys. żyć rocznie. Gdybyśmy poszli krok dalej i zredukowali smog na tyle, ile zaleca Światowa Organizacja Zdrowia, uniknęlibyśmy ponad 42 tys. przedwczesnych zgonów każdego roku – to najważniejsze wnioski z mapy, którą przygotowało Europejskie Centrum Czystego Powietrza. Organizacja policzyła dane dotyczące liczby hospitalizacji i zgonów dla każdego województwa.

W Polsce działa tylko kilku epidemiologów środowiskowych i osób łączących zanieczyszczenia powietrza ze zdrowiem oraz tłumaczących tę zależność. W kontekście naszego kraju najczęściej mówi się o 45 tys., a ostatnimi czasy o 50 tys. przedwczesnych zgonów rocznie, wynikających z ekspozycji na smog.

Łukasz Adamkiewicz z Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (ECAC) i sekretarz zespołu roboczego ds. wspływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie przy Radzie Zdrowia Publicznego mówi nam o nowej, interaktywnej mapie.

42 tys. zgonów, których można uniknąć

– Wpadliśmy na pomysł stworzenia strony internetowej, na której można zobaczyć ile zgonów oraz nagłych hospitalizacji przez oddychanie pyłem PM2,5 następuje w poszczególnych województwach a nawet z podziałem na powiaty – opowiada nam Adamkiewicz.

Inicjatywa ma na celu zwrócenie uwagi na to, co dzieje się w najbliższym otoczeniu odbiorcy. Pytanie, co można zrobić, żeby zmienić ten ponury trend. Ciekawa jest informacja, ilu zgonów można by uniknąć, gdyby Polska dostosowała się do nowych norm dyrektywy lub do celów WHO. W tym pierwszym przypadku oszczędzono by 30 tys. żyć, w tym drugim – ponad 42 tys. Wszystko przełożono na czytelną mapę prezentującą wyniki analizy epidemiologicznej. Interaktywna platforma ma w przyszłości zostać rozszerzona.

Analiza potencjalnej redukcji skutków zdrowotnych dzięki osiągnięciu wspomnianych progów według dyrektywy wskazuje na konkretne zminimalizowanie przedwczesnych zgonów. Badania wskazują, że „dotrzymanie progowych stężeń pyłu zawieszonego PM2.5 i NO2 określonych w propozycji nowej Dyrektywy UE CAFE pozwoliłoby na uniknięcie – w skali kraju – odpowiednio: 29 818 i 3 202 przedwczesnych zgonów rocznie. W przypadku osiągnięcia poziomów zgodnych z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia, zawartych w Rekomendacjach z 2021 r., redukcja liczby przedwczesnych zgonów mogłaby wynieść rocznie 42 744 w przypadku zgonów wynikających z narażenia na pył PM2.5 i 4 884 dla zgonów przypisywanych narażeniu na NO2”.

„Smog nie tylko w dużych miastach”. W tych województwach jest najgorzej

– Naszym celem jest pokazanie, że smog nie jest tylko w Krakowie czy innych dużych miastach, ale także w tzw. Polsce powiatowej.

Pytany przez SmogLab dodaje, że na interaktywnej mapie można zobaczyć jak obecna jakość powietrza wpływa na zdrowie mieszkańców danej okolicy. – W naszym przekonaniu pozwoli to na pokazanie problemu dokładanie tej okolicy, w której się mieszka.

Najgorzej jest w następujących województwach:

  • Śląskie – 7543 zgony i 5129 nagłych hospitalizacji
  • Mazowieckie – 5877 zgonów i 4352 nagłe hospitalizacje
  • Małopolskie – 4061 zgonów i 3143 nagłe hospitalizacje
  • Wielkopolskie – 3629 zgonów i 2845 nagłych hospitalizacji
  • Dolnośląskie – 3609 zgonów i 2518 nagłych hospitalizacji
  • Łódzkie – 3444 zgony i 2233 nagłe hospitalizacje

Co mogą zrobić poszczególne powiaty, żeby zminimalizować ilość zgonów w wyniku smogu? – Nic się nie zmieniło. Głównym źródłem polskiego smogu jest cały czas palenie węglem i drewnem w przestarzałych piecach.

Przypomnijmy, że w Polsce wciąż kopcą przestarzałe urządzenia grzewcze. Jak mówił nam Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego, w kraju nadal są 2 miliony „kopciuchów” i około 1,5 miliona kotłów na węgiel klasy 3,4 i 5.

– Niskie temperatury i brak wiatru sprawiają, że stężenia pyłów zawieszonych rosną do wartości niebezpiecznych dla zdrowia. W ostatnim tygodniu w wielu polskich miejscowościach odnotowano rekordowe w tym sezonie zanieczyszczenie powietrza – komentował w rozmowie ze SmogLabem. Nad Polską zapanował niż niosący opady, także śniegu. Ochłodzenie po kilku ciepłych dniach sprawiło, że Polacy znów palą więcej. Dopóki z przestrzeni nie znikną kopciuchy, smog będzie nas truł a nawet zabijał. Zmiana źródeł ogrzewania pomoże rozwiązać problem, który ma cała Polska, a nie tylko – jak zwykło się myśleć – metropolie czy południe kraju.

Zdjęcie tytułowe: Stan Baranski

Autor

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Jej teksty ukazują się też w Onet.pl. Współpracuje również z Odpowiedzialnym Inwestorem. Pisze przede wszystkim o gospodarce odpadami, edukacji ekologicznej, zielonych inwestycjach, transformacji systemu żywności i energetycznej. Preferuje społeczne ujęcie tematu. Zainteresowania: ochrona przyrody; przede wszystkim GOZ i OZE, eco-lifestyle oraz psychologia.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.