Dokładnie 106 gatunków ptaków, ponad setka grzybów, w tym kilkadziesiąt rzadkich, do tego ssaki, a wśród nich kumak nizinny czy rzekotka drzewna. Wszystko w centrum Krakowa, a dokładniej w niepowtarzalnym lesie łęgowym nad Wisłą. Wcześniej miała przeciąć go miejska autostrada, dziś mieszkańcy walczą o jego ochronę. I są blisko wygranej.
Las Łęgowy w Przegorzałach to nie tylko zielona plama na mapie Krakowa. To unikatowy ekosystem, który pomimo swojego stosunkowo młodego wieku (ok. 70 lat), zachwyca bogactwem życia i naturalnością niespotykaną w wielu innych miejskich zadrzewieniach. Właśnie dlatego zyskał miano jednego z najcenniejszych lasów łęgowych nie tylko w Małopolsce, ale i w całej Polsce.
Pierwsze pomysły na ochronę tego miejsca powstały ponad dwadzieścia lat temu. Już wtedy dostrzegano walory tego miejsca, jednak organy publiczne blokowały nadanie specjalnego statusu. Przez lata las rósł swoim tempem, a wraz z nim bioróżnorodność.
Kilka lat temu pojawił się pomysł budowy dużych rozmiarów drogi, która miała być częścią obwodnicy Krakowa. Przecinała las dokładnie pośrodku. Jej kształt skrytykowali mieszkańcy i eksperci z różnych dziedzin, w tym także ci zajmujący się transportem.
Walczą o użytek ekologiczny „Las Łęgowy w Przegorzałach”
Pod naporem presji społecznej władze wycofały się z kontrowersyjnej inwestycji, a jej ewentualna budowa ma odbywać się w tunelu. Dlatego mieszkańcy wrócili z pomysłem ochrony tego terenu i zapraszają na szereg wydarzeń w ramach trwających konsultacji społecznych.
Teren jest domem dla ponad 100 gatunków ptaków, z których aż 94 objęte są ścisłą ochroną. Gniazdują tu m.in. dzięcioł średni, zielonosiwy, kobuz oraz ślepowron, a także rzadko spotykany derkacz.
Wśród płazów można tu spotkać kumaka nizinnego i rzekotkę drzewną, a wśród bezkręgowców — ważki i dzikie pszczoły, bez których trudno mówić o zdrowym ekosystemie.
Las, dzięki procesowi naturalnego obumierania i powstawania martwego drewna, staje się oazą dla grzybów (104 gatunki, w tym 32 rzadkie) oraz mięczaków (aż 42 gatunki). To przestrzeń, która żyje własnym rytmem, niezaburzonym przez intensywną gospodarkę leśną.
W hołdzie Kazimierzowi Walaszowi
Wydarzenie ma również wymiar symboliczny. Organizatorzy proponują, by miejsce to otrzymało oficjalną nazwę „Las Łęgowy w Przegorzałach im. Kazimierza Walasza”, upamiętniając w ten sposób człowieka, który przez dekady walczył o zachowanie tego i wielu innych cennych przyrodniczo obszarów nie tylko w samym Krakowie, ale i w wielu miejscach całego kraju.
Kazimierz Walasz (1952–2025) jest postacią niezwykle zasłużoną dla ochrony przyrody w Polsce. Ornitolog, ekolog, badacz, ale przede wszystkim społecznik, który nie ograniczał się do pisania raportów. Współpracował z organizacjami pozarządowymi, edukował i inspirował mieszkańców, a także aktywnie działał na rzecz ochrony Lasu Łęgowego.
To na jego pracy opierają się dziś mieszkańcy, przekonując władze miasta do ochrony nadwiślańskiego lasu. Jego badania, analizy i ekspertyzy — m.in. „Opinia o wartości przyrodniczej Lasu Łęgowego w Przegorzałach” z 2023 roku — stanowią dziś fundament wiedzy o tym terenie i ważny argument w walce o jego formalną ochronę. Przez wielu zapamiętany został jako głos rozsądku i pasji, łączący naukę z działaniem społecznym.
W ramach trwających konsultacji społecznych do sprawy włączyli się też krakowscy artyści, a wśród nich m.in. Cecylia Malik. Poparcie dla ochrony lasu łęgowego wyrażą w samym centrum miasta – na krakowskim rynku w najbliższą sobotę.
Sztuka w obronie przyrody
– Już w sobotę 10 maja Kraków stanie się miejscem wyjątkowego wydarzenia, które połączy miłość do natury, działania artystyczne i społeczne zaangażowanie. „Apel dla Lasu Łęgowego w Przegorzałach” to inicjatywa, której celem jest ochrona jednego z najcenniejszych przyrodniczo terenów w mieście — łęgu w dolinie Wisły, w Przegorzałach. To także hołd dla zmarłego niedawno wybitnego ornitologa i ekologa — Kazimierza Walasza, który całe życie poświęcił ochronie przyrody i propagowaniu jej wartości w społeczeństwie – czytamy w opisie wydarzenia.
O godzinie 12:00 na Rynku Głównym rozpocznie się apel — uroczystość z przemówieniami, artystycznym wciągnięciem chorągwi z wizerunkami dzięciołów, wilg i zaskrońców, symbolizującymi bioróżnorodność lasu. Później uczestnicy wyruszą w spacer przez miasto — ulicą Wiślną, Zwierzyniecką, bulwarami wiślanymi — aż do Lasu Łęgowego w Przegorzałach. Tam, od godziny 14:00, odbędzie się rodzinny piknik i przyrodnicze zwiedzanie lasu z naukowcami i przewodnikami: Joanną Kajzer-Bąk, Katarzyną Kurek, Martą Jezierską i Mirkiem Nowickim.
O tym, czy obszar będzie ostatecznie chroniony, zadecydują krakowscy radni w ciągu najbliższych miesięcy. Do sprawy będziemy wracać.
