216 milionów dolarów – tyle przyniosła opłata za wjazd do płatnej strefy na nowojorskim Manhattanie. Pierwsze miesiące jej funkcjonowania to nie tylko konkretne pieniądze, ale i wzrost poparcia dla tego rozwiązania.
Aby od 5 stycznia wjechać na Manhattan w godzinach szczytu, większość kierowców musi zapłacić 9 dolarów.
W ten sposób władze Nowego Jorku chcą zmniejszyć korki w jednym z najbardziej zakorkowanych miejsc w Ameryce Północnej, a także pozyskać pieniądze na modernizację transportu. Jak na razie udaje się i jedno, i drugie.
- Czytaj także: Strefa Ultra Niskich Emisji działa. Powietrze w Londynie coraz czystsze, a handel nie ucierpiał
Manhattan i 216 milionów
Jak informuje „Bloomberg”, wprowadzenie opłaty przyniosło do końca kwietnia blisko 216 milionów dolarów. Oznacza to, że kwotę zgodną z szacunkowymi założeniami, które wynosiły 217 milionów. Według Metropolitan Transportation Authority (MTA), a więc zarządcy miejskiego systemu transportowego, opłata po odliczeniu wszelkich wydatków ma przynieść 500 milionów dolarów w całym 2025 roku.
MTA twierdzi, że potrzebuje opłat drogowych, aby móc sprzedać obligacje, które pomogą sfinansować modernizację ponad stuletniego systemu transportu publicznego. Dzięki ich wypuszczeniu pod koniec 2025 lub na początku 2026 roku chce pozyskać na to 15 miliardów dolarów.
„Manhattan jest dość dobrze skomunikowany z resztą aglomeracji, ale transport zbiorowy wymaga tam dużych inwestycji, które można dzięki temu dofinansować” – zauważa dr Michał Czepkiewicz z Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych na Uniwersytecie Warszawskim.
Mniejszy ruch, większe poparcie
Ale oczywistym celem jest też ograniczenie liczby pojazdów wjeżdżających na Manhattan i związana z tym poprawa jakości powietrza.
Jak podaje „Bloomberg”, powołując się na dane MTA, taki spadek ruchu faktycznie ma miejsce. Przez cztery miesiące do centralnej dzielnicy biznesowej Manhattanu wjechało ok. 8,1 miliona pojazdów mniej. Oznacza to średni dzienny spadek ruchu o 11 proc.
Co więcej, pierwsze miesiące funkcjonowania opłat przyniosły też wzrost poparcia dla tego rozwiązania. Przeprowadzony w połowie maja sondaż Siena College wykazał, że 39 proc. zarejestrowanych wyborców w stanie Nowy Jork chce utrzymania opłaty. W grudniu, a więc tuż przed wejściem nowych przepisów w życie, poparcie to wynosiło 29 proc.
Autobus jedzie sprawniej. Samochody też
Zdaniem dr Czepkiewicza przykład Nowego Jorku pokazuje, jak skuteczne mogą być opłaty za wjazd do centrum miasta. I to nie tylko w pozyskiwaniu pieniędzy do budżetu czy zmniejszaniu ruchu samochodowego, lecz także… dla poprawy kursowania autobusów.
„Na Manhattan dojeżdża wielu dobrze zarabiających pracowników biurowych, dla których taka opłata nie jest dużym obciążeniem. Gdyby gorzej zarabiające osoby, zajmujące się np. sprzątaniem czy pracą w gastronomii, nie miały alternatywy w postaci metra i autobusu, mogłoby to na nie wpłynąć negatywnie. Ale po wprowadzeniu opłat warunki dojazdu autobusami na Manhattan poprawiły się, więc można powiedzieć, że było to dla nich korzystne. Poprawiły się też czasy przejazdu samochodem w całej aglomeracji, a na ulice Manhattanu wyjechało więcej rowerzystów, mimo śnieżnej zimy” – informuje naukowiec, który specjalizuje się w geografii transportu.
Czepkiewicz podkreśla przy tym, że przy wprowadzaniu tego typu programów trzeba uważać, by nie obciążyć zbyt mocno gorzej zarabiających osób. Jednocześnie warto mieć na uwadze, że kierowcy samochodów są średnio bardziej zamożni i lepiej wykształceni niż użytkownicy transportu zbiorowego.
„Społeczne koszty ruchu aut związane z utrzymaniem infrastruktury i negatywnym wpływem na zdrowie też znacznie przewyższają to, co kierowcy płacą w podatkach. Dodatkowe opłaty wyrównują te dysproporcje” – ocenia ekspert.
Nowy Jork vs Trump
Opłata w Nowym Jorku jest pierwszą tego typu wprowadzoną w USA – i nie każdemu się podoba. Administracja prezydenta Donalda Trumpa od początku walczy o jej zniesienie. W lutym ogłosiła nawet sukces i oświadczyła, że wycofuje federalną zgodę na opłaty wydaną za kadencji Joe Bidena.
„Program opłat za wjazd do Nowego Jorku jest policzkiem dla klasy robotniczej i właścicieli małych firm” – komentował sekretarz transportu Sean Duffy, który określił rozwiązanie jako „zacofane i niesprawiedliwe”.
„Opłaty za wjazd są martwe. Manhattan i cały Nowy Jork zostały uratowane. Niech żyje król!” – pisał Trump na swoim portalu Truth Social.
Do wstrzymania programu miało dojść pod koniec maja. Nie doszło, bo władze miasta i stanu Nowy Jork postanowiły walczyć o to w sądzie. Argumentowały, .że przynosi on wymierne korzyści w postaci mniejszego ruchu, krótszych czasów przejazdu i dodatkowych pieniędzy na transport publiczny.
Jak informuje „New York Times”, sąd okręgowy tymczasowo zablokował plany rządu. Początkowo do 6 czerwca, a później – do czasu rozstrzygnięcia sprawy. Jak tłumaczył sędzia, brak takiej tymczasowej blokady sprawiłby, że stan Nowy Jork „poniósłby nieodwracalną szkodę”. Do tego zarządca systemu transportu miejskiego (MTA) przy planowaniu nowych regulacji wykazał się dużą starannością (przepisy przeszły lata federalnych, stanowych i lokalnych „przeglądów”). W związku z tym ma dużą szansę na wygraną w sądzie.
Wszystko wskazuje więc na to, że opłaty będą mogły być pobierane przynajmniej do końca 2025 r.
Zdjęcie tytułowe: shutterstock/Dogora Sun
