Pszczyna szczyci się pięknym zamkiem czy zagrodą żubrów. Nowy Targ otaczają malowniczo Tatry i Gorce. Zabierzów to skarbnica jurajskich skał. Niestety, piękno polskich mniejszych miejscowości, które mogliśmy podziwiać z kamerą jesienią, chwilę później zniknęło w szarej, duszącej mgle. Bohaterowie naszego filmu odpowiadają na pytanie: skąd się bierze smog w małym mieście?
Pszczyna, Nowy Targ i Zabierzów znajdują się w czołówce najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w Polsce. Liczba dni w 2019 roku, kiedy dziennie normy stężenia pyłu PM10 zostały przekroczone, sięga tam od 80 do nawet 100 dni w roku. Takich dni nie powinno być więcej niż 35.
Smog w małym mieście?
Lokalni aktywiści, z którymi rozmawiamy w filmie, od lat próbują zmieniać tę rzeczywistość, uświadamiając mieszkańców, że głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest niska emisja. Według badań Polskiego Instytutu Ekonomicznego, dwóch na trzech Polaków nie zdaje sobie z tego sprawy.
Czytaj także: Fioletowa plama na mapie Europy
– Ten nieszczęsny benzoalfapiren, który jest w powietrzu, można przeliczyć na papierosy. Rocznie nowotarżanin wypala 8000 papierosów. Wydaje mi się, że w Nowym Targu wciąż próbujemy to zrzucić na przemysł, na diesle, na stare samochody, ale jest już grupa mieszkańców, która zdaje sobie sprawę z tego, że to jesteśmy my sami, którzy wybieramy takie, a nie inne źródło ogrzewania – ocenia Magdalena Cygan z Nowotarskiego Alarmu Smogowego.
O tym, jak złe jest powietrze w tych miejscach, mówią nie tylko rankingi, a przede wszystkim codzienność ich mieszkańców. – Nie ma już ludzi biegających, jeżdżących na rolkach. Wieczorem, po południu już nikt nie spaceruje, a przynajmniej nie spacerują ci, którzy mają jakąkolwiek świadomość wpływu smogu na nasze zdrowie – opowiada Katarzyna Kilmek-Adamczyk z inicjatywy Nie Dokarmiaj Smoga w Pszczynie, gdzie mieszkańcy przez niemal jedną trzecią roku oddychają silnie zanieczyszczonym powietrzem.
Skąd się bierze smog? Polska liderem w ogrzewaniu węglem
Z całego węgla spalanego na terenie Unii Europejskiej w gospodarstwach domowych, w Polsce spalanych jest 84 procent. Jeśli więc zastanawiamy się, dlaczego akurat u nas jest takie złe powietrze, to właśnie tu tkwi odpowiedź. Cierpi na tym nie tylko środowisko, ale zdrowie nas samych.
– Ten problem widzi wielu młodszych mieszkańców naszej gminy, którzy mają dzieci, bo widzą jak nabawiają się alergii, czy astmy – zauważa Monika Wojtaszek-Dziadusz z Zabierzowskiego Alarmu Smogowego.
W 2018 roku ruszył rządowy Program Czyste Powietrze (PCZP). Premier zapowiedział likwidację trzech milionów “kopciuchów” i wydatkowanie 103 mld zł na ocieplenie domów i wymianę kotłów rozłożone na 10 lat. Niestety, tempo wymiany kotłów jest zbyt wolne. Przez dwa lata funkcjonowania programu złożono zaledwie 177 tysięcy wniosków i podpisano 146 tysięcy umów na dopłaty. Porównując to z planem wymiany 300 tys. kotłów rocznie, widać, że PCZP działa zdecydowanie zbyt wolno.
__
Zdjęcie: Martyna Taras
Film Skąd się bierze smog? powstał dzięki środkom Clean Air Fund
