Bartka Piłata, który pełni rolę rzecznika Zarządu Transportu Publicznego, poprosiłem, żeby powiedział mi, jak człowiek mieszkający w Trojanowicach, może na 9.00 dojechać do pracy w Krakowskim Parku Technologicznym, a później wrócić do siebie, jeżeli z biura wychodzi o 17.30. „Autem lub rowerem”, odpowiedział Bartek w pierwszej chwili, zaznaczając, że mówi to z przymrużeniem oka.
Jako rzecznikowi ZTP nie wypadało mu jednak na tym skończyć, więc przygotował też inną propozycję. Ta wygląda tak: o 8.15 wsiadamy w autobus linii 207 w Trojanowicach i 8.31 jesteśmy na pętli na Krowodrzy Górce, gdzie przesiadamy się do wygodnego i szybkiego tramwaju, by na 9.00 zameldować się w biurze odpowiedniej korporacji. Pięknie. Ale tylko na papierze.
W pracy na 9.00? Pobudka o 6.30
W rzeczywistości nie ma szans, by zdążyć autobusem o 8.15, bo ten na Krowodrzę dojeżdża około 9.00. Google podaje, że czas pokonania tej trasy samochodem w porannym szczycie to od 14 do 35 minut. Samochodem, więc bez przystanków. Autobusem spokojnie można jechać nawet ponad 40 minut, a trzeba doliczyć jeszcze przesiadkę. Autobusem o 8.15 zdążyć się nie da. W takiej sytuacji – pomyśli mieszczuch – wystarczy wsiąść w poprzedni autobus. Żaden kłopot. Prawda? Poprzedni autobus linii 207 jest o 7.15, czyli godzinę wcześniej. Jak ktoś nie ma dzieci i ma blisko na przystanek, to może uda mu się wstać o 6.30, żeby w pracy być na 9.00. Jak ma dzieciaki, które musi gdzieś odstawić i jest sową – kaplica.
Tym bardziej, że spać też nie pójdzie zbyt wcześnie. Do pracy trzeba przecież nie tylko dojechać, ale też z niej wrócić. Przy założeniu, że wychodzimy z niej o 17.30 i mamy pecha (lub szczęście) oddawać życie korporacji w jednym z dalszych biurowców Parku Technologicznego, czekają na nas dwie opcje.
Jedną jest spacer na autobus linii 172, który jedzie Opolską. Jednak żeby tam dojść trzeba: a) przejść przez chaszcze i błoto, b) cofnąć się o jeden przystanek, bo 172 akurat w tym miejscu się nie zatrzymuje. Przy odrobinie szczęścia zdążymy. Jednak liczyć na punktualność krakowskiego autobusu w godzinach szczytu – cóż, powodzenia. Drugą około kilometrowy spacer na przystanek tramwajowy. Z nadzieją, że zdąży się na ten o 17.54 i akurat nie będzie jakiejś awarii, obsuwy lub szyn, które wyskoczyły.
Następną „5-tkę” mamy bowiem dopiero o 18.10, a autobus o 18.40. Jeżeli na niego nie zdążymy, to kolejny jedzie godzinę później. Tyle dobrze, że projektant Krowodrzy Górki pomyślał o tym, żeby było gdzie spędzać czas i można schować się na przykład w fast foodzie. Nie zmienia to jednak tego, że jak na 18.40 nie zdążymy, to następny autobus mamy o 19.40. Czyli – zakładając, że rzeczywiście musimy być tam na 9.00 i wychodzimy o 17.30 – dojazd komunikacją publiczną oznacza wyjście z domu o godzinie 7.00 i powrót po 19.00 jeżeli zdążymy na autobus lub po 20.00 jeżeli nie zdążymy. I to wszystko za jedyne 5 złotych za bilet lub 140 złotych za aglomeracyjną sieciówkę.
Nie wiem jak wy, ale ja jadę autem.
Do Zielonek
Zawsze można powiedzieć, że z Trojanowic da się podjechać np. do Zielonek, gdzie sytuacja transportowa musi być nieco lepsza – wszak jakby nie była, to tłumy krakusów nie rezygnowałyby z tramwaju pod blokiem na rzecz czterech arów ogródka. I nieco lepsza rzeczywiście jest, ale do ideału trochę jednak brakuje.
Nie bardzo jest też jak podjechać i się przesiąść, bo nie ma gdzie zaparkować auta. Wąskie wiejskie uliczki na to nie pozwalają, a na „ryneczku” znajdującym się obok przystanku trzeba płacić.
„Strefę” dla mieszkańców sąsiednich miejscowości wdraża bowiem, jak widać, nie tylko Kraków.
Oskarówka
A wspomnieć trzeba koniecznie i o tym, że mieszkańcy Zielonek jak na standardy podkrakowskiej komunikacji są całkiem rozpieszczeni, a i w Trojanowicach nie jest jakoś bardzo źle.
Te miejscowości są blisko Krakowa, a im dalej, tym gorzej.
Cóż mają powiedzieć mieszkańcy Brzozówki?
Gdzie na przykład między 8.00 i 9.00 nie ma żadnego autobusu.
Jeszcze dalej od Krakowa, poza tzw. obwarzankiem, autobusów nie ma zresztą już w ogóle, a za cały transport publiczny muszą wystarczyć prywatne busy. Te system ratują, ale mają liczne wady. W tym – bardzo często – stan techniczny.
Nie mówiąc o tym, że nie rozpieszczają częstotliwością.
Przystanki bez rozkładów
Dość smutnym widokiem są też przystanki autobusowe bez rozkładów jazdy.
Smutnym, bo widać w nich, jak bardzo wojewódzki samorząd wycofał się z tego, co powinien robić.
Takich przystanków przybywa w miarę oddalania się od miasta.
Choć są miejsca, gdzie nie ma przystanków, ale są rozkłady jazdy. Tak jak obok parkingu w Ojcowie.
Albo takie, gdzie przystanki są całkiem porządne, ale brakuje rozkładów jazdy.
Jest za to wezwanie, by być razem w walce o czyste powietrze.
Co istotne te miejscowości nie są wyjątkiem, bo:
Zelków:
Modlnica:
Brzezie:
Itd… Itp…
Bartka Piłata zapytałem też o to, czy gminy z aglomeracji krakowskiej starają się, by komunikację wzmocnić. Odpowiedź brzmiała tak, że autobusów chciałyby owszem więcej, ale niekoniecznie chcą ponosić koszty ich funkcjonowania, więc Kraków koncentruje się na rozwoju komunikacji wewnątrz miasta. Na sensowne wzmocnienie autobusów aglomeracyjnych trzeba byłoby przeznaczyć około 60 milionów rocznie.
Co jednak niekoniecznie ma sens, bo wątpliwe by pompowanie pieniędzy w system oparty o długie, a więc z konieczności rzadko i wolno jeżdżące linie autobusowe, miało jakoś znacząco zmienić sytuację.
Jedyny ratunek to pociąg?
Ja przynajmniej nie jestem przekonany, że autobus co 45 minut zamiast autobusu co godzinę dużo zmieni. A problemem jest przecież nie tylko częstotliwość kursów, ale też konieczność przesiadek, które wydłużają podróż oraz bardzo często duża odległość od przystanku i brak możliwości zostawienia auta koło niego.
A trzeba przecież nie tylko dojechać do miasta, ale na ogół przemieścić się jeszcze w mieście.
Transport w aglomeracji krakowskiej – a podobnie jest też w wielu innych miastach – wymaga gruntownego przemyślenia i stworzenia nowego systemu. Rozwiązanie, które nasuwa się samo, jest takie, że trzeba oprzeć go o kolej i duże centra przesiadkowe, z których i do których autobus może poruszać się szybciej i częściej.
Także, a może przede wszystkim poza granicami miasta. Nikt w końcu nie powiedział, że „parkuj i jedź” muszą być w Krakowie. Mogą być w każdym miejscu, z którego da się szybko do Krakowa dojechać. Lepiej mieć P&R obok stacji kolejki pięć kilometrów od domu i w miejscu, do którego da się dojechać bez stania w korkach, niż tramwajowo-autobusowy na obrzeżach miasta.
Takiego systemu Kraków oczywiście nie stworzy sam i choć jest to jego interes, to nie jest to jego rola. Odpowiedzialnym jest tutaj samorząd regionalny. W jakimś stopniu także administracja rządowa. Miasto musi, to oczywiste, odgrywać w tym wszystkim ważną rolę, ale oczekiwania należy kierować tutaj do kogo innego. Do tego mianowicie, kto może poskładać w całość różne elementy tej układanki.
Dziś bowiem każda rzecz działa oddzielnie, konserwując stan sprzed wielu lat, który już zupełnie nie przystaje do potrzeb, a efektem jest to, że całość działa bardzo, ale to bardzo źle. A jednocześnie proponuje się rozwiązania, które nie mogą zadziałać. Jeżeli człowiek, który mieszka np. w Trojanowicach i pracuje w Krakowie, nie ma żadnej sensownej alternatywy dla samochodu, to niezależnie od liczby zakazów, opłat, a także mandatów, będzie do Krakowa jeździł samochodem. Będzie jeździł, bo musi dojechać.
Zabierzów
Dobrym przykładem tego, jak nowy system mógłby wyglądać i jednocześnie jakąś oznaką, że bardzo powoli, ale coś się tutaj dzieje, jest Zabierzów. Tam koło stacji kolejowej stworzono parking P&R…
…i nawet B&R.
Nie zrobiono tam natomiast jednego. Autobusy aglomeracyjne, które jeżdżą po gminie, wciąż pokonują wielokilometrowe trasy do krakowskich Bronowic. Jeżdżą więc rzadko, bo stosunek liczby pasażerów do kosztów utrzymania linii powoduje, że dokładanie kolejnych kursów jest nieopłacalne.
Także czas podróży do Krakowa, który zapewniają jest – mówiąc delikatnie – mało atrakcyjny. Mogłyby tymczasem jeździć na trasach dużo krótszych, a więc też częściej. Wystarczyłoby, żeby zamiast do Bronowic jeździły na dworzec w Zabierzowie.
Być może to przyspieszyłoby proces zapełniania tamtejszego P&R, bo teraz wygląda on tak:
Co mówi dużo o tym, że potrzebujemy nie tylko zmiany infrastruktury, ale też zmiany kultury, bo jak na razie od nowego i wygodnego pociągu…
… wolimy stary korek we własnym aucie.
Zwykle dzieje się jednak tak, że za rozbudową infrastruktury idzie zmiana zachowań. Wszystko dlatego, że człowiek jest z natury wygodny i namawianie go do wyrzeczeń, rzadko przynosi efekty. Ale danie okazji do zaoszczędzenia czasu i nerwów – owszem. Jest w końcu tak – cytując pisarza Stefana Themersona – że:
„Prawdziwie, całym sobą, działać dla ogółu można tylko wtedy, kiedy to leży we własnym interesie.”
Jeżeli więc dałoby się przesiadać – nie tyko w mieście, ale też na podmiejskich stacjach – w miarę szybko i wygodnie, a pociąg jeździłby w miarę regularnie, to jest dobra szansa, że wygrałby konkurencję z autem.
Zabrać się za to trzeba jak najszybciej, bo ludzie na kolejnych działkach realizują polskie marzenie, a dzisiaj każdy taki domek to co najmniej jeden samochód wjeżdżający codziennie do Krakowa więcej:
