Najnowsza Czerwona Lista Gatunków Zagrożonych IUCN pokazuje, że liczba zagrożonych gatunków koralowców w ciągu kilkunastu lat znacznie się zwiększyła. Eksperci zwrócili uwagę, że gatunki atlantyckie są bardziej zagrożone niż indopacyficzne i bardziej niż te z regionu Wielkiej Rafy Koralowej.
W 2008 r. Czerwona Lista Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) wykazała, że na świecie było zagrożonych 1/3 (ok. 33 proc.) koralowców z płytkich i ciepłych wód. Po 16 latach kolejna analiza badawcza wykazała, że w tym roku jest to już 44 proc. Sumarycznie daje to aż 892 gatunków koralowców z płytkich i ciepłych wód tropikalnych. Ten niepokojący wynik został przedstawiony na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN, opublikowanej pod koniec 2024 roku na ostatnim szczycie klimatycznym w Baku (COP29).
Koralowce z zimnych i głębokich wód oceanicznych
Koralowce kojarzymy zazwyczaj z egzotycznymi tropikami. Jednak są także takie gatunki, które występują w zimnych wodach i głębinach. O tych wiemy naprawdę niewiele. Dotychczas z ponad 4 tys. gatunków ocenione i zapisane na Czerwonej Liście IUCN zostały tylko 22 takie gatunki. Do głównych zagrożeń zaliczane są połowy denne, górnictwo głębinowe, wiercenia w poszukiwaniu ropy i gazu lub układanie kabli głębinowych. Oczywiście też ocieplenie i zakwaszenie oceanów do tych zagrożeń są zaliczane. Jedno z badań wykazało, ze na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN oceniony jako narażony został koralowiec głębokowodny Desmophyllum pertusum.
Coraz większe blaknięcie koralowców. Naukowcy w strachu, apelują do polityków
Eksperci środowiskowi martwią się losem koralowców także z płytkich i ciepłych wód tropikalnych. Jak wiadomo zagrożone są one głównie przez ocieplanie się wód. W tej chwili wskutek ogrzewania atmosfery, z powodu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, oceany od połowy lat 70-tych pochłonęły 90 proc. ciepła. Wzrost temperatury wraz z ich zakwaszeniem (w ciepłych wodach słabo rozpuszcza się dwutlenek węgla) przyczynia się do blaknięcia (bielenia) koralowców. Ekosystemy raf koralowych gwałtownie zaczynają zanikać.
Decydenci polityczni, stawiający na dalszą działalność przemysłu paliw kopalnych, nie zdają się nie rozumieć, że ocieplanie się wód oraz blaknięcie koralowców powodują jednocześnie uszczuplanie się zasobów morskich. Chodzi nie tylko o zwierzęta zamieszkujące ekosystemy raf koralowych, ale też o wiele nadmorskich społeczności lokalnych. Podgrzewanie planety, a więc także oceanów, uderza więc nie tylko w przemysł żywności morskiej – głównie ryb – ale też w branżę turystyczną. Tak więc pod względem ekonomicznym kontynuacja działalności przemysłowej, opartej na węglu kamiennym, ropie naftowej i gazie ziemnym przynosi coraz więcej strat.
IUCN wystosowała apel do wszystkich negocjatorów w Baku, aby poważnie podeszli do tego tematu i podjęli szybką decyzję o wycofywaniu paliw kopalnych ze światowej gospodarki.
– Zdrowe ekosystemy, takie jak rafy koralowe, są niezbędne dla utrzymania ludzi – zapewniają żywność. Ponadto stabilizują linie brzegowe i magazynują węgiel – powiedziała w oświadczeniu szefowa IUCN Grethel Aguilar. – Zmiany klimatyczne pozostają głównym zagrożeniem dla koralowców budujących rafy. Niszczą one naturalne systemy, od których jesteśmy zależni.
Co oprócz globalnego ocieplenia? Lista zagrożeń dla koralowców jest długa
Przedstawiciele IUCN podkreślają również, że obok ocieplenia wód oceanicznych oraz ich zakwaszenia i odtleniania, duże zagrożenie dla ekosystemów raf koralowych stanowią przełowienia, czyli niezrównoważone rybołówstwo. Problemem jest także spływ z pól uprawnych do oceanu azotu i fosforu podczas ulew. Do wody trafiają wtedy pierwiastki chemiczne pochodzące z nawozów sztucznych.
Ocieplanie się wód oceanicznych również zwiększa ryzyko oddziaływania coraz silniejszych huraganów i cyklonów. W szczególności zagrożone są populacje atlantyckie na Karaibach. Ponadto wielu ekspertów uważa, że zanieczyszczenia wód mórz i oceanów także są poważnym problemem.
Bardzo duży niepokój wśród ekspertów koralowców wzbudzają zakwity planktonowych glonów. W coraz cieplejszych i nasłonecznionych wodach tropikalnych mają one możliwość dużego i szybkiego rozmnażania się.
Rośnie liczbie zagrożonych gatunków koralowców w Atlantyku
Poprzednie raporty badawcze koncentrowały się na obserwacji koralowców w Archipelagu Malajskim Indo-Pacyfiku i na Wielkiej Rafie Koralowej u wybrzeży północno-wschodniej Australii, gdzie doszło do jednego z największych blaknięć koralowców.
W najnowszej ocenie IUCN wzięte zostały też pod uwagę koralowce budujące rafy w Oceanie Atlantyckim. Jedno z ostatnich badań wskazuje, że prawie jeden na trzy gatunki koralowców atlantyckich (czyli 23 z 85) jest krytycznie zagrożony. Badacze dotąd sądzili, że populacje tych zwierząt w strefie ciepłych, atlantyckich wód na Karaibach nie są tak mocno zagrożone. Jednak cały czas koncentrowali się na badaniach w strefie Indo-Pacyfiku oraz w regionie Wielkiej Rafy Koralowej. Jak się okazało, w Atlantyku krytycznie zagrożone są przede wszystkim koralowce madreporowe, takie jak Acropora cervicornis i Acropora palmata. Negatywny wpływ na nie mają przede wszystkim trzy czynniki: globalne ocieplenie, zanieczyszczenia i także coraz silniejsze huragany.
Apele ekspertów badających koralowce oraz fundatorów przejętych ich losem
– Jeśli osoby mające uprawnienia do zmiany tej trajektorii nie podejmą odpowiednich decyzji, będziemy świadkami dalszej utraty raf. A także stopniowego zaniku gatunków koralowców na coraz większą skalę – ostrzega David Obura, specjalista ds. koralowców z IUCN.
– Musimy drastycznie ograniczyć emisję gazów cieplarnianych, a także podjąć działania mające na celu rozwiązanie lokalnych zagrożeń. O ile chcemy dać rafom koralowym szansę na przetrwanie – powiedziała Beth Polidoro, koordynatorka ds. Czerwonej Listy Gatunków Zagrożonych IUCN w Komisji ds. Przetrwania Koralowców i adiunkt w Szkole Nauk Matematycznych i Przyrodniczych na Uniwersytecie Stanowym Arizony.
Przyszłość koralowców, zarówno z płytkich i ciepłych wód, jak i z głębokich i zimnych, zależy przede wszystkim od tego, jak szybko ludzie zrezygnują całkowicie ze spalania paliw kopalnych oraz degradacji ekosystemów.
–
–
Zdjęcie tytułowe: Lukas Gojda/Shutterstock
