Udostępnij

Trzeba skończyć z przyzwoleniem na trucie

07.11.2016

Mieszanka przerażenia i zniesmaczenia towarzyszyła mi, kiedy słuchałem opowieści Michała Malczyńskiego, o tym jak wcielił się w człowieka mającego za sąsiada przedsiębiorstwo palące śmieciami i odpadami z produkcji.

Przerażania, bo to co mówił, jasno pokazało, że ludzie, którzy prowadzą takie firmy są w Polsce bezkarni.

Zniesmaczenia, bo w wielu wypadkach wynika to z bierności urzędów, którzy dają na to przyzwolenie.

Chodziło o sprawę bardzo zwyczajną. O działającą w okolicy firmę produkcyjną albo zwykłego rzemieślnika, stolarza, szewca lub mechanika samochodowego, których łączyło to, że do pieców wkładali wszystko, co znajdowało się pod ręką. Stolarz – meblowe płyty. Szewc – gumę i lakierowaną skórę. Mechanik – przepracowany olej silnikowy. Firma wszystko, za wywóz czego trzeba by było zapłacić więcej, niż wynosi grzywna. Której zresztą, jak się okazało, i tak nigdy nie zapłaci. I o ich sąsiada, który nie chciał tym oddychać i prosił o interwencję, ale się jej nie doczekał.

Takie sąsiedztwo to codzienność setek tysięcy, a raczej milionów Polaków. Jest to sąsiedztwo niesamowicie szkodliwe, bo wszystko to co trafia do pieca, wcześniej lub później znajduje drogę do naszych płuc i odbiera nam zdrowie, powodując nowotwory, choroby układu krążenia, astmę, alergie, i wiele innych problemów.

Z przedwczesnym zgonem włącznie.

A jednocześnie, jak pokazał Michał, jest to sąsiedztwo uważane za normalne przez urzędników, odpowiedzialne za to służby, ba, nawet inspektoraty ochrony środowiska. Okazuje się, że długa tradycja ignorowania spraw niszczenia środowiska – która dobrze się miała w stawiającym na hiperszybką industrializację PRL, i w czasie lat transformacji, gdy pozwalano na wszystko w obawie przed deindustrializacją oraz utratą miejsc pracy lub z powodu przekonania, że biznesowi zawsze trzeba na wszystko pozwalać – nadal jest żywa.

Jest tak na poziomie mikro, który pokazał Michał. Czyli wtedy kiedy chodzi o szewca, stolarza lub mechanika samochodowego, bo… co to komu szkodzi. Wszak tak robiło się od zawsze, a jakoś żyjemy. Prawda?

Ale tak samo jest, kiedy chodzi o duże zakłady przemysłowe, do których inspektoraty ochrony środowisko podchodzą tak, jak pies podchodzi do jeża. Boją się bowiem tego, że jak będą je kontrolować zbyt ostro, to inwestorzy zwiną się, zwolnią ludzi i zabiorą do jakiegoś kraju, w którym na trucie sąsiadów jest jeszcze większe przyzwolenie niż u nas. Bo ja wiem. Do Indii. Gorzej z poszanowaniem środowiska jest przecież tylko w Azji, Afryce i krajach postsowieckich.

Zgoda na trucie jest podejściem tyle żywym i wszechobecnym, co skandalicznym.

Po pierwsze nie stać nas na to, żeby leczyć skutki oddychania tablicą Mendelejewa, którą rzemieślnicy i zakłady przemysłowe wysyłają do atmosfery. I w ten sposób dotować przedsiębiorców, którzy mają gdzieś dobrosąsiedzkie relacje oraz ludzkie zdrowie. Przecież w tym wypadku w przyrodzie nic nie ginie. Ktoś zarabia na zdrowiu sąsiadów. Ktoś musi zapłacić za ich leczenie. Teraz płaci za nie ofiara, a zysk trafia do prywatnej kieszeni. Nie powinno tak być.

Po drugie czas zerwać z długą tradycją uznawania, że przepisy dotyczące środowiska naturalnego można olewać, bo jak się wyleje ściek do rzeki lub puści z dymem meble i przepracowany olej, to nie ma poszkodowanego, a szkodliwość społeczna czynu jest niska. Poszkodowani jesteśmy wszyscy. I trudno o czyn bardziej szkodliwy niż niszczenie zdrowia publicznego oraz wspólnego dobra, którym jest nasze wspólne środowisko, dla zysku.

Przedsiębiorców trzeba zmusić do zerwania z takimi praktykami. Jeżeli nie są w stanie prowadzić biznesów bez naruszania interesów wszystkich wokół, to być może lepiej będzie, jeżeli nie będą ich prowadzić.

Na początek wypadałoby zacząć na poważnie, a nie tak jak dotąd (TUTAJ), traktować prawo, które już istnieje. Zaraz po tym trzeba je zmienić tak, by zaczęło odpowiadać standardom krajów cywilizowanych. Zmianę dałoby się zauważyć na przykład, gdyby kary przestały wywoływać uśmiech politowania, a zaczęły realnie odstraszać trucicieli.

Fot. Andrew Malone/Flickr.

Autor

Tomasz Borejza

Dziennikarz naukowy. Członek European Federation For Science Journalism. Publikował w Tygodniku Przegląd, Przekroju, Onet.pl, Coolturze, a także w magazynach branżowych. Autor książki „Odwołać katastrofę”.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.