Dwa tysiące seniorek pozwało rząd. Trybunał przyznał im rację

Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok na korzyść szwajcarskich seniorek domagających się swoich praw, o które nie zadbał rząd Szwajcarii. Ten, poprzez swoje zaniechania dotyczące zmian klimatu, naruszył prawa człowieka.

Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi tłumaczy, co orzekł Trybunał. „Jeśli państwo nie wykonuje swoich obowiązków dotyczących ochrony klimatu, narusza prawa człowieka. W szczególności narusza gwarantowane przez art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego”. 

Trybunał wydał przełomowy wyrok

– Są jeszcze sędziowie w Strasburgu! W czasach, gdy rządy wielu państw nie podejmują wystarczających wysiłków, by chronić klimat, ETPCz wyznaczył standard ochrony praw podstawowych wobec skutków zmian klimatu – komentuje dr hab. Marcin Stoczkiewicz, dyrektor działu Prawo Ochrony Środowiska w ClientEarth.

Z jednej strony skarżącymi było 2 tys. starszych kobiet (z których jedna na trzy ma ponad 75 lat), a z drugiej cztery kobiety. Wszystkie są członkiniami stowarzyszenia Verein KlimaSeniorinnen Schweiz. Osoby te uskarżają się na problemy zdrowotne szczególnie nasilające się podczas fal upałów. To znacząco wpływa na ich warunki życia i samopoczucie.

W listopadzie 2016 r., zgodnie z art. 25a federalnej ustawy o postępowaniu administracyjnym, wnioskodawcy złożyli wniosek do Rady Federalnej i innych szwajcarskich instytucji zajmujących się środowiskiem i energią. Wskazali różne uchybienia w dziedzinie ochrony klimatu i poprosili o decyzję w sprawie dalszych działań. Wezwali także władze do podjęcia niezbędnych kroków w celu osiągnięcia celu klimatycznego na 2030 r.

Po kilku miesiącach Federalny Departament Środowiska, Transportu, Energii i Komunikacji (DETEC) uznał wniosek za niedopuszczalny. Tym samym uznał, że skarżących nie można uznać za ofiary. Dlaczego? Ponieważ realizowanie interesu ogółu społeczeństwa „nie miało bezpośredniego wpływu na ich prawa”.  

Walka toczyła się latami

W listopadzie 2018 r. Federalny Sąd Administracyjny oddalił skargę. Stwierdził, że kobiety w wieku powyżej 75 lat nie są jedyną grupą ludności dotkniętą zmianami klimatycznymi. Uznano, że nie wykazały, iż ich prawa zostały naruszone w inny sposób niż prawa przysługujące ogółowi populacji.

Skarżący podnieśli zarzut różnych zaniedbań władz szwajcarskich w zakresie łagodzenia skutków zmian klimatu, a w szczególności następstw globalnego ocieplenia. Szwajcaria miała nie dopełnić obowiązków wynikających z Konwencji w zakresie skutecznej ochrony życia. Ponadto miała nie zapewnić poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

Zaniechanie przez państwo działań łagodzących skutki zmian klimatu miało ich zdaniem wpływ na prawa obywatelskie. Wniosek został złożony do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w listopadzie 2020 r. Po kolejnych latach walki, 9 kwietnia br. zapadł wyrok na korzyść seniorek.

Seniorki wygrały. To pociągnie lawinę oczekiwanych następstw

Dr hab. Stoczkiewicz podkreśla, że wyrok w sprawie w sprawie KlimaSeniorinnen przeciw Szwajcarii jest znaczący także dla naszego kraju. Skoro Trybunał ustalił pozytywny obowiązek ochrony praw człowieka przed skutkami zmian klimatu, wskazał też pewne kryteria. Te będą brane pod uwagę przez Trybunał przy rozstrzyganiu podobnych spraw.

Wyjaśnia, że Trybunał może rozpatrywać m.in. czy konkretne państwo przyjęło harmonogram osiągnięcia neutralności klimatycznej, pośrednie cele redukcji dwutlenku węgla. A także czy są dowody na realizowanie tych celów. – Pod tym względem nasz kraj wypada fatalnie – zaznacza.

– Pomimo przygotowania przez ClientEarth projektu ustawy o ochronie klimatu, kolejne polskie rządy ignorują swoje zobowiązania klimatyczne, a Polska jest jedynym państwem Unii Europejskiej, które nie tylko nie ma prawa klimatycznego.

Poza tym, jak przypomina, Polska nie zobowiązała się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.

– Dzisiejszy wyrok powinien także zostać wzięty pod uwagę przez sędziów rozstrzygających kilka podobnych spraw, które toczą się przed polskimi sądami. To tak zwane pozwy klimatyczne, czyli sprawy obecnie osób, które uważają, że Polska nie robi wystarczająco wiele, by walczyć ze zmianami klimatu, które ich bezpośrednio dotykają (susze, pożary, powodzie). Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi wraz z kancelarią GESSEL wspierają te osoby. Sprawy są w toku – tłumaczy dyrektor działu.

• Czytaj także: Przełomowy wyrok TSUE. Obywatele odzyskują kontrolę nad lasami [ROZMOWA]

–

Zdjęcie tytułowe: shutterstock/Hadrian