Udostępnij

W 2003 roku fala upałów zabiła w Europie 70 tys. osób. Czy jesteśmy gotowi na kolejne?

14.06.2019

W dzień trudno wytrzymać na zewnątrz. Jest 30, a nawet 32 stopnie. Coraz trudniej jest się skupić, boli głowa, o spacerze przed 19 nawet nie ma mowy.  W rzekach i jeziorach ubywa wody, panuje susza, a w miastach wybrzuszają się tory tramwajowe. To opis większości ostatnich czerwcowych dni w Polsce. I nie chodzi o to, że nam się trafiło, mamy nagle gorące lato i powinniśmy się cieszyć. Chodzi o to, że klimat się ociepla, a takie fale upałów niedługo mogą stać się normą i to wcale nie jest powód do radości.

Wzrost temperatury w Polsce postępuje z prędkością 0,3⁰C na dekadę. Dlatego trudno przypomnieć sobie tak gorące wiosny i lata (które powoli zlewają się w jedną porę roku, o czym pisaliśmy TUTAJ) w latach 80. i 90. Wtedy było po prostu chłodniej.

Jak podaje portal Nauka o Klimacie:

„Ciepłe półrocze (kwiecień-wrzesień 2018) były pod względem średniej miesięcznej temperatury w Polsce najcieplejsze od początku prowadzenia stałych pomiarów meteorologicznych (w Warszawie od 1779 roku).”

W kwietniu ubiegłego roku średnia temperatura, szczególnie na południu kraju, wynosiła 15⁰C. Wysoka była też maksymalna temperatura. Nawet przez ponad 20 dni na większym obszarze kraju przekraczała ona 20 stopni, a miejscami nawet 25⁰C. 29 kwietnia w Krakowie zmierzono absolutną temperaturę maksymalną tego kwietnia, czyli aż 29,2⁰C w cieniu (to za portalem Twoja pogoda.pl).

Maj był już mniej anomalny, ale to nie przeszkadzało w pobiciu rekordu. Średnia temperatura w obrębie miejskiej wyspy ciepła w Warszawie wyniosła 19⁰C. Średnio w całej stolicy było 17⁰C, podczas gdy tradycyjny wynik dla maja to 14⁰C. Tak ciepło nie było od 1889 roku.

Nie trzeba chyba przypominać, jak gorąco było w listopadzie (!) – w pierwszym tygodniu termometry pokazywały miejscami więcej niż 25 kresek na plusie.

Mordercze lato

Przypomnijmy lato 2003 roku. Wtedy Polskę fala zabójczych upałów ominęła, ale bardzo dotkliwie odczuły ją zachodnie i południowe kraje. W całej Europie zanotowano około 70 tysięcy zgonów związanych z wysoką temperaturą. Najbardziej zagrożeni byli seniorzy.

W samej Francji zmarło około 15 tysięcy osób. Lato zazwyczaj nie jest aż tak gorące w tej części Europy. Szczególnie na północy Francji upały nie są zbyt częste, więc ludzie nie wyposażają swoich domów w klimatyzację. 40⁰C przez klika dni z rzędu były taką anomalią, że mieszkańcy nie wiedzieli, jak reagować. I dlatego większość ofiar upałów stanowili seniorzy niepotrzebujący opieki medycznej. W domach starości i szpitalach zadbano, w miarę możliwości, o odpowiednie warunki. W mieszkaniach trudno było je zapewnić, szczególnie, że gorąco zrobiło się w sierpniu, kiedy wielu Francuzów wyjeżdża na wakacje. Seniorzy zostawali sami, nie potrafili dostosować się do warunków i pomóc sobie wytrzymać taki upał.

Tamto lato we Francji było prawdziwą katastrofą. Szpitale nie nadążały z interwencjami, brakowało miejsc w kostnicach i trzeba było wykorzystywać namioty chłodzące i halę targową, w której na co dzień sprzedawana była żywność. Wiele rodzin dowiadywało się o śmierci bliskich po powrocie z urlopów, a 57 ciał znalezionych w Paryżu nigdy nie rozpoznano.  Średnio w letni dzień w paryskich szpitalach umiera 39 osób. W sierpniu 2003 roku dochodziło do 180 zgonów dziennie.

Ucierpieli także rolnicy, przede wszystkim ci, którzy uprawiali zboża. Winogrona dojrzały zbyt szybko, przez co przewidywano, że wino z tego rocznika będzie miało zupełnie inny smak. Zbyt mocno nagrzało się Morze Śródziemne, co mogło wpłynąć na rozmnażanie się ryb i innych wodnych gatunków. Brak wiatru i opadów spowodował również rekordowe zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem azotu – szczególnie w stolicy.

Upał zaczął się 7 sierpnia i nie odpuszczał przez prawie dwa tygodnie.

Najwyższą temperaturę, czyli 41,1⁰C, zanotowano w Auxerre w północno-wschodniej części kraju. 40,7⁰C pojawiło się na termometrach w Bordeaux i Tuluzie na południu. W Paryżu, a także Rennes i Grenoble, w najcieplejszym momencie było 39,5⁰C.

W Auxerre w sierpniu średnia temperatura to 25,8⁰C. W 2003 roku było to 32,5⁰C. W Paryżu średnio jest 25⁰C, a wtedy było 29,9. Sierpniowa średnia w Tuluzie to 27,9⁰C. W 2003 – 34⁰C.

Rekordowe upały zanotowano także w Portugalii (około 2 tysiące zgonów), Hiszpanii (141 zgonów), Holandii (1500 zgonów), we Włoszech (1200 zgonów) i w Niemczech (300 zgonów).

Dlaczego we Francji zmarło znacznie więcej osób?

Odpowiedź jest prosta – zawiódł system. Sierpień to miesiąc urlopów, wyjeżdża prezydent, politycy, cała kadra medyczna. Nikt wtedy nie miał opracowanego planu działania na wypadek takich upałów. Dziś mówi się, że były one wynikiem globalnego ocieplenia. Wtedy już było wiadomo, jakie mogą być skutki zmian klimatu, ale rządy uważały, że to pieśń przyszłości.

Autor

Katarzyna Kojzar

Pisze o klimacie, środowisku, a czasami – dla odmiany – o kulturze. Absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego i Polskiej Szkoły Reportażu. Jej teksty ukazują się też m.in. w OKO.press i Wirtualnej Polsce.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.