Sejmik Województwa Małopolskiego rozpoczął proces kontrowersyjnych zmian w uchwale antysmogowej, tuż przed kluczową datą. Komisja Europejska ostrzega, że będzie to oznaczać utratę środków. Chodzi o fundusze regionalne, które są podstawą walki o czyste powietrze w województwach.
Decyzje w tej sprawie zapadły podczas obrad małopolskiego sejmik w dn. 4 lipca 2022 r. Posiadający większość działacze Prawa i Sprawiedliwości, po burzliwej dyskusji, zdecydowali się na ukłon w stronę gmin, które chcą rozmontować małopolską uchwałę.
Działacze obozu rządzącego wykonywali przy tym polityczny szpagat. Początkowo władze województwa negatywnie odniosły się do pomysłu, aby majstrować przy obowiązującym prawie. Jednak podczas obrad wykonali zwrot o 180 stopni i nie zdecydowali się odrzucić postulatów dwóch gmin, które zgłosiły swoje pomysły. Te zakładają, że przez kolejne „kilka lat” najbardziej trujące kopciuchy bezklasowe będą mogły być użytkowane.
Na te wydarzenia zareagowało przedstawicielstwo Komisji Europejskiej (KE) w Polsce.
Fundusze regionalne pod znakiem zapytania
Departament KE ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisja Europejska przypomniał swoje stanowisko z czerwca 2022 r. i nie pozostawia złudzeń.
– Demontaż uchwał antysmogowych oznaczać będzie utratę funduszy unijnych, których celem jest wsparcie wdrożenia tych uchwał i programu Czyste Powietrze.
#KomisjaEuropejska Polityka Regionalna w Polsce
Stanowisko KE z czerwca 2022 r., które trafiło do władz województwa małopolskiego, przypomina o konieczności realizacji obowiązujących programów. – W dziedzinie jakości powietrza działania w ramach polityki spójności są ukierunkowane na pełne i terminowe wdrożenie programów dotyczących jakości powietrza i rezolucji antysmogowych, które są podstawowymi narzędziami działań na rzecz czystego powietrza na szczeblu regionalnym. KE wskazuje, że w obliczu ryzyka kar finansowych za nieprzestrzeganie poziomów norm jakości powietrza „należy nadać priorytet inwestycjom w tym obszarze”.
O jakich środkach mowa? W ramach realizacji polityki spójności UE Polska ma otrzymać około 76 miliardów euro do 2027 r. Zasady przyznawania tych pieniędzy definiuje Umowa Partnerstwa (UP). Umowa jest uzgodnioną z KE strategią wykorzystywania Funduszy Europejskich w kraju członkowskim. Ponadto określa cele i sposób inwestowania otrzymanych środków. 76 miliardów euro dotyczy całej puli środków. W przypadku funduszy regionalnych Małopolska w latach 2021-2027 ma dostać 2,23 mld euro. Z kolei woj. łódzkie, które także majstruje przy swojej uchwale, ma być beneficjentem 2,29 mld euro. Te pieniądze także są zagrożone. Pełna lista środków w aktualnej perspektywie finansowej znajduje się na stronie Funduszy.
Środki z KPO także zagrożone
– Zamiast wrzucać wsteczny bieg, oczekiwałbym od zarządu województwa i radnych sejmiku, aby pomogli Małopolanom w koniecznej transformacji energetycznej – mówi nam Andrzej Guła, jeden z liderów Polskiego Alarmu Smogowego. Guła wskazuje także konieczne działania, które powinny być aktualnie realizowane z największym priorytetem. – To wymiana źródeł ciepła i docieplenie domów. Jedyną skuteczną tarczą na obecny kryzys związany z wysokimi cenami energii jest masowa poprawa efektywności energetycznej. Niestety nie widzę wielkiej aktywności zarządu i samorządu województwa na tym polu – twierdzi działacz PAS.
Jak udało nam się nieoficjalnie dowiedzieć ryzyko utraty środków jest poważne. Komisja na bieżąco analizuje działania poszczególnych województw. Oprócz środków regionalnych Polska ma otrzymać także 3 miliardy euro z Krajowego Planu Odbudowy. To z tych pieniędzy, w ramach Programu Czyste Powietrze, będą sfinansowane dotacje. Fundusze na walkę ze smogiem są jednak uwarunkowane antysmogowymi działaniami. Uchwały antysmogowe stanowią filar tych działań.
