Przed drugą turą wyborów prezydenckich Polski Alarm Smogowy zadał każdemu z kandydatów po osiem pytań dotyczących jakości powietrza, w trzech obszarach: niskiej emisji, transportu i przemysłu. Zapytał m.in. o wycinanie filtrów DPF, informowanie o smogu czy kontrolowanie zakładów przemysłowych. Odpowiedzi przyszły po tygodniu (MOŻNA JE PRZECZYTAĆ TUTAJ), a poniżej prezentujemy stanowisko PAS na poszczególne tematy, o które Alarm zapytał Andrzeja Dudę i Rafała Trzaskowskiego.
Jakie działania zamierza Pan podjąć w celu likwidacji 4 milionów starych kotłów na węgiel i drewno, które stanowią główną przyczynę zanieczyszczenia powietrza w Polsce? Czy, a jeśli tak to w jaki sposób, chce Pan pomóc osobom ubogim w wymianie starych kotłów na węgiel i drewno?
Postulaty PAS:
Dokończenie reformy programu „Czyste Powietrze”. Od 15 maja 2020 r. program dostępny jest w nowej odsłonie, bardziej przyjaznej dla beneficjentów, gwarantującej szybszą obsługę wniosków oraz wyższe wsparcie dla najbardziej ekologicznych źródeł ciepła. Reforma nie została jednak dokończona – brakuje wielu ważnych zmian, m. in. wyższego wsparcia dla uboższych gospodarstw domowych czy umożliwienia aplikowania do programu w oddziałach banków.
Wsparcie dla wymiany „kopciuchów” w budownictwie wielorodzinnym. Wymaga to zmian w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Wsparcie na wymianę palenisk i termomodernizację powinno być dostępne nie tylko dla budynków komunalnych, ale również prywatnych (podobnie jak w programie „Czyste Powietrze”). Także ulga termomodernizacyjna powinna być dostępna dla właścicieli mieszkań w budynkach wielorodzinnych.
Utworzenie powszechnego programu wspierającego wymianę kotłów i termomodernizację domów osób ubogich. Powinien on funkcjonować we wszystkich województwach, w których uchwały antysmogowe nakładają obowiązek wymiany źródeł ciepła niespełniających norm emisyjnych. Dotychczas funkcjonujący program Stop Smog nie jest zbyt powszechny – do tej pory skorzystało z niego jedynie kilka gmin. W rezultacie większość ubogich gospodarstw domowych pozbawiona jest dostępu do programów pomocowych.
Czy zamierza Pan wspierać rozwój transportu publicznego lub mobilności aktywnej? Jeśli tak, to w jaki sposób?
Postulaty PAS:
Rozwój sieci publicznego transportu podmiejskiego i regionalnego, w oparciu o istniejące środki tzw. funduszu pekaesowego. Postulujemy także powiększanie jego zasobów (obecnie to 800 mln zł), przy jednoczesnej pomocy organizacyjnej dla powiatów i gmin w tworzeniu siatki połączeń oraz zamawianiu przewozów.
Czy popiera Pan zahamowanie napływu ponad 10-letnich używanych samochodów do Polski? Jakie rozwiązania będzie Pan proponował lub wspierał, by walczyć z zanieczyszczeniami komunikacyjnymi, które są główną przyczyną przekroczenia dopuszczalnych stężeń dwutlenku azotu?
Postulaty PAS:
Zmiany w podatku akcyzowym. Obecnie podatek jest taki sam dla wszystkich aut – niezależnie od ich wieku. Proponujemy uzależnienie akcyzy od wieku lub normy emisji Euro, którą spełnia samochód – w taki sposób, by zniechęcić do importu pojazdów starszych niż 10 lat.
Dopasowanie norm emisji spalin do roku produkcji auta. Tak, by na stacji diagnostycznej samochody starsze musiały spełniać wymogi z okresu, w którym były produkowane, a auta nowsze musiały wypełniać normy bardziej surowe (np. samochód z 2002 r. normy dla Euro 3, a samochód z 2017 r. normy dla Euro 6).
Obecnie w Polsce możliwe jest legalne usunięcie filtra DPF z samochodów z silnikiem Diesla. Jakie działania podejmie Pan w celu wyeliminowania tej przestępczej działalności, prowadzącej do pogarszania się stanu powietrza w polskich miejscowościach?
Postulaty PAS:
Nowelizacja przepisów w taki sposób, by jednoznacznie określić usunięcie filtra DPF lub innych elementów układu wydechowego jako zakazane.
Wprowadzenie zapisów penalizujących zarówno kierowców decydujących się na taką modyfikację, jak i warsztatów dokonujących takiej usługi.
6. Jakie działania podejmie Pan w zakresie kontroli i ograniczania emisji z przemysłu?
Postulaty PAS:
Bezzwłocznie zapewnienie ciągłego monitoringu zanieczyszczeń przemysłowych na emitorach uciążliwych zakładów przez powołane do tego służby, które będą dysponować zapleczem finansowym, technicznym i merytorycznym. Monitoring powinien trwać przez odpowiednio długi czas, również przy pełnym obciążeniu produkcyjnym, a nie w ramach zapowiedzianej kontroli. Kontrolowane zakłady powinny pokrywać koszt takich badań.
W przypadku uciążliwych zakładów, trwale negatywnie oddziałujących na środowisko, zakłady przemysłowe powinny być zobowiązane do ciągłego monitorowania emisji i udostępniania wyników online.
W przypadku potwierdzonych emisji wysoce szkodliwych i potencjalnie niebezpiecznych dla zdrowia i życia mieszkańców substancji, praca problematycznej instalacji powinna być natychmiast wstrzymana lub ograniczona do minimum do czasu pełnego rozwiązania problemu, potwierdzonego monitoringiem kontrolnym.
Zwiększenie kar za nadmierne lub niezgłoszone emisje.
Społeczności lokalne muszą zyskać skuteczne prawo do współdecydowania o działalności przemysłowej na ich terenie.
7. 80% gmin w Polsce nie ma żadnych służb kontrolujących np. spalanie odpadów czy przestrzegania uchwał antysmogowych. Stanowi to bolesny i dotkliwy problem dla milionów Polaków. Jakie działania zamierza Pan podjąć w celu utworzenia w Polsce nowoczesnej, ekologicznej służby kontrolującej przestrzeganie ustawy Prawo Ochrony Środowiska oraz uchwał antysmogowych?
Postulaty PAS:
Jedyną skuteczną metodą walki ze spalaniem odpadów w domowych kotłach jest szybka interwencja odpowiednio przeszkolonych służb. Postulujemy, aby Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pomógł gminom w tworzeniu straży gminnych/miejskich, uruchamiając dofinansowanie m.in. do zakupu sprzętu, szkoleń czy badania próbek popiołu.
Czy zamierza Pan wspierać rozwój sieci monitoringu i informowania o jakości powietrza w Polsce? Jeśli tak to w jaki sposób?
Postulaty PAS:
Konieczny jest rozwój sieci monitoringu, co umożliwi lokalizację źródeł zanieczyszczeń oraz skuteczniejsze zwalczanie szkodliwych praktyk. Pomimo reformy Inspekcji Ochrony Środowiska, dużą barierę dla rozwoju monitoringu stanowi niedoinwestowanie, przez co niemożliwe jest zwiększenie liczby stacji pomiarowych. Brakuje również kadr, które mogłyby obsłużyć powiększoną sieć monitoringu powietrza. Nawet najbardziej zaawansowany sprzęt staje się bezużyteczny bez wykwalifikowanych ludzi do jego obsługi.
W ubiegłym roku Minister Środowiska obniżył progi alarmowania o zanieczyszczeniu powietrza, spełniając częściowo postulaty Polskiego Alarmu Smogowego. Wciąż jednak aktualny jest problem niedostatecznego komunikowania o wysokich poziomach smogu. Postulujemy wprowadzenie skutecznego systemu informowania o zagrożeniu. Do wielu miejsc wiadomości o wystąpieniu alarmu smogowego docierają zbyt późno albo wcale, co uniemożliwia podjęcie środków prewencyjnych.
Aby przeczytać odpowiedzi Andrzeja Dudy i Rafała Trzaskowskiego, kliknij w obrazek:
Zdjęcie: archiwum
Grafika: materiały prasowe
