„Miesiące gigantycznych zatorów płatniczych doprowadziły do kryzysu zaufania na niespotykaną skalę. Firmy wykonawcze, które zainwestowały swoje środki, zaufały państwu i zrealizowały inwestycje, dziś stają w obliczu widma bankructwa” – czytamy w dzisiejszym liście do premiera Donalda Tuska, który wystosował Związek Pracodawców Czystego Powietrza. Zaległości państwa wobec przedsiębiorców wynoszą około miliarda złotych. Część pokrzywdzonych protestowała dziś przed siedzibą Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Poznaniu.
Przedstawiciele branży monterskiej stawiają ultimatum premierowi, domagając się powołania sztabu kryzysowego. To odpowiedź na gigantyczne zaległości w wypłatach, jakie powinny trafić do dziesiątek polskich firm, które wykonały remonty, a do dziś nie otrzymały za nie zapłaty. Według spotkań przedstawicieli rządu z branżą, sprawa miała być rozwiązana do końca września, jednak jak dowiadujemy się z przesłanego dziś pisma – tak się nie stało.
Sprawę zatorów w programie Czyste Powietrze opisywaliśmy na łamach SmogLabu jako pierwsi na początku 2025 roku.
- Czytaj także: Echa zawieszenia Czystego Powietrza: z 900 pracowników zostało 200. „56 mln złotych zaległości”
Przedsiębiorcy piszą do rządu. „Biurokratyczne gierki i administracyjna niemoc”
– Zwracamy się do Państwa w poczuciu najwyższego zaniepokojenia i odpowiedzialności. Program, który miał być fundamentem transformacji energetycznej polskich domów, stoi na krawędzi zapaści, a wraz z nim cała branża – czytamy w liście, który został przesłany do redakcji SmogLabu. Jego adresatem jest premier Donald Tusk, odpowiedzialna za program minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz Dorota Zawadzka-Stępniak, szefowa NFOŚiGW, który bezpośrednio nadzoruje program.
Przedstawiciele przedsiębiorców piszą o „miesiącach gigantycznych zatorów płatniczych”. – Firmy wykonawcze, które zainwestowały swoje środki, zaufały państwu i zrealizowały inwestycje w domach beneficjentów, dziś stają w obliczu widma bankructwa. Instalatorzy stracili płynność finansową, nie mogąc regulować swoich zobowiązań – brzmi część listu, który został przesłany w czwartek 2 października.
Jego autorzy przypominają, że przed nami kolejny sezon grzewczy. – Już za kilka tygodni Polska znów znajdzie się w niechlubnej czołówce krajów Unii Europejskiej z najgorszą jakością powietrza. Nasze dzieci, rodzice i my sami będziemy oddychać trującą mieszanką pyłów i rakotwórczych substancji, których głównym źródłem jest niska emisja z domowych kotłów. Program „Czyste Powietrze” to główna broń w walce z tym śmiertelnym wrogiem. Tymczasem obserwujemy, jak biurokratyczne gierki i administracyjna niemoc paraliżują jedyne skuteczne narzędzie, które może tę tragiczną sytuację zmienić – nie gryzą się w język sygnatariusze.
Miliard złotych zaległości. „Dramat dla tysięcy przedsiębiorców i polskich rodzin”
Według ustaleń Kanału Zero z początku września 2025 roku suma zaległości we wszystkich regionalnych oddziałach państwowego funduszu wynosi miliard złotych. Chodzi o środki, które powinny trafić do beneficjentów i przedsiębiorców za już wykonane remonty. We wspomnianym materiale wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta, obiecywał, że pieniądze za 2024 rok będą wypłacone do końca miesiąca.
Zdaniem przedstawicieli branży ta deklaracja była światełkiem w tunelu i ostatnią deską ratunku.
– Z niedowierzaniem i rosnącym rozgoryczeniem obserwujemy, że nie została ona spełniona w najmniejszym nawet stopniu. To nie jest już problem biurokratyczny – to jest tu i teraz dramat dla tysięcy przedsiębiorców i polskich rodzin. Brak Państwa interwencji i niedotrzymanie słowa będzie miało katastrofalne skutki i spowoduje falę bankructw w sektorze MŚP, które stanowią trzon polskiej gospodarki. Dojdzie przez to do zniknięcia tysięcy miejsc pracy. Jeżeli argumenty gospodarcze, którymi staramy się przekonać Państwa do dialogu są zbyt słabe, to prosimy, żeby mieć na uwadze całkowitą utratę zaufania obywateli do programów rządowych, która właściwie już w tym momencie ma miejsce – przekonują autorzy listu do szefa rządu.
Od premiera oczekują pilnego zwołania kryzysowego okrągłego stołu z udziałem wszystkich stron i wypracowanie „realnego planu ratunkowego oraz systemowych gwarancji płynności finansowej programu w przyszłości”. Przypominają też, że pierwsze strajki już mają miejsce pod siedzibami wojewódzkich oddziałów Funduszu.
W Poznaniu wyszli na ulicę. Zapowiadają kolejne protesty
Słowa z apelu do premiera faktycznie mają odzwierciedlenie w rzeczywistości. W Poznaniu przed siedzibą Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska zebrało się dzisiaj kilkadziesiąt osób z transparentami. Domagali się rozmowy z prezesem regionalnego oddziału i wypłaty zaległości. Na miejsce ściągnięto kordon policji.
– Chcieliśmy okupować tą instytucje – komentuje w rozmowie ze SmogLabem Paweł Zabielski, jeden z przedsiębiorców obecnych na miejscu. – Najpierw prezes nie chciał w ogóle wyjść. Różnica między dzisiejszym wydarzeniem a poprzednimi jest taka, że przyszli nie tylko przedsiębiorcy, ale też sami beneficjenci programu, zwykli ludzie, którzy czekają na pieniądze – mówi nam Zabielski.
Przedsiębiorca dodaje, że po tym, jak na miejsce wezwano kordon policji, prezes zdecydował się wyjść do protestujących. – Przekonywał, że wszystko jest na czas, że wnioski są wypłacane. Na to odzywali się beneficjenci, którzy od miesięcy czekają na wypłaty – wskazuje Paweł Zabielski.
Według Radia Poznań – w rozesłanej mediom informacji przedstawiciele Funduszu uzasadniają, że duże zainteresowanie programem przekłada się na rozliczenia.
– Ale przecież program był wstrzymany na wiele miesięcy, właśnie po to, aby rozładować kolejki. Co więcej – dziś zainteresowanie programem jest minimalne – dodaje przedsiębiorca. Według naszych szacunków zaległości tylko w poznańskim WFOŚiGW to kilkadziesiąt milionów złotych.
Wydarzenie w Poznaniu to początek serii ogólnopolskich protestów. Za tydzień kolejny protest ma odbyć się w Łodzi, a następnie w Kielcach.
Zapaść programu Czyste Powietrze. Kopciuchy zostaną na 35 lat
Sprawdziliśmy, jak wygląda tempo we flagowym programie koalicji rządzącej pół roku po przeprowadzeniu rewolucji w zasadach przyznawania dotacji.
Okazuje się, że po reformie przeprowadzonej na przełomie 2024 i 2025 roku widać drastyczny spadek zainteresowania programem. W pół roku od momentu ponownego uruchomienia dotacji obywatele złożyli jedynie 33,8 tys. wniosków (od 1 kwietnia do 26 września 2025). To tyle, ile w poprzednich latach składano w okresie niecałych dwóch miesięcy.
Porównaliśmy jak wyglądało zainteresowanie programem w analogicznym okresie ubiegłego roku. Okazuje się, że od kwietnia do września 2024 roku wszystkich wniosków złożono niemal 157 tys. To oznacza, że zainteresowanie programem spadło o około 80 proc. rok do roku.
Analizując ostatnie półrocze można przyjąć średnią miesięczną liczbę wniosków na poziomie ok. 5,7 tys. co daje przy obecnym tempie ok. 70 tys. wniosków rocznie. Dla porównania w 2022 roczna liczba wniosków wyniosła 157 tys., w 2023 było to już 217 tys., a w 2024 – 271 tys. To oznacza, że o ile nie zwiększy się zainteresowanie programem, na czyste powietrze poczekamy kolejnych 35 lat.
Do NFOŚiGW oraz KPRM wyslałiśmy pytania w tej sprawie. Do tematu będziemy wracać po otrzymaniu odpowiedzi.
