Od początku października w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny, jednak nie obejmie wszystkich opakowań. Te, które będą zwrotne, rozpoznamy po specjalnym oznaczeniu. Za zwrot opakowania otrzymamy od 50 groszy do 1 zł.
Dziś (14 sierpnia) w Ministerstwie Klimatu i Środowiska (MKIŚ) odbyła się konferencja poświęcona systemowi kaucyjnemu. Anita Sowińska, wiceminister MKiŚ, opowiedziała o jego najważniejszych założeniach.
Polska wciąż tonie w odpadach
– Od 1 października w naszych sklepach będą się powoli pojawiać nowe opakowania z oznakowaniem systemu kaucyjnego. I z tego się bardzo cieszę – przyznała.
Minister Sowińska rozmawiała na ten temat ze swoją litewską odpowiedniczką. Dowiedziała się od niej, że „wprowadzenie systemu kaucyjnego to była najlepsza decyzja, jaką oni mogli podjąć”. Litwa wprowadziła system kaucyjny dziewięć lat temu i od tamtej pory jest uznawana za jeden z przykładów do naśladowania. Przypomnijmy, że system działa już w 16 krajach Europy. Jak powiedziała minister, system kaucyjny sprawdza się we wszystkich krajach Unii Europejskiej, które zdecydowały się na jego wprowadzenie.
Anita Sowińska dodała, że z systemu kaucyjnego korzysta już 180 milionów Europejczyków. – A dlaczego system kaucyjny jest tak ważny? Przede wszystkim dlatego, że on ułatwia i wspomaga gospodarkę obiegu zamkniętego.
Operatorów systemu będzie pięciu, a docelowo siedmiu:
- KAUCJA S.A.
- OK OPERATOR KAUCYJNY
- POLSKI SYSTEM KAUCYJNY S.A.
- RESELEKT S.A.
- ZWROTKA S.A.
- POLKA OSK S.A. (od 23 października 2025)
- EKO-OPERATOR S.S. (od 1 sierpnia 2026)
Śmieci są wszędzie. System kaucyjny ma to zmienić
Dzięki niemu ograniczymy zużycie surowców pierwotnych, oszczędzając zasoby Ziemi i obniżając emisje. – To także aspekt, który widzimy wszyscy, czyli będzie mniej śmieci w lasach i w parkach.
Na początku wakacji Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA przypomniało ubiegłoroczny raport „Wakacje ze śmieciami, czyli co pozostawiamy po sobie w miejscach wypoczynku”. Z danych wynika, że w samym tylko Gdańsku w 2023 r. usuwanie dzikich wysypisk kosztowało miasto ponad 522 tys. zł. Akcja Czysta Odra zebrała 120 ton śmieci w 2022 r., 180 ton w 2024 r. W tym roku było to już ponad 200 ton. Znacząco wzrasta zwłaszcza udział frakcji szklanej – obecnie sięga nawet połowy zebranego wolumenu.
Najbardziej widoczne są otaczające nas butelki – szklane i plastikowe, a prawdziwą zmorą są tzw. małpki, w których Polacy kupują mocny alkohol. Tych odpadów nie obejmie jednak system kaucyjny.
– To, że szkło jednorazowe nie jest objęte systemem kaucyjnym, jest ogromnym błędem. I postulowaliśmy jako Stowarzyszenie Polski Recykling o to, żeby ono zostało objęte kaucją – mówił niedawno pytany przez SmogLab Sławomir Pacek, Prezes Stowarzyszenia Polski Recykling, Członek Zespołu Doradczego Minister Klimatu i Środowiska.
Niestety, polski system kaucyjny system kaucyjny nie będzie obejmował szklanych butelek jednorazowych. Obejmie plastikowe butelki po napojach (do 3 litrów), puszki aluminiowe (do 1 litra) oraz szklane butelki wielokrotnego użytku (do 1,5 litra). Co ciekawe, Polska produkuje ponad 80 tysięcy ton puszek rocznie, ale o tych opakowaniach mówi się znacznie rzadziej w kontekście odpadów, niż o szkle czy tworzywach sztucznych. Powód? Zbieranie i przetwarzanie, które działa.
Zmiana nawyków
– Apelujemy do wszystkich, którzy tego nie robią, żeby zabierali swoje śmieci ze sobą – mówił nam Paweł Pomian, wiceprezes EKO-UNII. – Nikt nie chce żyć w zaśmieconej przestrzeni. I dotyczy to zarówno najbliższego otoczenia każdego z nas, jak i miejsc, w których postanowiliśmy spędzić swój urlop czy po prostu chwilę wypocząć.
Warto o tym pamiętać nie tylko w sezonie urlopowym, ale przez cały rok. Samowolne ograniczenie śmiecenia, jak i korzystanie z systemu kaucyjnego, wymaga zmiany nawyków Polek i Polaków.
Minister Sowińska podczas dzisiejszej konferencji podkreśliła konieczność nauczenia społeczeństwa prostych mechanizmów. To np. uświadamianie, że surowce mają wartość a ich oddawanie przynosi korzyści. – Z tych surowców rzeczywiście będą powstawać nowe opakowania, dlatego że te surowce zebrane w sposób selektywny są bardzo wysokiej jakości. One są czyste i dzięki temu mogą być bezpiecznie używane do produkcji nowych opakowań i do kontaktu z żywnością.
We wdrożeniu systemu kaucyjnego kluczową rolę odgrywają sklepy. – My skonstruowaliśmy ten system w taki sposób, że jest on szczelny i że kaucja idzie za opakowaniem w obiegu zamkniętym, dlatego każdy punkt, który sprzedaje opakowania w systemie kaucyjnym, musi pobierać kaucję. I niezależnie od tego, czy jest to duży sklep, czy mały, czy to jest sklepik, czy również automat, w którym można kupić takie napoje.
Rolą punktów sprzedaży jest przyjmowanie zużytych opakowań. Jednocześnie należy pamiętać, że to sklepy o powierzchni powyżej 200 m2 będą miały obowiązek zbierania zużytych opakowań w systemie kaucyjnym.
– To jest system przemyślany tak, żeby każdy klient miał blisko przynajmniej do tego jednego punktu zbiórki. Ale oczywiście również małe sklepy mogą przystępować do tego systemu i jak najbardziej do tego zachęcamy. Ten system będzie ruszał powoli i stopniowo – przekonywała minister Sowińska.
–
Zdjęcie tytułowe: fot. K. Urban
