Udostępnij

„Nie możemy powtarzać błędów transformacji lat 90.”. Apel o wsparcie dla górników

04.11.2023

Organizacje pozarządowe apelują do Komisji Europejskiej o działania, które posłużą osobom zatrudnionym w sektorach związanych z węglem brunatnym w Polsce. Konkretnie chodzi o przychylną opinię i zgodę na udzielenie pomocy publicznej w odniesieniu do ustawy przyjętej przez Sejm w sierpniu 2023 roku. – Chcemy sprawiedliwej transformacji. A ta już się dokonuje – mówi SmogLabowi przedstawiciel Stowarzyszenia Pacjent Europa, jednego z sygnatariuszy listu.

Pod apelem do Komisji Europejskiej podpisali się przedstawiciele i przedstawicielki 11 organizacji pozarządowych. Organizacje społeczne i think tanki wspólnie zaapelowały o pilne działania w odniesieniu do ustawy przyjętej przez Sejm przed dwoma miesiącami. Pomóc ma ona pracownikom i pracowniczkom górnictwa i energetyki opartej o węgiel brunatny.

Jak czytamy w liście, „do czasu uzyskania zgody KE ustawa nie może zostać wykonana. Swoim zakresem obejmuje wyłącznie świadczenia socjalne, które dotyczą pracowników przedsiębiorstw energetycznych i górniczych redukujących zatrudnienie w związku z systemowym odchodzeniem od wydobycia węgla brunatnego i produkcji energii elektrycznej z węgla”. „Łącznie Ustawa ma objąć świadczeniami ok. 23 tys. pracowników z 34 przedsiębiorstw. W tym spółek energetycznych z różnych części Polski oraz kopalni węgla brunatnego w regionie konińskim, bełchatowskim i Turowa” – podkreślono.

Wspomniane organizacje pozarządowe to: CEE Bankwatch Network, Fundacja Instrat, Fundacja Instytut Zielonej Przyszłości, Fundacja „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”, Fundacja WWF Polska, Greenpeace Polska, Inicjatywa WSCHÓD, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA, Stowarzyszenie Pacjent Europa, Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki oraz Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć.

We wtorek 24 października w Brukseli odbyło się spotkanie z unijną Komisarz ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, Elisą Ferreirą, w sprawie ww. apelu. Przedstawicielom i przedstawicielkom KE temat ten przybliżali Michał Hetmański (Fundacji Instrat), Alicja Messerszmidt (Związek Zawodowy KADRA przy Kopalni Węgla Brunatnego Konin), Daniel Baliński (ZE PAK) oraz Aleksandra Gawlikowska-Fyk (Forum Energii).

„Nie chcemy powtórki z Wałbrzycha lat 90.”

– Nasz list jest przede wszystkim wyrazem tego, że chcemy sprawiedliwej transformacji. Jako sygnatariusze, czyli organizacje ekologiczne, eksperckie i ruchy klimatyczne, domagamy się, by obydwa te słowa były równie ważne. Czyli i transformacja, i sprawiedliwa – mówi SmogLabowi dr Mateusz Piotrowski, prezes Stowarzyszenia Pacjent Europa, który jest jednym z sygnatariuszy listu. – Ważne w tym kontekście jest to, że transformacja już de facto się dzieje. Dlatego kluczowe jest, by już teraz zabezpieczyć pozycję pracowników sektora elektroenergetycznego i górniczego, związanych z węglem brunatnym. Jeśli chcemy, by transformacja energetyczna rzeczywiście się wydarzyła i miała społeczne poparcie, to nie możemy powtarzać błędów transformacji ustrojowej. Nie chcemy powtórki z Wałbrzycha lat 90. Stąd nasze poparcie i podpis pod listem skierowanym do Komisji Europejskiej – podkreśla Piotrowski.

Prezes Stowarzyszenia Pacjent Europa zwraca przy tym uwagę, że rozwiązania, o których mowa, mają poparcie ze strony związków zawodowych.

Wsparcie finansowe i nowe miejsca pracy, ale nie dopłaty do wydobycia. „Bardziej realistyczne rozpoznanie sytuacji”

– Środki zabezpieczające, w których sprawie apelujemy, mają związek z węglem brunatnym. Uchwalona w sierpniu b.r. ustawa różni się jednak znacząco od pakietu rozwiązań, które zaproponowano w ramach tzw. umowy społecznej, dotyczącej węgla kamiennego. Wówczas między rządem a związkami górniczymi wynegocjowano m.in. dopłaty do wydobycia. W tym przypadku czegoś takiego nie ma. Postawiono natomiast na odprawy, emerytury. Kluczowe jest również, że w Wielkopolsce Wschodniej towarzyszy im program „Zatrudnienie po węglu”, który wspieramy. Skupia się on na tworzeniu nowych miejsc pracy, także w sektorze spółdzielczym – mówi SmogLabowi Piotrowski. 

– Zwróćmy uwagę, że jest to bardziej realistyczne rozpoznanie sytuacji. Transformacja już się dzieje. Dopłaty do wydobycia byłyby czymś, czego nie moglibyśmy być pewni w kontekście wspólnej, unijnej polityki klimatycznej. Ostrzegaliśmy przed tym w przypadku górnictwa węgla kamiennego. Prawdopodobnie najbliższe miesiące pokażą, czy górnicy mogą być pewni realizacji umowy z 2021 r. – zwraca uwagę prezes Stowarzyszenia Pacjent Europa. – Kluczowe jest, by nie zostali „na lodzie”. Górnicy węgla kamiennego też będą potrzebowali szkoleń i programów tworzenia nowych miejsc pracy w niezagrożonych zamknięciem sektorach –  podkreśla.

„Urlop górniczy”, „urlop energetyczny” i jednorazowe odprawy. Wsparcie dla 23 tys. pracowników z 34 przedsiębiorstw

Jak czytamy w liście do KE, „łącznie Ustawa ma objąć świadczeniami ok. 23 tys. pracowników z 34 przedsiębiorstw. W tym spółek energetycznych z różnych części Polski oraz kopalni węgla brunatnego w regionie konińskim, bełchatowskim i Turowa”. Pierwszymi beneficjentami wsparcia, które zakłada ustawa, mieliby być pracownicy i pracowniczki Grupy Kapitałowej ZE PAK. Konkretnie chodzi o ok. 2,2 tys. osób zatrudnionych w ZE PAK SA, KWB Konin SA, PAK Serwis Sp. z o.o. oraz PAK Górnictwo Sp. z o.o.

Przewidziane w ustawie świadczenia socjalne to tzw. urlopy górnicze i urlopy energetyczne, jak również alternatywa w postaci jednorazowej odprawy pieniężnej.

W pierwszym przypadku chodzi o wsparcie w wysokości 80 proc. miesięcznego wynagrodzenia pracownika obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Takie rozwiązanie miałoby przysługiwać „pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury, na stanowisku pracy w obszarze produkcyjnym lub remontowym, biorącym udział w procesie wytwarzania energii elektrycznej lub wydobywczym węgla brunatnego”.

Jednorazowe odprawy pieniężne przysługiwać miałyby natomiast tym pracownikom, którzy rozwiążą umowę o pracę na mocy porozumienia, a nie spełniają przesłanek do nabycia prawa do urlopu górniczego lub energetycznego. Konieczne byłoby jednak w tym przypadku posiadanie min. 5-letniego stażu pracy u danego pracodawcy. Wspomniane jednorazowe wsparcie miałoby mieć wysokość „12-krotności miesięcznego wynagrodzenia pracownika obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy należne według stanu na dzień rozwiązania umowy o pracę”.

_

Z całością przytaczanego listu do Komisji Europejskiej można zapoznać się tutaj.

Zdjęcie: Kletr / Shutterstock.com

Autor

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.