Wbrew obiegowym opiniom, transformacja energetyczna to domena nie tylko krajów zachodnich, w tym Unii Europejskiej. Najnowsze dane wskazują, że państwa BRICS powoli przesuwają się na pozycje liderów energetyki słonecznej. Imponująco wygląda w ich przypadku rozwój także innych zeroemisyjnych źródeł energii.
Najnowszy raport energetycznego think tanku Ember pokazuje, że kraje BRICS dokonały znaczącego skoku, jeśli chodzi o rozwój energetyki słonecznej. W 2024 roku odpowiadały one za 51 proc. światowej produkcji energii elektrycznej ze słońca, podczas gdy dekadę temu było to 15 proc. BRICS to organizacja międzyrządowa, zrzeszająca obecnie 10 krajów. To Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, Republika Południowej Afryki, Egipt, Etiopia, Indonezja, Iran i Zjednoczone Emiraty Arabskie.
Głównym motorem wspomnianej zmiany pozostają Chiny, odpowiedzialne w zeszłym roku za 39 proc. wytwarzania w energetyce słonecznej na świecie. Autorzy opracowania zauważają jednak, że inne kraje bloku również podążają ścieżką transformacji. Udział Indii we wspomnianej produkcji wyniósł 6,3 proc. (w porównaniu do 2,5 proc. przed dekadą), natomiast Brazylii 3,5 proc. W ostatnim przypadku w 2014 roku było to 0,01 proc. (sic!).
W gronie pięciu państw o największej produkcji energii elektrycznej ze słońca znajdują się aż trzy kraje BRICS. Na pierwszym miejscu światowego rankingu (według danych za 2024 rok) uplasowały się Chiny (z produkcją 834 TWh). Znacząco wyprzedziły tym samym, znajdujące się na drugiej pozycji, Stany Zjednoczone (303 TWh). Indie były na trzecim miejscu (133 TWh), natomiast Brazylia na piątym (75 TWh). Tuż za pierwszą piątką znalazły się Niemcy (z produkcją 71 TWh).
Brazylia przed Niemcami. Kraje BRICS rozwijają energetykę słoneczną
– Wniosek z raportu Ember jest prosty: nie tylko Zachód inwestuje w fotowoltaikę i szerzej, w transformację energetyczną – mówi SmogLabowi Daniel Czyżewski z Fundacji Polska z Natury. – Państwa BRICS odpowiadały w 2024 r. za więcej niż połowę globalnej generacji z tego źródła. Należy dodać, że same Chiny wyprodukowały 39 proc. prądu ze słońca w skali globalnej, ale znaczące postępy robią Indie, bo doszły do 133 TWh. Poprawiły tym samym wynik z 2019 czterokrotnie. Brazylia natomiast wyprzedziła Niemcy – podkreśla w rozmowie z nami.
Globalne trendy okazują się przeczyć narracjom, które szerzą się w Internecie. – Popularna argumentacja mówiąca o tym, że Europa zarzyna się gospodarczo, idąc w transformację energetyczną, podczas gdy reszta świata się nią nie przejmuje, jest z gruntu fałszywa. Oczywiście transformacja powinna przebiegać w zgodzie z oczekiwaniami społeczeństwa a nie przeciw nim, ale zachodzi ona na całym globie. Jest to tzw. makrotrend, którego nie odwróci lekki podmuch wiatru – zwraca uwagę Czyżewski.
Nie tylko fotowoltaika. Konkurenci Zachodu stawiają na OZE
Kraje BRICS w dużej części określane są jako kraje rozwijające się, co wiąże się m.in. ze wzrostem zapotrzebowania na energię w ich gospodarkach. Raport Ember podkreśla, że w 2024 roku energia słoneczna pokryła ponad jedną trzecią wzrostu produkcji energii elektrycznej w krajach BRICS. Wszystkie źródła energii określane jako czyste (tj. nie oparte na paliwach kopalnych) zaspokoiły łącznie aż 70 proc. wzrostu.
Eksperci odpowiedzialni za raport zauważają, że narracje dotyczące krajów BRICS często skupiają się na otwieraniu nowych obiektów węglowych i gazowych. Jednak nawet w latach 2014-2023 czyste źródła energii odpowiadały łącznie za 50 proc. wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną w tych krajach. Transformacja ta wsparta została m.in. za sprawą rozwoju energetyki jądrowej, a w niektórych miejscach energetyki wodnej.
Dominacja Chin w energetyce. Czy znajdziemy sposób na reindustrializację?
Fundacja Polska z Natury zwraca uwagę na dominację Państwa Środka w zielonym przemyśle.
– Jeśli nie znajdziemy w ramach Unii Europejskiej i w Polsce optymalnej drogi do transformacji opartej o społeczny i polityczny konsensus, możemy wkrótce zostać ekonomicznie i technologicznie zdystansowani przez kraje BRICS. W zasadzie to już się dzieje w relacji z Chinami, które dominują w zielonym przemyśle. Są największym producentem paneli fotowoltaicznych, a ich przemysł samochodowy w dekadę przeobraził się w konkurencyjny wehikuł dla europejskich marek. Obecnie to Chiny nadają ton w skali światowej, jeśli chodzi o produkcję samochodów elektrycznych – mówi SmogLabowi przedstawiciel organizacji.
– Wydaje się, że właściwą drogą do przemian w energetyce jest budowa własnych mocy wytwórczych w przemyśle. Transformacja musi być powiązana ze wzrostem gospodarczym, czyli zapewnieniem lokalnym firmom i inwestorom odpowiednich warunków do podejmowania ryzyka i tworzenia zielonych fabryk, co w efekcie tworzy też miejsca pracy. Zielona reindustrializacja Europy to droga do transformacji energetycznej. Na razie mamy w Europie trochę transformację “Made in China”, ponieważ importujemy wiele komponentów do produkcji czystej energii ze wschodu – zauważa Czyżewski.
_
Zdjęcie tytułowe: shutterstock/Fahroni
