Polski Alarm Smogowy zadał pytania kandydatom na prezydenta. Na ostatniej prostej przed drugą turą wyborów Andrzej Duda i Rafał Trzaskowski odpowiadają, jak chcą zadbać o jakość powietrza w Polsce.
Polski Alarm Smogowy przygotował dziewięć pytań m.in. o likwidację „kopciuchów”, transport, informowanie o smogu, monitoring jakości powietrza i kontrole emisji z przemysłu. Kandydaci mieli tydzień na odpowiedź.
TUTAJ MOŻNA ZNALEŹĆ STANOWISKO PAS W SPRAWACH, O KTÓRE ALARM ZAPYTAŁ KANDYDATÓW
Poniżej prezentujemy pytania PAS i odpowiedzi Andrzeja Dudy oraz Rafała Trzaskowskiego:
1. Jakie dotychczas podjął Pan działania w zakresie ochrony powietrza?
Andrzej Duda:
Obok bezprecedensowego pod względem skali programu Czyste Powietrze z budżetem 103 mld zł poparłem ustawę o wspieraniu termomodernizacji, która tworząc program STOP SMOG pomaga ubogim energetycznie mieszkańcom domów jednorodzinnych w gminach z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w Polsce. Poparłem także nowelizację ustaw podatkowych, które wprowadziły ulgę termomodernizacyjną.
W ramach programu Czyste Powietrze do tej pory złożono ponad 148 tys. wniosków na łączną kwotę prawie 3,1 mld zł oraz podjęto prawie 119 tys. uchwał o udzieleniu dofinansowania na kwotę ponad 2,4 mld zł.
Obowiązująca od 1 stycznia 2019 roku termomodernizacyjna ulga podatkowa pozwala odliczyć do 53 tys. zł od dochodu. Znamy już szacunkowe wyniki za ostatni rok podatkowy – dzięki uldze termomodernizacyjnej Polacy zaoszczędzili ponad 3 mld zł.
Wspólnie z rządem realizujemy program Mój Prąd zakładającywsparcie instalacji fotowoltaicznych i zwolnienie dotacji na instalacje OZE z podatku PIT i obniżenie podatku VAT z 23 na 8%. W czasie rządów Zjednoczonej Prawicy 1 miliard złotych został przeznaczony na instalację 200 tysięcy paneli fotowoltaicznych na dachach polskich domów. W pierwszej połowie lipca br. przewidujemy przekroczenie 100 tys. złożonych wniosków przez mieszkańców naszego kraju (stan na 6 lipca 97,8 tys. wniosków). Warto zauważyć, że to m.in. dzięki działaniom rządu, od grudnia 2015 roku moc instalacji fotowoltaicznych wzrosła o ponad 1600 %. (grudzień 2015 r. – 107,5 MW versus czerwiec 2020 r. – 1953,7 MW)
To dzięki mojej decyzji o podpisaniu tzw. ustawy antysmogowej (nowelizacja Prawo ochrony środowiska – podpisana 6 października 2015 r.), istnieje możliwość uchwalania uchwał antysmogowych przez Sejmiki województw.
Zainicjowałem też cykliczną zieloną inicjatywę sadziMY. Razem z żoną odbudowywaliśmy las zniszczony huraganem stulecia (Rytel). W I edycji zasadziliśmy wspólnie z wolontariuszami 112 tys. sadzonek w jeden weekend. W tym czasie w całej Polsce rozdano 300 tysięcy sadzonek drzew.
Rafał Trzaskowski:
Ograniczenie smogu było jedną z moich najważniejszych zapowiedzi programowych, gdy w 2018 r. kandydowałem na prezydenta Warszawy. I od pierwszych dni prezydentury tę obietnicę zacząłem realizować. W Warszawie ze smogiem walczymy na kilka sposób. Po pierwsze, zwiększyliśmy fundusze na program wymiany kopciuchów i przyspieszyliśmy ich wymianę. W samym tylko w 2019 r. wymieniliśmy 411 kopciuchów w lokalach prywatnych i ponad pół tysiąca w lokalach komunalnych. Będziemy kontynuować dotacje do wymiany kopciuchów, w ciągu kilku lat wymienimy je wszystkie.
Równolegle, przez ostatnie półtora roku realizowaliśmy w Warszawie rekordowe inwestycje w zero-lub nisko emisyjny transport publiczny. Oddaliśmy do użytku sześć nowych stacji metra. Podpisaliśmy umowy na zakup 130 elektrycznych autobusów (największy taki w Unii Europejskiej) i 213 nowoczesnych tramwajów W 2019 r. na warszawskie ulice wyjechało też 100 autobusów napędzanych gazem. Dane pokazują, że transport publiczny skutecznie ogranicza smog wywoływany przez samochody. Uzupełnieniem zakupów transportu publicznego są parkingi P+R, które wspólnie z gminami aglomeracji budujemy wokół Warszawy, przy głównych szlakach komunikacyjnych. W sumie podpisaliśmy umowy na budowę 65 parkingów P&R dla 6180 samochodów i 2914 rowerów; 34 już powstało. Rozbudowujemy ścieżki rowerowe: przez ostatni rok wydłużyliśmy sieć tras rowerowych
w Warszawie z 590 do prawie 650 kilometrów.
I wreszcie zieleń: konsekwentnie zwiększamy powierzchnię terenów zielonych w Warszawie. W samym tylko 2019 roku posadziliśmy 226 tysięcy drzew i krzewów.
2. Jakie działania zamierza Pan podjąć w celu likwidacji 4 milionów starych kotłów na węgiel i drewno, które stanowią główną przyczynę zanieczyszczenia powietrza w Polsce? Czy, a jeśli tak to w jaki sposób, chce Pan pomóc osobom ubogim w wymianie starych kotłów na węgiel i drewno?
Andrzej Duda:
Chcę dalej wspierać programy wprowadzone przez rząd Zjednoczonej Prawicy „Czyste Powietrze” i „Mój Prąd”. W razie potrzeby będę popierał zwiększenie finansowania dla tych programów.
Mam nadzieję, że poparta przez mnie ulga podatkowa będzie coraz popularniejsza wśród Polaków wymieniających stare piece.
Wiążę też duże nadzieje ze wprowadzonym pilotażowym programem termomodernizacji dla gospodarstw ubogich energetycznie – programem STOP SMOG, tak by był rozszerzany na kolejne gminy.
Będę wspierać wnoszone przez Rząd nowelizacje tych ustaw (dot. ulgi podatkowej czy programu STOP SMOG), które będą miały na celu poprawę efektywności tych programów, które są konieczne dla wsparcia wymiany przestarzałych pieców oraz termomodernizacji polskich domów, jak również zwiększenie społecznej siły ich oddziaływania.
Rafał Trzaskowski:
Żeby zlikwidować smog, musimy zlikwidować kopciuchy – w całej Polsce. Dlatego zaproponowałem utworzenie funduszu, z którego każda polska rodzina będzie mogła uzyskać 10 tys. zł na modernizację domu lub mieszkania – w tym właśnie na wymianę pieca, wymianę okien, ocieplenie budynku, montaż paneli fotowoltaicznych itp. Finansowanie z funduszu będzie rozłożone na 10 lat. Jako prezydent zaproponuję rozwiązania, które sprawdzają się w Warszawie: finansowanie 100% kosztów wymiany kopciucha.
3. Czy zamierza Pan wspierać rozwój transportu publicznego lub mobilności aktywnej? Jeśli tak, to w jaki sposób?
Andrzej Duda:
Już teraz wspieram rozwój transportu publicznego. Wśród najważniejszych inwestycji, które popieram i na których realizacji szczególnie mi zależy jest program budowy 200 przystanków kolejowych w ciągu najbliższych 5 lat.
Chcę być patronem wielkiej inwestycji kolejowej, jaką jest budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego wraz z 10 szprychami kolejowymi. W ramach tego projektu ma powstać 1600 nowych torów kolejowych, które wreszcie połączą nasz kraj w jedną spójną sieć kolejową. Dzięki temu podróż koleją nareszcie stanie się realną, zieloną alternatywą wobec jazdy samochodem. Tam, gdzie realizacja CPK będzie wymagała wprowadzenia nowych ustaw i poparcia prezydenta będę go udzielał.
Samorządy w rozwijaniu transportu publicznego, a przez to przeciwdziałaniu wykluczeniu komunikacyjnemu, chcę wspierać przez zaproponowany przeze mnie Fundusz Inwestycji Lokalnych. Tam, gdzie polskie samorządy w korzystaniu ze środków wspólnotowych, z Funduszu Odbudowy, będą potrzebowały dodatkowych środków na sfinansowanie wkładu własnego, będą mogły je zaczerpnąć właśnie z Funduszu Inwestycji Lokalnych.
Chcemy umożliwić polskim samorządom jak najlepsze i jak najwydajniejsze wykorzystanie tych środków w celu podniesienia poziomu życia Polaków, w tym podniesienia jakości powietrza przez umożliwienie mieszkańcom korzystania z dobrej siatki połączeń lokalnych.
Rafał Trzaskowski:
Bez sprawnego, ekologicznego i przede wszystkim – powszechnie dostępnego transportu publicznego nie zbudujemy nowoczesnego państwa. Państwo musi pomóc samorządom – zarówno w dużych miastach jak i w mniejszych miejscowościach – rozwijać transport dostosowany do lokalnych potrzeb. Wykluczenie komunikacyjne niektórych miejscowości jest realnym problemem, dlatego proponowany przez mnie fundusz inwestycji lokalnych “za rogiem” będzie finansował budowę lokalnych centrów przesiadkowych. Konieczny jest też program przywracania połączeń autobusowych i kolejowych. Musimy stworzyć mieszkańcom alternatywę dla samochodu – dostępny i punktualny transport publiczny. W tej kwestii jestem wiarygodny: w Warszawie wydłużamy sieć Szybkiej Kolei Miejskiej, która obsługuje całą aglomerację, mniejsze miejscowości wokół Warszawy. Niedawno podpisaliśmy kontrakt na zakup 21 nowych pociągów SKM. Razem z sąsiadującymi gminami rozwijamy też siatkę połączeń autobusami podmiejskimi. Oferujemy mieszkańcom gmin sąsiednich bardzo atrakcyjną taryfę biletową.
4. Czy popiera Pan zahamowanie napływu ponad 10-letnich używanych samochodów do Polski? Jakie rozwiązania będzie Pan proponował lub wspierał, by walczyć z zanieczyszczeniami komunikacyjnymi, które są główną przyczyną przekroczenia dopuszczalnych stężeń dwutlenku azotu?
Andrzej Duda:
Niestety, dopóki nie zbudujemy dobrego transportu publicznego,nie powinniśmy wykluczać kierowców starszych samochodów z ruchu. Samochody muszą być natomiast sprawne zgodnie ze wszelkimi wymogami.
Polityka zrównoważonego rozwoju, jaką wspólnie z rządem realizujemy jest też najlepszym kierunkiem dla bardziej ekologicznej polski lokalnej. W jej ramach realizujemy m. in. budowę 200 przystanków kolejowych w przeciągu 5 lat. Zaproponowałem też utworzenie Funduszu Inwestycji Samorządowych, żeby dać polskim samorządom szansę utworzenie dobrej siatki komunikacji publicznej.
Rafał Trzaskowski:
Jesteśmy częścią unijnego rynku, nie możemy arbitralnie ograniczać swobody przepływu towarów. Możemy natomiast – i powinniśmy – skrupulatnie przestrzegać obowiązujących przepisów dotyczących norm emisji spalin. Samochód samochodowi nierówny. Ja sam mam 9-letnie auto, wiem jednak, że jest w dobrym stanie technicznym, przechodzi badania i spełnia obowiązujące normy emisji. W Warszawie wprowadzamy rozwiązania, które premiują transport publiczny, zachęcamy mieszkańców, żeby przesiadali się z własnych samochodów do metra, tramwajów i autobusów. Ale też ułatwiamy korzystanie z zeroemisyjnych samochodów elektrycznych.
5. Obecnie w Polsce możliwe jest legalne usunięcie filtra DPF z samochodów z silnikiem Diesla. Jakie działania podejmie Pan w celu wyeliminowania tej przestępczej działalności, prowadzącej do pogarszania się stanu powietrza w polskich miejscowościach?
Andrzej Duda:
Normy emisji muszą być przestrzegane. Jeśli nie są, to podejmę czynności zmierzające do doprowadzenia do ścisłego przestrzegania prawa w tym zakresie.
Rafał Trzaskowski:
Będę domagał się informacji od właściwego ministra. Jeżeli w polskim prawie jest luka prawna, która umożliwia usuwanie filtrów – to musimy szybko tę lukę usunąć. Jeżeli przepisy są dobre, ale brakuje skutecznej egzekucji – zażądam od premiera i ministra spraw wewnętrznych podjęcia odpowiednich działań.
6. Jakie działania podejmie Pan w zakresie kontroli i ograniczania emisji z przemysłu?
Andrzej Duda:
Kontrola przestrzegania wymagań ochrony środowiska, w szczególności kontrola emisji z przemysłu jest zadaniem Inspekcji Ochrony Środowiska. Zadania te są wykonywane przez poszczególne inspektoraty wojewódzkie, przez inspektorów posiadających odpowiednie kompetencje, wyposażonych w urządzenia pomiarowe oraz uprawnienia do dokonywania kontroli 24h na dobę przez 7 dni w tygodniu. System kontroli emisji został od 2019 r. wzmocniony i rozszerzony. Jeżeli po dokonanych przez Rząd przeglądach regulacyjnych okaże się, że system kontroli emisji wymaga dalszych udoskonaleń, to wesprę takie inicjatywy legislacyjne i organizacyjne. Z całą pewnością będę popierać zaostrzanie norm karnych i karno-administracyjnych prawa środowiskowego, których celem będzie sprawne i surowe karanie przestępstw i wykroczeń związanych z przekraczaniem dopuszczalnych poziomów emisji przemysłowych.
Rafał Trzaskowski:
Będę domagał się od rządu zaostrzenia systemu kontroli nad emisjami przemysłowymi.
7. 80% gmin w Polsce nie ma żadnych służb kontrolujących np. spalanie odpadów czy przestrzegania uchwał antysmogowych. Stanowi to bolesny i dotkliwy problem dla milionów Polaków. Jakie działania zamierza Pan podjąć w celu utworzenia w Polsce nowoczesnej, ekologicznej służby kontrolującej przestrzeganie ustawy Prawo Ochrony Środowiska oraz uchwał antysmogowych.
Andrzej Duda:
W Polsce funkcjonuje Inspekcja Ochrony Środowiska która została powołana do monitorowania stanu środowiska i przestrzegania przepisów w tym zakresie przez wszystkich korzystających ze środowiska, w szczególności przedsiębiorców. W zakresie prawa lokalnego – uchwał antysmogowych – samorząd lokalny dodatkowo kontroluje spełnianie wymagań dotyczących ograniczeń w stosowaniu paliw w gospodarstwach domowych czy korzystania z odpowiednich kotłów przy pomocy staży miejskich, gminnych oraz służb kominiarskich. Służby te współpracują z Inspekcją Ochrony Środowiska, korzystają ze wspólnych procedur i laboratoriów.
Chciałbym, żeby te działania zostały wzmocnione przez poszerzenie kompetencji służb miejskich i gminnych, doposażenie w sprzęt i wspólne projekty szkoleniowe.
Rafał Trzaskowski:
W tych gminach, w których działa Straż Miejska, to ona powinna odpowiadać za przestrzeganie przepisów antysmogowych. Tak zrobiliśmy w Warszawie – w ubiegłym roku strażnicy interweniowali prawie 10 tysięcy razy. Straż Miejską wyposażyliśmy w nowoczesne urządzenia, m.in. drony, które pozwalają wykrywać przypadki spalania śmieci albo innych zakazanych paliw. Zdaję sobie sprawę, że nie wszystkie samorządy stać na takie zakupu – mniejszym gminom pomóc powinien rząd, dając im dotacje na stworzenie i utrzymanie służb kontrolnych.
8. Czy zamierza Pan wspierać rozwój sieci monitoringu i informowania o jakości powietrza w Polsce? Jeśli tak, to w jaki sposób?
Andrzej Duda:
Zadanie wspierania rozwoju sieci monitoringu jakości środowiska w formie Państwowego Monitoringu Środowiska, którego zadaniem jest w szczególności monitorowanie emisji i jakości powietrza jest realizowane przez Ministra Klimatu, którego działania w tym zakresie jestem gotów wspierać. W czasie mojej kadencji zarówno liczba automatycznych, jak i manualnych stacji pomiarowych wzrastała i dalej wzrasta, nabywane są też mobilne stacje pomiarowe, a przede wszystkim stacje te są wyposażane w nowe uprzedzenia pomiarowe.
Za rządów Zjednoczonej Prawicy wraz ze wzmocnieniem Inspekcji Ochrony Środowiska powstało Centralne Laboratorium i zwiększono liczbę pracowników zajmujących się monitoringiem i kontrolą. W zakresie informowania o jakości powietrza Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy przygotowuje z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska prognozy jakości powietrza dla poszczególnych obszarów kraju i z dwudniowym wyprzedzeniem możemy zapoznać się informacjami o przekroczeniach norm emisji substancji i dostosować swoją aktywność do jakości powietrza.
Oprócz tego, w rozporządzeniu Ministra Środowiska wyznaczone zostały poziomy informowania i alarmowania o stężeniu pyłu PM10 odpowiednio na poziomie 150 mikrometrów na m3 i 100 mikrometrów na m3.To dwie ważne informacje wskazujące na konieczność podjęcia przez samorząd działań naprawczych w aspekcie jakości powietrza.
Rafał Trzaskowski:
Warto inwestować w monitoring i informowanie o jakości powietrza. Robimy to w Warszawie, mamy dostępny online Warszawski Indeks Powietrza, kupujemy nowe stacje monitorowania jakości powietrza i czujniki. Podobne działania trzeba prowadzić w całym kraju – cały powinien być pokryty gęstą siecią czujników, podłączonych do wspólnego systemu informacji online.
Zdjęcie: materiały prasowe
Zdjęcie R.Trzaskowskiego: Grabowski foto/Shutterstock
Zdjęcie A.Dudy: praszkiewicz/Shutterstock
