Z powodu ekstremalnych zjawisk pogodowych, będących następstwem zmian klimatu, Polska traci rocznie średnio 6 mld zł. Analizy Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego wykazały, że łącznie – w ciągu niespełna 20 lat – ekstremalne zjawiska pogodowe spowodowały około 115 mld zł strat bezpośrednich. Pytanie, czy kiedyś dojdzie do skutku zajęcie się tematem na poważnie.
Aby uniknąć tego typu strat w przyszłości, opracowuje się Plan Adaptacji do Zmian Klimatu. Województwo Śląskie to pierwszy samorząd w kraju, który podjął decyzję o przygotowaniu takiego dokumentu na poziomie regionalnym. IOŚ-PIB opracowuje go na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. W jego ramach eksperci przeprowadzą diagnozę skutków zmian klimatu dla Województwa. Jest to pierwsze w Polsce tego typu opracowanie na poziomie regionalnym. Czy przyniesie oczekiwane skutki?
- Czytaj także: Zmiany klimatu zaszkodzą wydajności pracy. Straty szacowane na 1,6 biliona dolarów rocznie
Nie chcemy tracić miliardów. Musimy dostosować się do nowych warunków
Adaptacja do zmian klimatu to proces dostosowywania się społeczeństw, ekosystemów i gospodarek do zmian warunków klimatycznych, które już występują lub przewiduje się je w przyszłości. W Planie znajdą się działania, które pomogą śląskim miastom i gminom w radzeniu sobie ze skutkami zmian klimatu. Dokument ma być gotowy do września 2025 r.
Dziś miasta powyżej 100 tys. mieszkańców muszą wdrażać takie dokumenty. Miejski Plan Adaptacji ma pozwolić danemu miastu lepiej przystosować się do obserwowanych zmian. Przystępują do tego także mniejsze miejscowości.
Pytanie, czy dzięki temu Polska przestała spływać betonem? Jak dotąd tego nie widać. Po co w takim razie tworzyć podobne zapisy? Adaptacja do zmian klimatu polega na podjęciu działań, których celem jest zminimalizowanie negatywnych skutków zmian klimatu oraz zwiększenie odporności na nie. Adaptacja obejmuje szereg różnorodnych działań na wielu poziomach, od indywidualnych przez lokalne aż do globalnych, w celu zmniejszenia podatności społeczeństw i środowisk na skutki zmian klimatu, jak również wykorzystania szans z nimi związanych.
Taka adaptacja do zmian klimatu na poziomie regionalnym jest istotna, ze względu na to, że poszczególne regiony doświadczają różnorodnych zagrożeń. Mają też unikalne potrzeby związane ze skutkami zmian klimatu. Działania adaptacyjne na tym poziomie pozwalają dostosować strategie do konkretnych warunków lokalnych. Pomagają również wykorzystać istniejące zasoby i infrastrukturę.
Nie tylko martwy dokument. Adaptacja ma być konkretem
SmogLab zapytał, co należy zrobić, żeby Plan rzeczywiście zadziałał, a nie był tylko kolejnym martwym dokumentem?
– Aby Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu, był egzekwowany i wdrażany, musi odnosić się realnie do obszaru województwa śląskiego – komentuje dr Agnieszka Kuśmierz, ekspertka ds. ocen oddziaływania na środowisko i adaptacji do zmian klimatu, IOŚ-PIB.
To oznacza, że diagnoza potrzeb adaptacyjnych powinna opierać się na wiedzy naukowej. – Ale także na wiedzy interesariuszy – administracji publicznej, mieszkańców i ich grup – dodaje. W ramach prac zaplanowano cztery rundy warsztatów w każdym z czterech subregionów: Północnym, Zachodnim, Centralnym i Południowym.
– Planujemy także webinaria, na których możliwa będzie otwarta dyskusja, zgłaszanie uwag i pomysłów na adaptację w województwie – mówi dr Kuśmierz.
Podkreśla, że partycypacja już na etapie tworzenia dokumentu jest bardzo istotna dla jego powodzenia. Dodaje, że dla lepszej identyfikacji działań adaptacyjnych zaplanowano także konsultacje społeczne „Założeń RPA od zmian klimatu dla Województwa Śląskiego”. Ich elementem ma być katalog działań adaptacyjnych. Przynajmniej po wstępnym opracowaniu.
– Dokument ten będzie podstawą do zaproszenia społeczności województwa śląskiego do udziału w konsultacjach społecznych – mówi. Te odbędą się także w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektu RPA od zmian klimatu dla Województwa Śląskiego.
Adaptacja do zmian klimatu, ale w oparciu o lokalne zasoby
Co w takim razie ma składać się na dokument?
– RPA powinien uwzględniać to, co w danym obszarze jest już stwierdzane i realizowane. RPA dla Województwa Śląskiego jest „budowany na tym, co jest” w województwie – dopowiada Małgorzata Hajto, kierowniczka Zakładu Ocen Środowiskowych, Ochrony Przyrody i Krajobrazu, IOŚ-PIB.
Zaznacza, że plan adaptacji nie może pomijać strategii, planów oraz inwestycji, o charakterze adaptacyjnym. Nawet, jeśli te nie nazywają się: adaptacja do zmian klimatu.
– Dzięki temu Plan będzie nie tylko spójny z istniejącymi już planami i programami wojewódzkimi, ale będzie je także łączył. W RPA prowadzimy analizę dokumentów strategicznych i programów. M.in. pod kątem rozpoznania zapisów tych dokumentów, które będą wspierały adaptację do zmian klimatu w województwie śląskim. Bierzemy także pod uwagę wyniki projektów realizowanych przez Województwo Śląskie takich jak LIFE-COALA – wylicza Hajto zapytana przez SmogLab.
–
Zdjęcie tytułowe: Vitalijs Hlapkovskis/Shutterstock
