Na koniec dekady ma szansę nastąpić znacząca poprawa jakości powietrza w Polsce. Liczba przedwczesnych zgonów, które każdego roku mają związek ze smogiem, może przy tym zmniejszyć się o ponad 21 tysięcy. Takie wnioski płyną z najnowszego raportu Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (ECAC). Warunek? Przede wszystkim nowy rząd musi zachować obecne tempo wymiany przestarzałych urządzeń grzewczych i dopilnować przestrzegania uchwał antysmogowych.
Trwają prace nad nowelizacją unijnej Dyrektywy ds. Jakości Powietrza (AAQD). Przepisy, które obowiązywać będą od 2030 roku, określą wymagania Unii Europejskiej w zakresie jakości powietrza najprawdopodobniej na kilkanaście kolejnych lat. Kształt dokumentu, z ramienia rządu Donalda Tuska, współtworzyć będzie Minister Klimatu i Środowiska, Paulina Hennig-Kloska. Eksperci zwracają uwagę, jak ważne będą to decyzje i jak silnie wpłyną one na przyszłość mieszkańców Polski. Okazuje się przy tym, że znacząca poprawa jakości powietrza w naszym kraju, która przyniosłaby korzyści dla nas wszystkich, jest w zasięgu ręki.
Udowadnia to najnowszy raport przygotowany przez Europejskie Centrum Czystego Powietrza (ECAC), we współpracy m.in. z Uniwersytetem Wrocławskim i Krajowym Ośrodkiem Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Przeanalizowano w nim, jak zmieni się jakość powietrza w Polsce, jeśli przestrzegać będziemy uchwał antysmogowych i zgodnie z nimi wymieniać stare kotły na nowoczesne źródła ogrzewania. Wówczas zdecydowana większość naszego kraju oddychać będzie powietrzem spełniającym proponowane przez Komisję Europejską, zaostrzone normy.
Raport ECAC. 30 mln mieszkańców Polski może oddychać powietrzem spełniającym proponowane normy. Dziś to niecałe 2 mln osób
Na potrzeby raportu założono, że do 2030 roku nastąpi wymiana 2,7 mln istniejących, przestarzałych urządzeń grzewczych (stan na 2022 rok). Większość wymian miałaby być dotowana (2 427 540 szt.). Pozostałe natomiast zajść w procesie naturalnym (334 833 szt.). Jak czytamy w dokumencie, jeśli Polska będzie kontynuować program wymiany urządzeń grzewczych w takim samym tempie, w jakim funkcjonuje on obecnie, osiągnięty zostanie nowy cel zaproponowany przez Komisję Europejską.
Wspomniane utrzymanie tempa zmian spowoduje, że w 2030 roku blisko 30 mln Polaków będzie mieszkało na obszarach spełniających nowe, zaostrzone normy jakości powietrza. Obecnie takim komfortem może cieszyć się jedynie 1,9 mln z nas.
Poprawa jakości powietrza. Spadek liczby przedwczesnych zgonów i mniejsze obciążenie dla klimatu
Według raportu najbardziej wymiernym skutkiem poprawy jakości powietrza byłby spadek liczby przedwczesnych zgonów związanych ze smogiem. Po osiągnięciu wspomnianego poziomu zanieczyszczeń miałoby ich być 21,2 tys. mniej każdego roku. Największej poprawy w tym zakresie możemy spodziewać się w woj. śląskim. Tam oznaczałoby to uniknięcie aż 3,5 tys. przedwczesnych zgonów rocznie.
Inną istotną korzyścią byłoby mniejsze obciążenie dla klimatu, jeśli chodzi o funkcjonowanie naszych gospodarstw domowych. Osiągnięcie wspomnianych założeń wiązałoby się ze spadkiem emisji CO2 w tym obszarze aż o 33 procent.
– Nowy rząd i Minister Klimatu i Środowiska Paulina Hennig-Kloska ma przed sobą ważne i odpowiedzialne zadanie. Osiągnięcie przez Polskę nowych norm jakości powietrza w dosyć krótkim czasie to sygnał do wytężonej pracy, ale też niepowtarzalna okazja do wykazania się nowej ekipy rządzącej – mówi Łukasz Adamkiewicz, Prezes Europejskiego Centrum Czystego Powietrza. – Z naszego raportu wynika, że nie musimy obawiać się nowych, ostrzejszych norm, ponieważ osiągnięcie ich jest w zasięgu ręki. Będzie wymagać to nieco wysiłku, ale efekt, szczególnie zdrowotny, jest tego wart.
Przed nami decydujące 4 lata. „Pojawiła się nadzieja, że mamy dużą szansę wygrać ze smogiem”
– To ważna analiza dla nowego rządu – komentuje Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. – Pojawiła się nadzieja, że mamy dużą szansę wygrać ze smogiem. Najbliższe cztery lata zdecydują, czy rozpoczęte już procesy wymiany źródeł ciepła w polskich domach i ich termomodernizacja zakończą się sukcesem. Podtrzymanie programu Czyste Powietrze i jego usprawnienie jest kluczowe do osiągnięcia liczby ponad 6000 wniosków tygodniowo. Wydaje mi się, że możemy osiągnąć nawet więcej. Potrzebujemy determinacji rządzących we wspieraniu realizacji uchwał antysmogowych. Już za trzy lata „kopciuchy” będą zakazane w 14 województwach w Polsce. To od rządu i władz lokalnych zależy, z jaką determinacją do likwidacji „kopciuchów” podejdziemy. Przykład Krakowa pokazuje, że walka ze smogiem przynosi efekty.
Jak czytamy w rekomendacjach, zamieszczonych w raporcie, przyjęte już regulacje wymagają skutecznego wdrożenia. Chodzi przede wszystkim o uchwały antysmogowe, normy dotyczące węgla i biomasy oraz normy emisyjne dla urządzeń spalania małej mocy, dalszy rozwój Programu Czyste Powietrze oraz innych programów dotacji w budownictwie wielorodzinnym.
Ponadto rekomendowano, by rozpocząć prace nad ograniczeniem spalania paliw stałych (węgla i biomasy) w jak największej liczbie regionów Polski. Jako konieczne wskazano także działania na rzecz redukcji emisji z transportu, w szczególności wprowadzenia stref czystego transportu (SCT). To rozwiązanie dotyczy to przede wszystkim dużych obszarów miejskich. Ponadto, jak czytamy w raporcie, nie należy zapominać o emisjach przemysłowych. Szczególnie tam, gdzie są one znaczne i powodują istotne pogorszenie jakości powietrza.
_
Z całością przytaczanego raportu można zapoznać się tutaj.
Zdjęcie: Bargais / Shutterstock.com
