Transformacja energetyczna w przypadku metropolii to duże wyzwanie organizacyjne, infrastrukturalne i energetyczne. Najnowszy raport Forum Energii przygląda się bliżej przyszłości Warszawy – 15. aglomeracji w UE, którą zamieszkują 2 miliony ludzi. Dokument skupia się na sektorze ogrzewania, który jest kluczowym źródłem zużycia energii. Jak zadbać o bezpieczeństwo energetyczne i dekarbonizację, mając na uwadze także wysokość przyszłych rachunków za ciepło?
Nowy raport Forum Energii kreśli 3 scenariusze dla stolicy Polski. Opisują one różne warianty, jeśli chodzi o system ogrzewania w mieście, zwracając uwagę na finansowe konsekwencje podejmowanych decyzji. „Od obranej dziś strategii zależy nie tylko koszt ogrzewania w przyszłości, ale też tempo dekarbonizacji i bezpieczeństwo energetyczne i środowiskowe miasta” – czytamy w komunikacie na temat publikacji.
Jaką strategię powinna więc obrać Warszawa? Okazuje się, że najmniej opłacalne będzie pozostanie przy obecnym stanie rzeczy. To koszt 694 mld złotych do 2059 roku i ponad 213 mln ton emisji dwutlenku węgla.
Raport “Scenariusze transformacji energetycznej Warszawy” powstał we współpracy z firmą technologiczną Enercode. Analizę przeprowadzono z użyciem cyfrowego modelu Zefir. To narzędzie, które pozwala ocenić opłacalność oraz efektywność różnych technologii. Uwzględnia przy tym uwarunkowania przestrzenne i lokalne zasoby miasta.
Jakość powietrza się poprawia, problemem pozostają nieefektywne energetycznie budynki
Raport podkreśla poprawę jakości powietrza, jaka nastąpiła w ostatnich latach za sprawą regulacji antysmogowych i wymiany przestarzałych urządzeń grzewczych.
To ogrzewanie domów węglem i drewnem jest bowiem w Polsce głównym źródłem zanieczyszczeń pyłowych (takich jak pył PM10 czy drobniejszy PM2.5). Jak podaje Forum Energii, stolica notuje systematyczny spadek stężeń szkodliwych substancji w powietrzu: między rokiem 2017 a 2023 średnioroczne stężenie pyłów PM2,5 spadło tam z 26,7 do 13,2 μg/m³.
Problemem, na który zwrócono szczególną uwagę, są nieefektywne energetycznie budynki. “30 proc. najbardziej energochłonnych budynków w Polsce odpowiada za aż 50 proc. całkowitego zużycia energii w sektorze mieszkaniowym. Termomodernizacja budynków staje się kluczem do utrzymania w przyszłości kosztów ogrzewania na akceptowalnym poziomie i zmniejszenia uzależnienia Polski od importu paliw kopalnych” – zwraca uwagę organizacja w komunikacie.
Energochłonność budynków w stolicy
Jak sytuacja wygląda w stolicy? “Warszawskie budynki wielorodzinne odpowiadają za ok. 68 proc. zużycia ciepła w sektorze mieszkaniowym miasta. Tymczasem tylko 7 proc. z nich spełnia obecnie standardy energetyczne, osiągając zużycie na poziomie 20–110 kWh/m². Zużycie ciepła w pozostałych budynkach wielorodzinnych zawiera się w przedziale 110–200 kWh/m². To kilkukrotnie więcej niż przewidują obowiązujące od czterech lat warunki techniczne dla nowych budynków (standard WT 2021). Jeszcze gorsza efektywność energetyczna notowana jest w grupie domów jednorodzinnych, w których zużycie energii mieści się w przedziale 110–250 kWh/m²” – podano. Forum Energii zwraca uwagę, że największy efekt – jeśli chodzi o koszty, jak również poprawę jakości powietrza – przyniesie skupienie się na najbardziej energochłonnych budynkach. Dlatego ich identyfikacja oraz priorytetowa termomodernizacja powinny być jednymi z kluczowych elementów strategii miasta stołecznego Warszawa.
Jeśli chodzi o budynki biurowe oraz handlowo-usługowe, w stolicy charakteryzują się one wysoką efektywnością energetyczną. Zużycie energii w ich przypadku znajduje się na ogół w przedziale 20–110 kWh/m2/rok.
Trzy scenariusze dla Warszawy
Obok wspomnianego już scenariusza „referencyjnego”, który zakłada de facto brak działań, w dokumencie przedstawiono dwa inne. Obydwa, choć wymagają nakładów inwestycyjnych, okazują się zdecydowanie tańsze, niż brak działania. Pierwszy to, wskazany jako najbardziej opłacalny, scenariusz rozwoju ciepłownictwa systemowego. Drugi stawia natomiast na źródła rozproszone. Koszty operacyjne i inwestycyjne do 2059 roku oszacowano w ich przypadku na 380 mld i 360 mld złotych.
Jak wynika z dokumentu, “najbardziej opłacalną, efektywną i realistyczną ścieżką transformacji” dla Warszawy jest modernizacja ciepłownictwa systemowego. Wykorzystuje istniejącą infrastrukturę systemu ciepłowniczego, trwające już inwestycje oraz skalę miejskich systemów. Według przedstawionych wyliczeń przełożyć się to ma na niższe koszty ogrzewania dla mieszkańców oraz ograniczenie emisji. Scenariusz zakłada przy tym przejście na niskotemperaturowe sieci, jak również wykorzystanie ciepła odpadowego oraz integrację z elektroenergetyką.
Autorka raportu podkreśla, że żadne miasto nie jest jednak jednorodne. Dlatego ważne jest uzupełnienie systemu sieciowego o rozproszone źródła ciepła, np. pompy ciepła w budynkach, które są oddalone od sieci. Pozwoliłoby to połączyć korzyści obydwu wspomnianych scenariuszy zmian. – Największe korzyści (środowiskowe, ekonomiczne i społeczne) przynosi scenariusz rozwoju ciepłownictwa centralnego. Może on być uzupełniony o technologie rozproszone, gdzie będzie to uzasadnione. Taka elastyczna ścieżka pozwoli Warszawie skutecznie przeprowadzić proces dekarbonizacji, minimalizować koszty dla mieszkańców i lepiej zarządzać energią w przyszłości – zwraca uwagę odpowiedzialna za raport Anita Cieślicka z Forum Energii.
_
Zdjęcie tytułowe: shutterstock/In Green
