Skomplikowane i czasochłonne procedury administracyjne zagrażają celom transformacji energetycznej na 2030 i 2050 rok. Takie wnioski płyną z najnowszego raportu Instytutu Reform. Jak możemy usprawnić system i jakie korzyści to przyniesie?
Niedawny raport „W gąszczu procedur. Jak systemowo usprawnić proces wydawania pozwoleń na inwestycje w czystą energię?” wskazuje możliwe ścieżki zmian. I płynące z tego korzyści.
Obraz, jaki wyłania się z diagnozy obecnej sytuacji, nie jest jednak kolorowy. Pozyskanie kompletu pozwoleń dla farmy wiatrowej trwa nawet 7 lat, natomiast dla farmy fotowoltaicznej ponad 3 lata. Po drodze projekty napotykają złożone procedury środowiskowe, planistyczne i sieciowe. Jak można poprawić warunki dla nowych inwestycji?
Zmiany w administracji tak, ale nie ze szkodą dla środowiska
– Najważniejszym wnioskiem płynącym z raportu “W gąszczu procedur” jest to, że bez sprawnej administracji nie będzie transformacji – mówi SmogLabowi Maria Niewitała-Rej, analityczka ds. polityki klimatyczno-energetycznej w Instytucie Reform.
Zespół odpowiedzialny za dokument podkreśla, że zmiany są potrzebne, by lepiej korzystać z potencjału transformacji energetycznej. Nie może to jednak oznaczać szkód dla środowiska, wynikających z “poluzowania” zasad ochrony. Jak wynika z raportu, celem powinno być zwiększenie przejrzystości przepisów i poprawa sprawności działania w zaangażowanych instytucjach.
Organizacja podkreśla, że zwiększenie i przyspieszenie inwestycji w OZE przyniesie wymierne korzyści, napędzając gospodarkę. To kwestia niższych rachunków za energię, oszczędności dla budżetu państwa, jak również mniejszych wydatków na dotacje dla nieefektywnych elektrowni węglowych.
Główne rekomendacje? Jedną z kluczowych rekomendacji jest umożliwienie równoległego prowadzenia procedur środowiskowych i planistycznych, co skróciłoby proces o 2 lata. Zespół odpowiedzialny za raport zaleca też m.in. stworzenie jednolitych wytycznych dla inwestorów i digitalizację danych środowiskowych. Proponuje również wzmocnienie roli instytucji ochrony środowiska i zwiększenie zatrudnienia w regionalnych dyrekcjach ochrony środowiska.
Nie tylko zmiany w procedurach. Potrzeba wzmocnienia instytucji
Instytut Reform podkreśla, że równolegle do zmian w procedurach, konieczne jest również wzmocnienie instytucji państwa. – Jedną z największych barier, które wpływają na wydłużanie się procedur środowiskowych dla źródeł odnawialnych jest niedoinwestowanie regionalnych dyrekcji ochrony środowiska. Przekłada się to na coraz większe trudności w zatrudnieniu nowych pracowników w tych instytucjach, a także nieadekwatne wynagradzanie osób już zatrudnionych. Równocześnie liczba obowiązków rośnie. Pracownicy mają więcej spraw do rozpatrzenia niż są w stanie zrealizować w trakcie pracy. To generuje opóźnienia – podkreśla w udzielonym nam komentarzu.
Cierpi na tym między innymi proces wydawania zezwoleń w obszarze OZE, zwany permittigiem. – Bez wzmocnienia kadrowego i finansowego tych kluczowych instytucji nie uda się przyspieszyć permittingu. Z kolei bez przyspieszenia permittingu Polska nie osiągnie celów klimatyczno-energetycznych. I nie nadrobi zaległości w drodze do czystszej i tańszej energii, ryzykując negatywny wpływ na gospodarkę i jakość życia obywateli – podkreśla ekspertka Instytutu Reform.
Instytut Reform wskazuje m.in. na kwestię zarobków w regionalnych dyrekcjach ochrony środowiska. “Średnie wynagrodzenie zasadnicze brutto specjalisty zatrudnionego w RDOŚ wyniosło 6305 zł w 2024 r. i było o 23 proc. niższe niż średnia krajowa” – czytamy w raporcie. Dochodzą do tego dodatki i nagrody, jednak niepewność w tym zakresie może zniechęcać kandydatów do pracy.
Transformacja energetyczna a poprawa jakości powietrza
Pozytywne zmiany w zakresie prawa i procedur administracyjnych mogą pomóc również poprawie jakości powietrza. A to za sprawą modernizacji budynków mieszkalnych. – Uproszczenie i przyspieszenie procedur administracyjnych, oraz wzmocnienie instytucji wpłynie pozytywnie na wszystkie inwestycje, na czym zyska też pośrednio jakość powietrza i tempo modernizacji budynków mieszkalnych – zwraca uwagę Maria Niewitała-Rej w udzielonym SmogLabowi komentarzu.
– Większa ilość zielonej energii w systemie długofalowo wpłynie na obniżenie kosztów wytwarzania, co przy dobrych regulacjach powinno przełożyć się na spadek rachunków dla odbiorców finalnych. Skorzystają na tym użytkownicy rozwiązań niskoemisyjnych, zasilanych energią elektryczną, w szczególności pomp ciepła. Podniesie to też popularność tej technologii. Usprawnienia wpłyną pozytywnie na rozwój energetyki wiatrowej, której profil produkcji bardziej odpowiada zasilaniu pompy ciepła niż fotowoltaika – mówi nam analityczka.
– Usprawnienia dotkną też takich obszarów jak inwestycje w sieci, które są niezbędne do dekarbonizacji całej gospodarki. Szybszy rozwój czystych technologii, w połączeniu z rozbudową sieci zwiększy ilość zielonej i tańszej energii elektrycznej do zasilenia zmodernizowanych budynków – podkreśla Maria Niewitała-Rej z Instytutu Reform.
Z pełnym raportem można zapoznać się tutaj.
–
Zdjęcie tytułowe: shutterstock/marekusz
