Ile postulatów zawartych w umowie koalicyjnej przekłada się na realne działania? Czy polski rząd wybrany ubiegłej jesieni naprawdę ma na liście priorytetów ochronę środowiska i klimatu? Przypomnijmy, że Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga i Lewica zobowiązały się zawalczyć o tereny zielone, rzeki, mokradła i nowe parki narodowe. Polska miała przeciwdziałać zanieczyszczeniu powietrza, prężnie rozwijać odnawialne źródła energii, bronić lasów i walczyć o prawa zwierząt.
Po niespełna roku od przejęcia władzy okazuje się, że większość deklaracji prawdopodobnie nimi pozostanie. Czy partie, które zwyciężyły głosami osób stojących murem za ekologią, właśnie odwracają się od swoich wyborców? Komentują to naukowcy i specjaliści.
PUNKT 8: PRZYSPIESZAJĄCY KRYZYS KLIMATYCZNY JEST NIEZAPRZECZALNYM FAKTEM, PODOBNIE JAK TO, IŻ TO DZIAŁANIA CZŁOWIEKA SĄ JEGO GŁÓWNĄ PRZYCZYNĄ. BĘDZIEMY ZGODNIE WSPÓŁPRACOWAĆ NA RZECZ PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATYCZNYM ORAZ OGRANICZENIA ICH WPŁYWU NA ŻYCIE MIESZKAŃCÓW POLSKI (…)
Prof. dr hab. Piotr Skubała, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Przyrodniczych, Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska:
Niestety dzisiaj czuję niepokój. Co prawda Ministerstwo Klimatu i Środowiska
powołało wiele zespołów, ciał pomocniczych, w tym Państwową Radę Ochrony Przyrody, zrzeszającą wiele znanych autorytetów w dziedzinie ochrony przyrody, ale mamy też bardzo niepokojące sygnały. Nie obserwuję, aby nowy polski rząd zajął się intensywnie ochroną klimatu i wyznaczył krajowy cel neutralności klimatycznej, określił termin odejścia od wydobycia i spalania węgla. Czy ciągle obowiązuje rok 2049, określony przez poprzedni rząd, jako koniec ery węgla w polskiej gospodarce? To co w ostatnim tygodniach zasmuca, to sprzeciw Polski wobec implementacji Nature Restoration Law.
Dzisiaj nie wystarczy już ochrona ostatnich skrawków przyrody, ale musimy ją odbudowywać na naszym kontynencie. Decydenci, polski rząd, jeżeli chcą zadbać o naszą przyszłość, to muszą przede wszystkim podjąć działania w trosce o nasz klimat (a to oznacza przede wszystkim szybką redukcję emisji gazów cieplarnianych), bioróżnorodność, w tym nasze lasy, a także rzeki, powietrze, gleby. Na każdym z tych obszarów działalności mamy wiele do nadrobienia. A ku mojemu rozczarowaniu, nie obserwuję przyspieszenia.
…W SZCZEGÓLNOŚCI, STRONY KOALICJI SĄ ZDETERMINOWANE DO PRZYSPIESZENIA ZIELONEJ TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ…
Michał Smoleń, kierownik programu badawczego Energia & Klimat w Fundacji Instrat:
Widzę klimatyczną determinację części decydentów i urzędników, ale chyba nie rządu jako takiego. Dopóki trwa kadencja Andrzeja Dudy, rząd ma częściowo związane ręce na froncie legislacyjnym, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by przygotowywać projekty ustaw, sprawnie aktualizować strategie i plany inwestycyjne, odpowiedzialnie opowiadać Polkom i Polakom o nadciągających zmianach. Po prostu brakuje nam klimatycznego przywództwa, a co za tym idzie – spójnych i skoordynowanych działań odnośnie np. przyszłości sektora węglowego.
…STWORZYMY STABILNE PRAWO WSPOMAGAJĄCE SPRAWIEDLIWĄ TRANSFORMACJĘ ENERGETYCZNĄ POPRZEZ BUDOWĘ SYSTEMÓW WSPOMAGANIA FINANSOWEGO I TECHNOLOGICZNEGO. BEZ CZYSTEJ I TANIEJ ENERGII POLSCE GROZI ZAPAŚĆ KONKURENCYJNA WZGLĘDEM INNYCH PAŃSTW, CO ODBIJE SIĘ NEGATYWNIE NA JAKOŚCI ŻYCIA I DOCHODACH POLAK…
Paweł Wiejski, analityk Instytutu Zielonej Gospodarki:
Z jednej strony prace nad poprawą legislacji dotyczącej m.in. OZE postępują, chociaż w niewystarczająco szybkim tempie. Z drugiej strony rząd nie przedstawił dotąd wizji sprawiedliwej transformacji, w szczególności w zakresie odejścia od węgla. Zamiast tego wciąż udaje, że wierzy w tzw. umowę społeczną i zawarte w niej nierealistyczny i niekompletny harmonogram zamykania kopalń. Podtrzymywanie węgla przy życiu subsydiami nie ma nic wspólnego ze sprawiedliwą transformacją sektora, za to pogłębia problem zapaści konkurencyjnej polskich przedsiębiorstw, którą Koalicja trafnie zdiagnozowała w swoim programie wyborczym.
STRONY KOALICJI PODEJMĄ WSPÓLNIE DZIAŁANIA, BY ZWIĘKSZYĆ UDZIAŁ ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ. BĘDZIE TO MOŻLIWE M.IN. DZIĘKI UWOLNIENIU POTENCJAŁU LĄDOWEJ ENERGETYKI WIATROWEJ, FOTOWOLTAIKI, BIOGAZOWNI, ROZWOJOWI KONKURENCJI I ZAANGAŻOWANIU SEKTORA PRYWATNEGO I SAMORZĄDOWEGO
Krzysztof Mrozek, Dyrektor Programu Fundusze Europejskie dla Klimatu, Polska Zielona Sieć:
Wielkim rozczarowaniem jest brak jakichkolwiek działań zmierzających do liberalizacji zasad stawiania wiatraków – obecna, lekko poluzowana pod koniec rządów PiS ustawa wciąż faktycznie blokuje rozwój lądowej energetyki wiatrowej, która mogłaby dobrze bilansować produkcję energii przez prosumentów indywidualnych i społeczności energetyczne. Zmiana narracji to za mało, zielona, demokratyczna i oddolna transformacja nie zadzieje się w programach partii a dzięki realnym działaniom rządzących. Wciąż na nie czekamy.
…JEDNOCZEŚNIE OPRACUJEMY ZAŁOŻENIA DLA SPÓJNEGO PROGRAMU ROZWOJU ENERGETYKI JĄDROWEJ ORAZ PRECYZYJNIE OKREŚLIMY SPOSÓB JEGO FINANSOWANIA. NASZYM CELEM JEST RÓWNIEŻ MODERNIZACJA I ROZBUDOWA SIECI PRZESYŁOWYCH I DYSTRYBUCYJNYCH…
Bernard Swoczyna, główny ekspert w programie badawczym Energia i Klimat w Fundacji Instrat:
Wciąż brakuje koncepcji dot. nowych modeli działania kluczowych obszarów rynku energii. Co z elektrowniami węglowymi i alternatywą dla zarzuconej NABE? Jak zorganizować niezbędny program inwestycyjny w sieci elektroenergetyczne, szczególnie na poziomie dystrybucyjnym? Jak będziemy płacić za energię z elektrowni jądrowych? W tych wszystkich sprawach potrzebujemy już nie politycznych deklaracji, a zaawansowanych prac analitycznych nad sformułowaniem bardzo konkretnych rozwiązań.
Paweł Wiejski:
Po pół roku rządów Donalda Tuska widać pierwsze pozytywne sygnały zmian w podejściu strategicznym do transformacji energetycznej, np. pierwszy scenariusz KPEiK czy dofinansowanie inwestycji w modernizację sieci. Zmiany muszą jednak przyspieszyć. Ambitny scenariusz KPEiK miał trafić do konsultacji w maju, tymczasem wciąż go nie ma. Uchwalona za rządów Zjednoczonej Prawicy Polityka Energetyczna Polski wciąż obowiązuje, pomimo kompletnego oderwania od obecnych realiów.
Jako jedyny kraj UE nie wysłaliśmy dotąd do Brukseli Długoterminowej Strategii klimatycznej. Komunikacja na temat programu jądrowego rządu jest niespójna, w dodatku wciąż nie wiemy nic o sposobie finansowania atomu. Zwlekanie z uspójnieniem dokumentów strategicznych to problem dla przemysłu i bariera dla inwestycji.
…PRZEZNACZYMY CAŁOŚĆ WPŁYWÓW Z SYSTEMU HANDLU EMISJAMI ETS NA INWESTYCJE W TRANSFORMACJĘ ENERGETYCZNĄ…
Bernard Swoczyna:
Zaplanowanie jak wydawać wpływy z handlu uprawnieniami do emisji CO2 to kolejny problem. Polska zarabia na tym w Europie rekordowe pieniądze – tylko Niemcy uzyskują większe kwoty. Przykładem złego planowania finansowania transformacji energetycznej była dziura budżetowa w programie Czyste Powietrze. To kluczowy program dla transformacji naszej gospodarki i domów, a nagle skończyły się w nim pieniądze. Musimy mieć długoterminowy plan finansowy dla inwestycji potrzebnych w wielu sektorach.
PUNKT 9: STRONY KOALICJI PODEJMĄ ZDECYDOWANE DZIAŁANIA NA RZECZ POPRAWY POZIOMU OCHRONY POLSKICH LASÓW, RZEK I POWIETRZA. ŚRODOWISKO NATURALNE TO NASZE DZIEDZICTWO, KTÓRE MUSIMY PRZEKAZAĆ KOLEJNYM POKOLENIOM. 20% NAJCENNIEJSZYCH OBSZARÓW LEŚNYCH ZOSTANIE WYŁĄCZONE Z WYCINKI, EKSPORT NIEPRZETWORZONEGO DREWNA ZOSTANIE OGRANICZONY, A DREWNO BĘDZIE SŁUŻYĆ PRZEDE WSZYSTKIM POLSKIM PRZEDSIĘBIORCOM…
dr hab. Bogdan H. Chojnicki, prof. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu:
Nie mam niedosytu, bo nie spodziewałem się, rozmowy o naturze będą zdecydowane, jak zapisano w umowie koalicyjnej. Nie wydaje mi się, żeby to miał być proces bardzo szybki, w którym takie decyzje są podejmowane nagle i bez głębszej analizy. To chyba jest największy problem, jeśli chodzi o działania polityków związane z ochroną środowiska. Oni oceniają rzeczywistość w oparciu o popularność bądź jej brak. Natomiast gdy chodzi o ochronę środowiska, to tutaj mamy twarde fakty naukowe i też pewnego rodzaju racjonalne myślenie o rzeczywistości – znowu, wielowymiarowe.
Weźmy chociażby to zagadnienie związane z jedzeniem robaków, kiedy nagle coś, co jest dywagacją naukową w jednym z raportów, czyli rzeczą nie tyle marginalną, co intrygującą z perspektywy intelektualnej, zamienia się w takiego „czarnego luda”, który znajduje się w przestrzeni publicznej jako pewnego rodzaju pozycja do wyśmiewania racjonalnego działania.
…BĘDZIEMY WALCZYĆ ZE SMOGIEM M.IN. POPRZEZ PRZYSPIESZENIE PROCESU WYMIANY ŹRÓDEŁ CIEPŁA ORAZ TERMOMODERNIZACJI. WPROWADZIMY NIEZBĘDNE ZMIANY W PROGRAMIE CZYSTE POWIETRZE.
Andrzej Guła – Polski Alarm Smogowy:
Nasza ocena wypełniania tego zapisu umowy koalicyjnej jest negatywna. Najważniejszy program walki ze smogiem Czyste Powietrze jest na skraju finansowej zapaści. Wygląda to tak jakby rząd celowo chciał go pogrzebać. Już wkrótce będziemy obserwować fatalne skutki zaniedbań w tym obszarze. Nie tylko dla czystego powietrza. Także dla polskiej gospodarki. Program Czyste Powietrze zapewnia jej impuls rozwojowy. Tworzy miejsca pracy, a także zwiększa popyt na materiały i urządzenia polskich producentów.
Brak konsekwencji w działaniach antysmogowych widać przy pracach nad kluczową antysmogową regulacją, która miała zagwarantować dobrą jakość węgla do gospodarstw domowych. Projekt przygotowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska został storpedowany przez Ministra Przemysłu, który sprzeciwia się jej wraz ze spółkami górniczymi. Wiele wskazuje na to, że zwycięży interes spółek węglowych, kosztem zdrowia i życia Polek i Polaków. A efektem tych antysmogowych zaniedbań jest 50 tysięcy przedwczesnych zgonów spowodowanych fatalną jakością powietrza w Polsce.
Czytaj także: Zielone obietnice. Przypominamy najważniejsze środowiskowe zobowiązania polityków
–
Zdjęcie tytułowe: domena publiczna
