Udostępnij

Zwolnij i posłuchaj odc. 2: Subtelność kumaczej symfonii. Kamieniołom Libana w Krakowie

29.09.2024

Spielberg kręcił tu „Listę Schindlera”, po której wciąż pozostała niszczejąca scenografia. W ciągu kilkudziesięciu lat przyroda przejęła to miejsce, co zostało docenione w 2022 roku ustanowieniem użytku ekologicznego. Kamieniołom Libana w Krakowie jest bohaterem drugiego odcinku naszego podcastu „Zwolnij i posłuchaj”. W głąb niezwykłego miejsca zabiera nas Przemysław Niemczewski, badacz audiosfery miast i artysta dźwiękowy.

Kumaki w Kamieniołomie Libana. Początek maja 2024 roku

Schodząc w głąb, doświadczyłem dwóch osobliwych sytuacji. Pierwsze, to nagłe ściszenie hałasu pobliskiej obwodnicy. Drugie, to wyraźne milknięcie śpiewających ptaków – jakby z każdą minutą wieczoru ktoś wyłączał kolejny gatunek.

Pozostały nawoływania kumaków i delikatne, ciche odgłosy ludzi spacerujących na skraju Kamieniołomu Libana. Im dłużej nagrywałem to miejsce, tym wyraźniej zauważałem subtelności kumaczej symfonii. Miasto zostało zepchnięte na dalszy plan, a kamieniołom wypełniły nietypowe odgłosy godowe kumaków. Towarzyszyły im dźwięki spadających kropel, przelatujących kaczek, zaskrońców przemykających w trawie.


Podcast „Zwolnij i posłuchaj” jest częścią naszego nowego cyklu „Żyć wolniej”, w którym przyglądamy się idei „slow life”, polskiej kulturze pracy, alternatywnym formom edukacji i spędzania wolnego czasu. Pokazujemy miejsca, które opierają się tradycyjnym procesom, rozmawiamy z ekspertami i ludźmi, którzy postanowili zwolnić i iść wbrew głównemu nurtowi. Wszystkie teksty będzie można znaleźć pod TYM LINKIEM. Cykl we współpracy z Fundacją Better Future.


Moja przygoda z nagrywaniem przyrody w Libanie zaczęła się rok wcześniej, kiedy spacer w poszukiwaniu ciszy doprowadził mnie na krawędź kamieniołomu. Miejsce intrygujące, a zarazem niedostępne. Znałem je tylko jako scenografię do filmu Stevena Spielberga „Lista Schindlera”. W pamięci miałem wieże strażnicze, słupy ogrodzeniowe, baraki, willę komendanta obozu. Kamieniołom przestał być eksploatowany w 1986 roku – dlatego była przestrzeń, żeby tę scenografię wybudować. Po zakończeniu zdjęć do filmu pozostała, niszczejąc przez dziesiątki lat. Obecnie widoczne są tylko płyty udające macewy, resztki słupów ogrodzeniowych. Miejsce pozostawione samo sobie zaczęło zarastać.

Pozostałości po scenografii z filmu „Lista Schindlera” autorstwa Stevena Spielberga. Fot. shutterstock/PeteVch

Kamieniołom Libana. Historia połączona z przyrodą

Niestety w latach 1942-1944 faktycznie funkcjonował w tym miejscu karny obóz pracy dla przeszło 2 tysięcy Polaków. Większość z nich zginęła, pracując w ciężkich warunkach lub podczas likwidacji obozu. Między drzewami i gęstą roślinnością stoją jeszcze resztki pieców i transporterów kamienia budowlanego – ważne jako poprzemysłowy zabytek. Początki kamieniołomu sięgają XIV wieku, choć sama nazwa pochodzi dopiero z XIX wieku – od nazwiska żydowskiego przedsiębiorcy Bernarda Libana.

Przez ostatnie dekady kamieniołom powoli zarastał. Miejsce przekształcało się w swoiste laboratorium przyrody, z różnorodnością występujących gatunków zwierząt i roślin. Bez udziału ludzkiego, stało się ostają dzikiej natury i spokoju. Tym bardziej, gdy od 2022 roku jest chronione jako użytek ekologiczny.

Dawny Kamieniołom Libana w Krakowie. Fot. shutterstock/Krzysztof Tabor

Zwolnij i Posłuchaj odc. 2. Co słyszymy na nagraniu?

Głównymi bohaterami tego nagrania są kumaki.

Jednak ważną rolę odgrywają również ludzie, słyszani od początku gdzieś na skraju urwiska, którzy będą się pojawiać jeszcze kilkakrotnie. Niesłusznie można by założyć, że delikatne kapanie w tle to krople deszczu. W rzeczywistości to odgłos spadającej z gałęzi piany, która otacza larwy pienika wierzbowego.

Spośród delikatnego miejskiego szumu słyszalnego w tle wyłaniają się odgłosy motocykli, ale nie są w stanie przebić się przez kumaczą pieśń godową.

Zdjęcie tytułowe: shutterstock/Krzysztof Tabor

Autor

Przemysław Niemczewski

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.