Udostępnij

To miasto jest białą plamą na mapie. Mieszkańcy mają tego dość

23.02.2023

Trzy lata temu Jaworzno zlikwidowało czujniki jakości powietrza. Sprawa odbiła się echem w całej Polsce. Jednak mieszkańcy wciąż domagają się dostępu do informacji o tym, co wpada do ich płuc podczas oddychania. Nie wierzą, że wraz z czujnikami Jaworzno opuścił również smog. Co na to urząd? Odpowiedź zaskakuje.

Czujników monitorujących powietrze było 19, chwaliły się nimi władze miasta. Te same władze, które dwa lata później zdecydowały o ich likwidacji. Od marca 2020 r., aby mieszkańcy mogli dowiedzieć się czym oddychają i czy przypadkiem nie jest to powietrze trujące, muszą się sporo nagimnastykować. A dokładniej odszukać odpowiednią zakładkę w gąszczu urzędowych informacji. Tam, być może znajdą listę ostrzeżeń dla całego województwa, a następnie sprawdzą, czy przypadkiem nie ma na niej Jaworzna. Mało czytelne i nieprzyjazne.

O sprawie informowaliśmy jako pierwsi w 2020 r. Wynikom czujników nie dowierzał prezydent Jaworzna Paweł Silbert. Podczas sesji Rady Miasta twierdził, że nie mogą one być wiarygodne. Dlaczego? Bo przejeżdżając do pobliskich Katowic czuł przecież narastający smród. Jak zauważył, w stolicy województwa śląskiego smog był na pewno większy, niż w jego mieście – Jaworznie. Dodawał, że poziom smogu musiał być porównywalny do tego, który zazwyczaj panuje w Pekinie, gdzie wybrał się niedawno w podróż. Swoje przekonania oparł jedynie na własnym odczuciu. – To po prostu śmieszne – odpowiedział swego czasu radnej, która wcześniej wypowiadała się na ten temat. Ta podczas debaty budżetowej poprosiła o przeznaczenie większych pieniędzy na wymianę “kopciuchów”. – Te rankingi są śmieszne. Są tylko poglądowe, nie dają obrazu tego, jak jest naprawdę.” – mówił prezydent Silbert.

Jak wygląda „prawda” według samorządowca? Otóż od tego czasu problem smogu w Jaworznie zniknął. Przynajmniej z mapy zanieczyszczeń powietrza.

„Zielone, prawie skandynawskie miasto”

Usunięto bowiem wszystkie komercyjne czujniki, a w mieście do dziś nie ma żadnej stacji należącej do państwowych organów.

– Jak na takie miasto to niezrozumiałe – mówi Janusz Piechoczek ze śląskiej Fundacji 360!. – Trochę mnie to dziwi, bo Jaworzno kojarzę jako w miarę cywilizowane miasto. Chwali się na przykład rozwiązania związane z ruchem pieszych, bezpieczeństwem ruchu drogowego. Brak czujników jest niespójny z obrazem miasta, które funkcjonuje jako zielone, otwarte i prawie że skandynawskie miasto – dodaje Piechoczek.

W styczniu 2023 r. na ulicach Jaworzna pojawiły się nawet plakaty. Informował o tym lokalny portal jaw.pl: „Poszukiwana: informacja na temat jakości powietrza w Jaworznie. Miasto zlikwidowało wszystkie czujniki smogu w mieście” – można było przeczytać z alarmujących ogłoszeń w wielu miejscach.

– Dziś mieszkańcy nie mają żadnej szczegółowej informacji o jakości powietrza – mówi nam Franciszek Matysik, redaktor naczelny lokalnego portalu jaw.pl. Dziennikarz dodaje, że taki czujnik pokazuje wskazania z danych dzielnic i małego regionu, a to dla mieszkańców bardzo ważne. – W sumie nie wiadomo teraz kiedy oddychanie smogowym powietrzem może być niebezpieczne – podkreśla Matysik.

Jaworzno odpowiada: nie mamy takiego obowiązku

O sprawie chcieliśmy porozmawiać z prezydentem Jaworzna – Pawłem Silbertem. Odesłano nas do rzecznika prasowego. Pytaliśmy o to, czy miasto posiada jakiekolwiek czujniki oraz poprosiliśmy o komentarz do zarzutów zgłaszanych przez mieszkańców.

– Gmina nie ma obowiązku montażu takich urządzeń – odpowiada Katarzyna Florek – Naczelnik Wydziału Promocji, Kultury i Sportu Urzędu Miejskiego w Jaworznie. Zdaniem przedstawicielki prezydenta za wiarygodne informacje o stanie powietrza odpowiada Państwowy Monitoring Środowiska realizowany przez GIOŚ. Przypomnijmy – na terenie miasta nie ma ani jednej państwowej stacji. Co więcej – gros miejscowości z południa Polski regularnie informuje swoich mieszkańców o smogu, mimo braku formalnego obowiązku. Być może z troski o ich zdrowie.

– To właśnie z GIOŚ Gmina otrzymuje wiarygodne oraz rzetelne informacje o stanie powietrza w mieście, na podstawie których jest zobligowana opierać działania w zakresie ochrony powietrza – zapewnia urzędniczka. Po informacje odsyła też na stronę internetową Inspektoratu i do aplikacji mobilnych. – Ponadto na stronie www.jaworzno.pl znajduje się zakładka „Jakość powietrza” z zamieszczonymi i aktualizowanymi informacjami na ten temat – zaznacza Katarzyna Florek. To ta zakładka, o której pisaliśmy we wstępie.

GIOŚ: jakość powietrza nieznana z powodu braku pomiaru

Sprawdziliśmy na stronie Głównego Inspektoratu, czy rzeczywiście dostępne są odczyty z Jaworzna. I znów – bez zaskoczenia. Jaworzno „pali się” na rządowej mapce na „szaro”. Co to oznacza? „Indeks jakości powietrza nie jest wyznaczony z powodu braku pomiaru zanieczyczyszczenia” – informuje oficjalna strona GIOŚ.

 class=
Oficjalna strona GIOŚ – Jaworzno bez pomiarów jakości powietrza

Sprawdziliśmy też, jak wygląda strona komercyjnych czujników Airly. Wieczorową porą, gdy rozpalają się kopciuchy, Śląsk i Małopolska wyglądają jak na poniższym obrazku. Nie trudno znaleźć na tej mapie Jaworzno:

 class=
Jaworzno to biała plama między Krakowem a Katowicami

Jeśli jednak mają państwo problem ze znalezieniem Jaworzna, które „poradziło” sobie ze smogiem, to służymy mapą z bliska:

 class=

Mieszkańcom zostają własne pomiary jakości powietrza i metoda „na czuja”. A właściwie „na nos”…

Zdjęcie: Shutterstock/Konrad Krajewski

Autor

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.