Do zanieczyszczenia oceanów plastikiem bezpośrednio przyczyniają się głównie kraje Azji. Jednak „pierwotnych” źródeł problemu należy szukać w innych częściach świata, co pokazuje lista 10 największych wytwórców plastikowych odpadów.
Przeciętny konsument spożywa co najmniej 50 tys. cząsteczek mikroplastiku rocznie. Mniej więcej tyle samo przyjmuje z wdychanym powietrzem. Tak wynika z badania przeprowadzonego przez naukowców z kanadyjskiego Uniwersytetu Victorii.
Na razie nie wiadomo, jakie skutki dla naszego zdrowia niesie ze sobą narażenie na mikroplastik. Nie wiadomo też, ile faktycznie go spożywamy (lub wdychamy), ponieważ zależy to zarówno od czynników związanych z dietą i stylem życia, jak i od miejsca naszego zamieszkania. Mikroplastik ma wprawdzie niebywałą zdolność rozprzestrzeniania się po świecie i jest obecny w każdym jego zakątku, jednak w niektórych regionach jego stężenia są wyjątkowo wysokie.
Chodzi przede wszystkim o kraje, które nie tylko produkują duże ilości ropopochodnych materiałów, ale również nie radzą sobie z ich segregacją i utylizacją. Należą do nich przede wszystkim państwa Azji. Jednak gigantyczny „wkład” w generowanie odpadów mają czołowe gospodarki Zachodu.
Zachód śmieci na potęgę. Wina spada na Azję
Ustalenie największego winowajcy „plastikowego” kryzysu nie jest łatwe i w dużym stopniu zależy od przyjętej metodyki, uwzględnionych czynników i sposobu liczenia. Udział danego kraju w światowej produkcji plastiku niekoniecznie pokrywa się z jego udziałem w emisji plastikowych zanieczyszczeń. Inaczej też wygląda kwestia z perspektywy łącznej ilości wytwarzanych odpadów, inaczej w ujęciu per capita. Warto brać te czynniki pod uwagę, żeby winą za skażenie środowiska pochopnie nie obciążyć krajów rozwijających się, jednocześnie rozgrzeszając „cywilizowane” państwa Zachodu. Dlatego zacznijmy od tych ostatnich.
Jak wynika z badania opublikowanego na łamach czasopisma „Science Advances”, spośród dużych gospodarek Stany Zjednoczone i Wielka Brytania odpowiadają za największą ilość plastikowych odpadów w przeliczeniu na osobę. Przeciętny Amerykanin generuje 105 kilogramów syntetycznych śmieci rocznie, a statystyczny mieszkaniec Wysp – 99 kilogramów. Na kolejnych miejscach zestawienia znalazła się Korea Południowa i Niemcy. W pierwszej dziesiątce są również Włochy, od dawna zmagające się z kryzysem śmieciowym. Czołówkę stanowią więc jedne z najbogatszych krajów świata.
Tak wygląda zestawienie 20 krajów z najwyższym wskaźnikiem produkcji plastikowych odpadów w skali roku w przeliczeniu na mieszkańca.
[table]
1.,Stany Zjednoczone,105 kg
2.,Wielka Brytania,99 kg
3.,Korea Południowa, 88 kg
4.,Niemcy,81 kg
5.,Tajlandia,70 kg
6.,Malezja,67 kg
7.,Argentyna,61 kg
8.,Rosja,59 kg
9.,Włochy,56 kg
10.,Brazylia,52 kg
11.,Algieria,52 kg
12.,Meksyk,48kg
13.,Francja,44 kg
14.,Hiszpania,39 kg
15.,Japonia,38 kg
16.,Indonezja,35 kg
17.,Egipt,32 kg
18.,Indie,20 kg
19.,Chiny,16 kg
20.,Pakistan,13 kg
[/table]
Dla jasności warto dodać, że w kompletnym rankingu uwzględniającym wszystkie państwa, dla których dostępne były dane, przodują państwa wyspiarskie i państwa-miasta, m.in. Mikronezja, Palau, St. Kitts i Nevis, ale również Hongkong, Singapur oraz Islandia. Na czternastym miejscu, przed USA (16. miejsce w pełnym rankingu), znalazła się również ekologiczne przecież Szwajcaria. Z pełną, interaktywną wersją zestawienia można zapoznać się na stronie AtlasAndBoots.com.
Stany Zjednoczone na szczycie rankingu – wytwarzają więcej plastiku niż cała UE, Chiny czy Indie
Powyższa korekta nie znaczy, że Stany Zjednoczone są bardziej „eko” niż państwa, które wyprzedzają je w rankingu per capita. Według danych za 2016 r. – ostatnich dostępnych na ten temat – USA eksportowało ponad połowę odpadów plastikowych odzyskanych do recyklingu, wydatnie przyczyniając się do zanieczyszczenia ekosystemów plastikiem. W badaniu z „Science Advances” Stany Zjednoczone otwierają ranking największych wytwórców plastikowych odpadów, znacząco wyprzedzając w nim Indie i Chiny. W dodatku z innego opracowania, przygotowanego na zlecenie amerykańskiego Kongresu wynika, że USA wytwarza więcej plastikowych odpadów niż wszystkie kraje Unii Europejskiej.
– Stany Zjednoczone, na które przypada 4 proc. światowej populacji, wytwarzają 17 proc. odpadów plastikowych. Ameryka musi odegrać znacznie większą rolę w rozwiązaniu kryzysu ekologicznego związanego ze zanieczyszczeniem plastikiem. Tymczasem, zamiast podjąć wyzwanie, eksportujemy śmieci do krajów rozwijających się – stwierdził Nick Mallos, dyrektor Ocean Conservancy, organizacji pozarządowej walczącej ze skażeniem oceanów. Śledztwo przeprowadzone w 2019 r. przez brytyjski dziennik „The Guardian” wykazało, że śmieci zza Atlantyku trafiają do takich krajów, jak Bangladesz, Etiopia, Filipiny czy Senegal, które nie posiadają infrastruktury odpowiedniej do ich recyklingu.
W efekcie ranking krajów będących największymi producentami plastiku wygląda zupełnie inaczej niż zestawienie państw, które uwalniają najwięcej plastikowych śmieci do oceanów.
10 największych wytwórców plastikowych odpadów (dane w tonach, 2016 r.)
[table]
1.,USA, 34 020 748
2.,Indie, 26 327 933
3.,Chiny,21 599 465
4.,Brazylia,10 675 989
5.,Indonezja,9 128 000
6.,Rosja,8 467 156
7.,Niemcy,6 683 412
8.,Wielka Brytania,6 471 650
9.,Meksyk,5 902 490
10.,Japonia,4 881 161
[/table]
10 krajów, które uwalniają najwięcej plastikowych odpadów do oceanów (dane w tonach, 2021 r.)
[table]
1.,Filipiny,356 371
2.,Indie,126 513
3.,Malezja,73 098
4.,Chiny,70 707
5.,Indonesia,56 333
6.,Brazylia,37 799
7.,Wietnam,28 221
8.,Bangladesz,24 640
9.,Tajlandia,22 806
10.,Nigeria,18 640
[/table]
W kontekście powyższych danych warto również odnotować, że 90 proc. plastikowych odpadów z systemów rzecznych w morzach i oceanach pochodzi z ośmiu rzek w Azji i dwóch w Afryce (m.in. Jangcy, Amur, Mekong, Indus, Ganges, Niger i Nil wraz z dorzeczami).
A jak na tle powyższych danych wypada Polska?
Pod względem ilości odpadów uwolnionych do mórz lub oceanów zajmujemy dość odległe 113. miejsce (29 ton). Pod względem ilości wytworzonych odpadów plastikowych niepoddanych recyklingowi (mismanaged plastic waste) jesteśmy na 91. miejscu (nieco ponad 14 tys. ton). W zestawieniu ilości odpadów wytwarzanych per capita również wypadamy całkiem nieźle, zajmując 98. miejsce (35 kilogramów).
Wciąż jednak jesteśmy w pierwszej połowie państw generujących najwięcej plastikowych zanieczyszczeń w przeliczeniu na mieszkańca – jest więc nad czym popracować.
