Być może już wkrótce pozbędziemy się plastiku, nie rezygnując przy tym z jednorazowych opakowań na żywność. Na ratunek przychodzą technologie pozwalające produkować je z morskich alg. To nie gadżet, a konieczność – plastik dosłownie nas zalewa i trafia do naszych organizmów. Coraz więcej badań wskazuje, że może on przyczyniać się do powstawania nowotworów.
Ponad 50 proc. opakowań z plastiku jest wyrzucanych po jednorazowym użyciu i pewnie każdy z nas mógłby się do tego przyznać. Co więcej, jesteśmy plastikiem dosłownie zalani.
Dane pokazują, że w całej UE rocznie zużywa się ponad 60 mln ton różnego typu plastików. Skutkuje to przy tym roczną emisją dwutlenku węgla na poziomie ponad 250 mln ton. Około 9 mln ton plastiku rocznie idzie tylko na produkcję tacek i innych opakowań na żywność.
Nie tylko Azja zanieczyszcza morza plastikiem, my też
To ogromna ilość tworzywa sztucznego, które trafia do rzek, jezior i oceanów. Szczególnie właśnie do oceanów.
Na Oceanie Spokojnym nadal dryfuje Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, która jest 5 razy większa od Polski. Choć jest ona dziełem ludzi ze wschodniej części Azji oraz Kandy i USA, nie znaczy to, że my też nie jesteśmy bez winy. Nasz plastik także trafia do mórz i oceanów.
Duże europejskie rzeki (np. Ren, Loara, Sekwana, Tamiza, Tag, Ebro) transportują plastikowe śmieci z wnętrza kontynentu prosto do Oceanu Atlantyckiego. Badania WWF i Helmholtz Centre pokazują, że w samej Europie rzeki dostarczają do mórz setki tysięcy ton plastiku rocznie. Ten plastik rozbija się potem na coraz mniejsze fragmenty, stają się mikro i nanoplastikiem. Według najnowszych badań opublikowanych w czasopiśmie Nature, w samym północnym Atlantyku nagromadziło się już 27 mln ton nanoplastiku,
– Zanieczyszczenie jest dość zaawansowane. Zaledwie 10 lat temu spekulowano na temat istnienia nanoplastiku, co wzbudziło obawy, z uwagi na to, że gdyby występował w środowisku, byłby znacznie bardziej szkodliwy toksykologicznie niż jego odpowiednik w postaci mikroplastiku – powiedział dla Mongabay współautor badania Dušan Materi z Instytutu Badań Morskich i Atmosferycznych w Utrechcie.
Nanoplastik to maleńkie cząsteczki plastiku, mniejsze niż 1 mikrometr (1000 razy mniejsze niż 1 milimetr). Są podgrupą mikroplastików i powstają w wyniku rozkładu większych odpadów plastikowych. Stanowi on potencjalne zagrożenie dla organizmów żywych, bo może przenikać do komórek.
Wiele już wiemy na temat wpływu plastiku na zwierzęta, ale sporo jest też niewiadomych. Nanoplastik stanowi poważne i wciąż nie do końca zbadane zagrożenie dla zwierząt morskich. W takiej sytuacji potrzebne są działania, by nie doprowadzić do jeszcze większego nim nasycenia wód morskich.
Jednorazowe opakowania na żywność bez plastiku
Z pomocą przychodzi brytyjska firma Notpla. Jej nazwa pochodzi od stwierdzenia w języku angielskim „not plastic”, czyli mówiąc wprost – bez plastiku. Firma opracowała technologię produkcji różnego rodzaju opakowań na żywność na bazie alg morskich, które mogą dzięki temu zastąpić szkodliwy plastik.
W 2017 roku dwóch francuskich i hiszpańskich założycieli, Pierre Paslier i Rodrigo Garcia Gonzaleza założyli startup. Eksperymentowali oni w swojej kuchni studenckiej w Imperial College London nad możliwościami zastąpienia plastiku naturalnymi materiałami. Obecnie Notpla zastąpiła już ponad 21 mln jednorazowych plastików w całej Europie i dąży do zastąpienia miliarda sztuk do 2030 roku.
Inicjatywa w 2022 roku otrzymała nagrodę Earthshot. Nagrodę, którą w 2020 roku ustanowił książę William dla tych, którzy przyczyniają się swoimi działaniami do ochrony środowiska.
– Nie idziemy po najłatwiejsze zwycięstwo. Nie będziemy mieszać naszego produktu z odrobiną plastiku, żeby stworzyć produkt półnaturalny, bo to jest trochę łatwiejsze. Zrobimy to, nawet jeśli będzie to najtrudniejsze, aby mieć pewność, że jest naprawdę naturalny – powiedziała wtedy Lisa Honsinger, która w pierwszych latach była związana ze startupem.
Pudełka czy tacki na żywność jednorazowego użytku już teraz można spotkać na największych stadionach i innych obiektach sportowych w Wielkiej Brytanii. I nie tylko tam, bo produkowane z alg wyroby trafiają już do Holandii i Niemiec.
W zastąpieniu plastiku mają pomóc wodorosty
Co ciekawe, nie należy się martwić, że do produkcji pudełek i tacek zabraknie alg. Wykorzystywane są brunatne algi, a dokładnie wodorosty, które potrafią szybko rosnąć. Ponadto nie potrzebują też świeżej wody i nawozów oraz aktywnie przyczyniają się do odkwaszania oceanów.
– Wodorosty są jednym z najobfitszych źródeł biomasy na naszej planecie, rosnącym w tempie do jednego metra dziennie. Nie konkurują o ziemię pod uprawy roślin, nie wymagają nawozów ani słodkiej wody. Jako inżynier ekosystemu, wodorosty tworzą siedliska – zwraca uwagę Karlijn Sibbel, dyrektor ds. projektowania w Notpla.
Obecnie Notpla wytwarza folie na żywność, powłoki impregnujące opakowania i sam papier, zastępujący plastik do wytwarzania opakowań, a zapotrzebowania na produkty tej firmy rośnie bardzo szybko. Fast foody i dania na wynos mają tak naprawdę największy wpływ na powstawanie plastikowych odpadów.
Odporne i niezanieczyszczające
Mało znanym faktem jest to, że dla ochrony opakowań papierowych na wynos przed tłuszczami i wodą zawartą w żywności, większość z nich jest pokryta plastikową powłoką. W innych też przypadkach takie materiały zawierają w sobie niezbyt przyjazne dla nas chemikalia znane jako PFA, które ze środowiska nigdy nie znikną samodzielnie.
Nawet duża część opakowań, które wydają się być „zrównoważone”, zawierają niewidoczną warstwę plastiku. Cząstki PFA ulegają akumulacji w naszych organizmach i mogą przyczyniać się do szeregu chorób, w tym także nowotworów.
Tymczasem powłoka od Notpla wykazuje taką samą odporność na tłuszcz i wodę jak tradycyjne plastikowe opakowania na wynos. Zrobiona jest z rosnących w morzu wodorostów, które potem w postaci takiego pudełka mogą bez problemu trafić do wody.
– Dzięki wodorostom możemy stworzyć powłokę, która zapewni naturalne rozwiązanie, w pełni biodegradowalne i nadające się do recyklingu – mówi w podcaście dla Fundacji Ellen MacArthur, Pierre Paslier.
Paslier dodaje też, że „plastik to materiał o niezwykle wysokiej wydajności. Ma swoje zastosowania, ale jednorazowe użycie nie jest jednym z nich. Rozkłada się na mikrodrobiny, które przedostają się do środowiska naturalnego. Dziś znajdujemy je w naszej krwi, w powietrzu, w naszej wodzie. Musimy więc bardzo ostrożnie korzystać z tego materiału”.
Zdjęcie tytułowe: shutterstock/j.chizhe
