Podczas 10. edycji Open Eyes Economy Summit (OEES) w Krakowie zaprezentowano zwiastun nowego filmu w reżyserii dokumentalistki – Ewy Ewart. Tym razem dziennikarka przygląda się tematyce zanieczyszczeń powietrza.
Po głośnym i wielokrotnie nagradzanym filmie dotykającym problemu z jakością i dostępem do wody na świecie („Do ostatniej kropli”, 2023), Ewa Ewart bierze na warsztat smog i związane z nim wyzwania.
Kilkuminutowy fragment filmu zaprezentowano podczas ceremonii otwarcia tegorocznej edycji kongresu OEES w stolicy Małopolski. Jednym z bohaterów nowej produkcji jest Polski Alarm Smogowy wraz z tworzącą go społecznością. Ze zwiastuna dowiadujemy się, że dziennikarka przypomina historię Krakowa, który pod wpływem nacisku mieszkańców, ze smogowego rekordzisty stał się wzorem w walce o zdrowe powietrze.
Ewa Ewart: smog to nasze największe zagrożenie cywilizacyjne
– Cały pomysł zrodził się z przypadkowej rozmowy z Andrzejem Gułą z Polskiego Alarmu Smogowego – mówi Ewa Ewart zapytana przez SmogLab. – Dwa lata temu spotkaliśmy się w Sopocie na kongresie. To było chwilę po tym, jak PAS znalazł się w grupie finalistów niesłychanie prestiżowej nagrody Earthshot. Pamiętam, że było to bardzo budujące dla całej organizacji. Po naszej rozmowie uświadomiłam sobie, że jest to świetny temat na film – zaznacza w rozmowie z redakcją.
To wtedy reportażystka uzmysłowiła sobie, że problem smogu to nie tylko Kraków. – I nie tylko kilka regionów w Polsce. To jest problem globalny. Po wielu miesiącach pracy nad tym filmem i zetknięciem się z problemem smogu pod wieloma szerokościami geograficznymi, mogę z pełną odpowiedzialnością za te słowa powiedzieć: zanieczyszczone powietrze jest prawdopodobnie naszym największym zagrożeniem cywilizacyjnym – podkreśla Ewa Ewart.
Punktem wspólnym obu filmów jest to, że traktują o zagrożeniu dla nas wszystkich. – Oba obrazują też nasz gen autodestrukcji. Zanieczyszczamy wodę, która jest podstawą naszej egzystencji. Bez niej wytrzymamy trzy, może cztery dni. Bez powietrza? To kwestia minut. A te zanieczyszczenia powietrza nie biorą się z kosmosu, to my je produkujemy, sami robimy sobie problem. To na pewno wspólny mianownik: zagrożenie globalne. Drugim wspólnym mianownikiem jest ukazanie problemu w ujęciu globalnym – wyjaśnia Ewart.
Podczas kongresu pokazano część ogólnej narracji filmu, poświęconą Krakowskiemu i Polskiemu Alarmowi Smogowemu. – Ale muszę powiedzieć, że takich organizacji na świecie jest coraz więcej: nie polityków, nie decydentów, ale ludzi, którzy powiedzieli: basta. Nie godzimy się na to.
Premiera została zaplanowana na marzec 2026 roku. – O ile wszystko pójdzie dobrze, ale wszystko na to wskazuje, że tak będzie – mówi nam autorka. – Jesteśmy na etapie ukończenia produkcji, przechodzimy do postprodukcji. Myślę, że będzie to połowa marca przyszłego roku – dodaje.
Aż 40 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie
Przypomnijmy: według raportu State of Global Air z 2024 roku zanieczyszczone powietrze jest przyczyną 8,1 mln przedwczesnych zgonów na całym świecie.
Z kolei według najnowszych danych Europejskiej Agencji Środowiskowej ponad 83 proc. mieszkańców miast na Starym Kontynencie jest narażonych na wysokie stężenia zanieczyszczeń. Agencja szacuje, że co roku aż 1,2 tys. osób poniżej 18 roku życia umiera przedwcześnie właśnie ze względu na trujące powietrze.
Najgorsza sytuacja jest w Europie Środkowo-Wschodniej i we Włoszech. Polska wciąż pozostaje smogową stolicą Europy, a głównym powodem jest spalanie paliw stałych w celach grzewczych. Konkretniej za sytuację odpowiada ok. 2,5 mln pozaklasowych urządzeń grzewczych (tzw. kopciuchy) w budynkach jednorodzinnych i kilkaset tysięcy podobnych urządzeń w budynkach wielorodzinnych.
Każdego roku z powodu złej jakości powietrza przedwcześnie umiera ok. 40 tys. Polek i Polaków.
