W ostatnich dniach Pakistan zmaga się z falą upałów. Ekstremalne temperatury nie są w tym kraju niczym nowym, ale ze względu na postępującą zmianę klimatu stanowią coraz poważniejsze wyzwanie i zagrożenie dla jego mieszkańców.
Pierwszy raz w tym roku temperatura powietrza w cieniu przekroczyła na świecie 50 stopni Celsjusza. 30 maja w Sibi termometry pokazały 50,1 °C. Dwa dni wcześniej w innym pakistańskim mieście – Jakobabadzie – temperatura powietrza osiągnęła równo 50 °C.
First temperature above 50C of 2021 worldwide today 30 May with 50.1C at Sibi in Pakistan after the 50.0C recorded at Jacobabad. In the coming days Middle East is expected to record its first 50C as well. pic.twitter.com/VjOYKJxmVY
— Extreme Temperatures Around The World (@extremetemps) May 30, 2021
W najbliższych dniach podobne temperatury spodziewane są też na Bliskim Wschodzie.
Sibi i Jakobabad to stosunkowo małe (poniżej 200 tys. mieszkańców) miasta położone w głębi lądu, a ich klimat jest pustynny i suchy. Inaczej jest w położonym nad Morzem Arabskim Karaczi – największym mieście Pakistanu (15 milionów mieszkańców).
Maksymalne temperatury powietrza w cieniu w ostatnich dniach osiągają tam 35 – 37 °C, ale minimalne są niewiele niższe: 28 – 30 °C. Co gorsza, wilgotność powietrza dochodzi nawet do 80% rano i 60% wieczorem.
A jak wiadomo, w wilgotnym powietrzu upał jest znacznie bardziej uciążliwy i stanowi większe zagrożenie niż kiedy jest sucho (przy tej samej temperaturze powietrza pokazywanej przez zwykły termometr).
Narastający problem
Fale upałów nawiedzają Pakistan nie od dziś – jest to jeden z najgorętszych rejonów świata, a najwyższe temperatury notowane są zwykle właśnie w maju lub w czerwcu.
Na przykład, fala upałów która w czerwcu 2015 nawiedziła prowincję Sindh (w tym aglomerację Karaczi) spowodowała – według różnych źródeł – śmierć od 1200 do 2500 osób. Ponad 70 tysięcy osób hospitalizowano, głównie z powodu udaru cieplnego.
Jednak ze względu na zmianę klimatu problem staje się coraz poważniejszy. Jeśli popatrzymy na listę 25 najwyższych temperatur zanotowanych w Pakistanie, to widać że większość (21 z 25) z tych rekordów pochodzi już z XXI wieku.
Najwyższa temperatura w tym zestawieniu (53.5 °C) została zmierzona w mieście Turbat w maju 2017. Była to czwarta najwyższa temperatura powietrza na Ziemi, uznana oficjalnie przez Światową Organizację Meteorologiczną.
Siedem lat wcześniej równie wysoką wartość zanotowano w znanej ze starożytnych wykopalisk archeologicznych miejscowości Mohendżo-Daro.
Upały nie tylko w Pakistanie
Nie tylko w Pakistanie fale upałów będą coraz częstsze, dłuższe i bardziej uciążliwe. Podobnego trendu spodziewamy się praktycznie wszędzie na świecie.
Jednak to właśnie Pakistan należy do krajów najmocniej zagrożonych zmianami klimatycznymi. Tym bardziej, że ma ograniczone możliwości techniczne i finansowe radzenie sobie z konsekwencjami zmiany klimatu i adaptacji do nowych warunków.
Czytaj również: Tarcza antykryzysowa w Pakistanie: bezrobotnym zlecono sadzenie „10 miliardów drzew”
Coraz wyższe temperatury to także rosnące zagrożenie dla rolnictwa, które odgrywa bardzo ważną rolę w gospodarce. Fale upałów oznaczają dla Pakistanu spadek plonów. Tak stało się choćby w roku 2019, gdy upał zmniejszył zbiory bawełny aż o 1/3.
Ale zagrożeniem dla produkcji rolnej są nie tylko fale upałów. W wyniku zmian klimatycznych w Pakistanie coraz większym problemem są też zarówno susze, jak i powodzie. Kurczą się również zasoby wody przypadające na jednego mieszkańca kraju, także z powodu wzrostu liczby ludności. Obecnie Pakistan zamieszkuje ok. 225 milionów osób, ale liczba ta stale rośnie – w tempie ok. 2% rocznie.
Czytaj również: 2 miliardy ludzi mieszkają w miejscach z trudnym dostępem do wody. Ta liczba będzie rosnąć
Pogarszająca się sytuacja w rolnictwie wymusza migrację wewnętrzną: ze wsi do szybko rozrastających się miast. Pytanie, kiedy konsekwencje zmiany klimatu zmuszą znaczną część mieszkańców państw takich jak Pakistan do porzucenia swojej ojczyzny i szukania nowego domu w innych krajach?
Zbyt gorąco, by przeżyć?
Jak widać klimat znacznej części świata – choćby Pakistanu, Indii czy krajów rejonu Zatoki Perskiej już dziś jest przez sporą część roku trudny do zniesienia. Ale w przyszłości może być jeszcze gorzej. Znacznie gorzej.
Jeśli temperatura powietrza przekracza 35 °C, nasze ciało może chłodzić się już jedynie przez parowanie wody (potu) z powierzchni skóry. Gdy jednak temperatura i wilgotność powietrza są zbyt wysokie, to pozbycie się nadmiaru ciepła z organizmu przez parowanie staje się niemożliwe. Naukowcy używają tu precyzyjnego pojęcia temperatury mokrego termometru. Jeśli byłaby ona zbyt wysoka (1), żaden człowiek nie byłby w stanie przeżyć dłużej niż kilka godzin. Nie pomógł by żaden wentylator, mokra szmata na głowie, wachlowanie się czy polewanie wodą. Jedynym ratunkiem byłoby klimatyzowane pomieszczenie.
Do tej pory miejsc z tak wysoką temperaturą mokrego termometru na Ziemi praktycznie nie było (2). Ale to się zmieni, jeśli zmiana klimatu będzie postępować tak jak do tej pory. Czytaj: jeśli bardzo szybko nie ograniczymy globalnej emisji gazów cieplarnianych. A na to niestety na razie nic nie wskazuje.
Wśród rejonów, które w przyszłości mogą nie nadawać się do zamieszkania ze względu na (przynajmniej okresowo) zbyt wysoką temperaturę i wilgotność jest między innymi właśnie Azja Południowa – Pakistan, Indie i Bangladesz. A także rejon Zatoki Perskiej.
Przypisy
(1) Konkretnie, gdy temperatura mokrego termometru jest wyższa niż 35°C. Uwaga: wszystkie podane w tekście wartości odnoszą się do „zwykłej” temperatury, czyli „temperatury suchego termometru”. Temperatura mokrego termometru jest równa 35 °C na przykład wtedy, gdy „zwykła” temperatura powietrza (temperatura suchego termometru) mierzona przez „normalny” termometr jest równa 35 °C, ale wilgotność względna powietrza jest równa 100%. Przy wilgotności powietrza niższej niż 100% wartość temperatura mokrego termometru jest zawsze niższa od temperatury suchego termometru.
(2) Autorzy pracy opublikowanej rok temu w Science Advances przeanalizowali dane ze stacji meteorologicznych na całym świecie. Okazuje się że w wielu miejscach na Ziemi temperatura mokrego termometru przekraczała okresowo próg 31°, 33°C a w dwóch lokalizacjach nawet 35°C, choć zwykle tylko przez 1-2 godziny. Tak wysokie wartości temperatury mokrego termometru występują w Azji Południowej. Można je spotkać także w rejonach nadmorskich Bliskiego Wschodu i południowo-zachodniej części Ameryki Północnej. Autorzy podają też, że od roku 1979 liczba przypadków ekstremalnie wilgotnych upałów wzrosła ponad dwukrotnie.
Źródło zdjęcia: Nawin Kitpipatphinyo / Shutterstock
