Udostępnij

Badanie AGH: Obwarzanek ma fatalny wpływ na Kraków

08.12.2022

Stolica województwa małopolskiego, pomimo wprowadzenia zakazu palenia węglem i drewnem, nadal zmaga się z zanieczyszczeniami powietrza w postaci pyłów zawieszonych. Badanie AGH w Krakowie pokazują, że pozostała część problemu ma swoje źródło głównie poza miastem. „Dalsza poprawa jakości powietrza będzie wymagać współpracy całego województwa” – słyszymy w Krakowskim Alarmie Smogowym. Problem w tym, że ze względu na opóźnienie przepisów uchwały antysmogowej, na eliminację „kopciuchów” wokół Krakowa przyjdzie nam jeszcze poczekać.

Naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie postanowili zbadać, dlaczego stolica województwa małopolskiego, pomimo restrykcyjnych przepisów w zakresie ogrzewania domów, nadal ma problem ze smogiem w sezonie grzewczym. Bo choć liczba dni smogowych znacznie spadła po wprowadzeniu zakazu palenia węglem i drewnem, dni takie nadal występują. Winne okazuje się ukształtowanie terenu i to, że zanieczyszczenia ze spalania paliw stałych migrują do Krakowa z sąsiednich gmin.

Wyniki wspomnianych badań zostały opublikowane w czasopiśmie naukowym „Scientific Reports”.

Badanie naukowców z AGH w Krakowie

O to, czego dotyczyły przytaczane badania i jakie płyną z nich wnioski, zapytaliśmy u źródła, czyli w AGH w Krakowie.

“Nasze badania polegały na czasoprzestrzennej analizie pyłu zawieszonego PM2.5 i PM10, za pomocą metod geostatystycznych. Wybraliśmy do tego dane z marca 2021 roku, z uwagi na panujący wtedy częściowy lockdown związany z COVID-19. Mogliśmy dzięki temu wyeliminować częściowo zanieczyszczenia związane na przykład z ruchem samochodów. Opieraliśmy się na danych z około 100 czujników firmy Airly, które zlokalizowane były w obrębie miasta Krakowa, jak również w gminach sąsiednich” – tłumaczy w rozmowie ze SmogLabem Elżbieta Węglińska z Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w Krakowie, współautorka badania.

 class=
Wymiana kopciuchów w krakowskim obwarzanku. Stan na I poł. 2021 roku, fot. Polski Alarm Smogowy

Przypomnijmy: W Polsce to ogrzewanie domów poprzez spalanie paliw stałych, czyli tzw. niska emisja, jest głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza pyłami zawieszonymi (w tym PM10 i PM2.5) w sezonie grzewczym. Drugim najważniejszym źródłem, w skali całego roku, jest ruch samochodowy, którego udział wynosi od 11 proc. zimą do 42 proc. latem.

Kraków i migracja pyłów zawieszonych

“Naszym głównym celem było sprawdzenie, jak czynniki meteorologiczne i ukształtowanie terenu wpływają na stężenia pyłów oraz jak to jest zróżnicowane przestrzennie. Za pomocą narzędzi geostatystycznych badaliśmy ilościowo, jak czynniki – takie jak ciśnienie, temperatura, kierunek i azymut wiatru, a także wilgotność – wpływają na stężenia pyłów w poszczególnych obszarach Krakowa i okolicach” – wyjaśnia Węglińska.

Co takiego udało się ustalić? “Czynnikami sprzyjającymi migracji zanieczyszczeń okazały się prędkość i azymut wiatru. Ciśnienie miało natomiast największy wpływ, jeśli chodzi o zatrzymywanie zanieczyszczeń. Zaobserwowaliśmy też wzrost stężenia pyłów w sytuacji, gdy temperatura odczuwalna spadała poniżej zera. Dużą rolę odgrywało także ukształtowanie terenu w powstawaniu i migracji zanieczyszczeń” – podkreśla naukowczyni.

Dalsze wnioski rzucają światło na skuteczność dotychczasowych działań antysmogowych. “Badając stosunek stężeń pyłów PM2.5 do PM10, udało nam się ustalić, że głównym źródłem zanieczyszczeń w badanym okresie w Krakowie było spalanie paliw stałych, a ich źródła znajdowały się poza miastem. Zauważyliśmy również, że w związku z Programem Ochrony Powietrza następuje poprawa jego jakości. Ze względu na niekorzystną lokalizację Krakowa i ukształtowanie terenu dochodzi jednak do migracji zanieczyszczeń z zewnątrz” – zwraca uwagę Węglińska z AGH.

„Mieszkańcy Krakowa będą dłużej czekać na dalszą poprawę powietrza w mieście”

Wnioski płynące z badania wydają się potwierdzać, że problemu nie da się w pełni rozwiązać bez szerszych działań w regionie.

“Wyniki badań z AGH potwierdzają to, co mówimy od wielu lat. Poprawa jakości powietrza w Krakowie wymaga również działań na większej powierzchni niż sam Kraków. Oczywiście, w mieście zrobiono bardzo wiele i dzięki temu jakość powietrza się poprawiła. Dalsza poprawa będzie jednak wymagać współpracy całego województwa” – komentuje dla SmogLabu Anna Dworakowska z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

“W tym kontekście to, co stało się z uchwałą antysmogową, to zła wiadomość także dla mieszkańców Krakowa. Będą oni niestety dłużej czekać na dalszą poprawę powietrza w mieście. Jest to niesprawiedliwe, ponieważ zrobili wiele dla lepszego powietrza. Reszta województwa dostała natomiast prolongatę o dwa sezony grzewcze. Mimo, iż te wymogi były dużo mniej restrykcyjne, niż w przypadku Krakowa” – podkreśla Dworakowska.

_

Z całością przytaczanych wyników badań można zapoznać się tutaj.

Zdjęcie: fotohuta / Shutterstock.com

Autor

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.