Udostępnij

Od 1990 roku straciliśmy około jednej czwartej owadów. Ale są też dobre wiadomości

02.05.2020

Przed kilkoma dniami na łamach „Science”, ukazała się kompleksowa analiza, która nieco studzi wcześniejsze dramatyczne doniesienia o spadku liczebności owadów. Nadal jednak skala zaniku różnorodności jest ogromna, ponieważ mowa o stracie ok. jednej czwartej owadów w ciągu ostatnich 30 lat.

Międzynarodowy zespół badaczy, którego prace opublikowano w czasopiśmie naukowym „Science”, postanowił kompleksowo przyjrzeć się zjawisku wymierania owadów na Ziemi. Odniesiono się tym samym do zeszłorocznego opracowania, które obiegło świat nauki i media: na łamach „Biological Conservation” alarmowano wówczas, że biomasa owadów znika w tempie 2,5 proc. rocznie.

Przy okazji ubiegłorocznej publikacji szeroko na ten temat dyskutowali naukowcy, którzy udzielili wywiadu Jakubowi Jędrakowi: dr hab. Wiktor Kotowski (UW), dr hab. Krzysztof Kujawa (PAN) oraz prof. dr hab. Piotr Skubała (UŚ). Z całą rozmową, dotyczącą m.in. przyczyn wymierania owadów, zapoznać się można TUTAJ.

Autorzy niedawnego artykułu z „Science” podkreślają jednak, że od czasu głośnego tekstu w „Biological Conservation” pojawiło się kilka znaczących opracowań, z różnych rejonów świata. Większość wskazuje spadki liczebności owadów, niektóre jednak opisują stabilizację lub nawet wzrost. Postanowiono więc przeanalizować dostępne dane, by nakreślić, w jakim stopniu i tempie zachodzą zmiany.

Przeprowadzona kompilacja danych, według autorów pierwsza tak kompleksowa w historii, ujawniła co najmniej kilka niuansów.

Tempo wolniejsze, ale i tak dotkliwe

Główny wniosek, jaki płynie z najnowszego opracowania, dotyczy skali zmian, jeśli chodzi o wymieranie owadów na planecie.

Według wyliczeń naukowców w ciągu ostatnich 30 lat utraciliśmy ok. 24 proc. liczebności owadów, natomiast w ostatnich 75 latach – blisko 50 procent. Na podstawie dostępnych danych oszacowano, że średnio globalny spadek wynosił mniej więcej 0,92 proc. rocznie.

Co ciekawe, szczegóły okazują się nieco bardziej zniuansowane. Na przykład: w ciągu ostatnich 30 lat liczba owadów żyjących w słodkiej wodzie, takich jak m.in. muszki i muchy, wzrastała średnio o 1,08 proc. każdego roku. Według autorów badania przyczyną jest tutaj najprawdopodobniej skuteczne wdrożenie programów ochrony wód śródlądowych w wielu państwach.

„Liczby te pokazują, że możemy odwrócić negatywne tendencje. W ciągu ostatnich 50 lat podjęto szereg działań mających na celu oczyszczenie zanieczyszczonych rzek i jezior, w wielu miejscach na świecie” – powiedział prof. Jonathan Chase, jeden ze współautorów analizy.

Nie zmienia to jednak faktu, że w przypadku wielu grup owadów dochodzi do radykalnych spadków liczebności. Jako „ofiary” zmian naukowcy wskazują m.in. owady latające, których zanikanie obserwujemy często w życiu codziennym. [Zjawisko to określa się mianem „efektu przedniej szyby”, o którym pisaliśmy m.in. TUTAJ.]

Wśród szczególnie „poszkodowanych” owadów znajdują się m.in. motyle, których badaniem zajmuje się zawodowo jedna z autorek analizy, prof. Anna Swengel. „Zaobserwowaliśmy duży spadek, w tym na wielu chronionych obszarach. Odkryliśmy jednak również, że na niektórych obszarach motyle nadal mają się dobrze. Potrzeba wielu lat i [zebrania] wielu danych, by zrozumieć zarówno negatywne, jak i pozytywne tendencje: gatunek po gatunku, miejsce po miejscu. Wiele kwestii pozostaje poza kontrolą pojedynczej jednostki, jednak nasze działania naprawdę mają znaczenie” – podkreśla naukowczyni.

Jeśli chodzi o przyczyny zanikania owadów, autorzy analizy nie formułują jednoznacznych wniosków. Zaznaczają jednak, że intensywna urbanizacja pogłębia problem. Taką tezę potwierdzają także przytoczone przez naukowców wcześniejsze opracowania, w których wskazywano na niszczenie siedlisk owadów m.in. przez zabudowę terenów.

_

Z pełnymi wynikami badań (w j. angielskim) można zapoznać się tutaj.

Źródło: German Centre for Integrative Biodiversity Research (iDiv), Science, SmogLAB

Zdjęcie: Shutterstock/nafhan

Autor

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.