Nowy Targ, jak wiele miast w Polsce, zmaga się z problemem zanieczyszczenia powietrza. Z opublikowanych właśnie wyników analiz – przeprowadzonych przez Europejskie Centrum Czystego Powietrza (ECAC) – wynika, że podczas epizodów smogowych można spodziewać się tam wzrostu prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka ataku astmy o nawet 46 proc. w porównaniu do stanu czystego powietrza. Na terenie miasta można wyodrębnić strefy o silnym i słabym oddziaływaniu. Rodzi to wątpliwości związane z aktualnym umiejscowieniem stacji monitorującej jakość powietrza.
O metodologię badania oraz jego cel zapytaliśmy Łukasza Adamkiewicza, prezesa Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (ECAC). – Postawiliśmy sobie pytanie, w jaki sposób możemy ocenić wpływ zanieczyszczeń powietrza na bardzo lokalnym poziomie. Nasz pomysł polegał na tym, aby zbadać jakość powietrza za sprawą mobilnych pomiarów – mówi SmogLabowi Adamkiewicz. – Pozwoliło to objąć badaniem znacząco większy obszar, choć oczywiście miało też swoje wady. Dane dostępne były tylko z czasu podczas przejazdu. By lukę tę uzupełnić, wykorzystaliśmy metodę interpolacji jak i dane ze stacji pomiarowej. Pierwsza pozwoliła ocenić jakość powietrza w miejscach nieobjętych przejazdami, a pomiary ze stacji monitoringu uzupełnić danymi w momencie, w którym nie wykonywano pomiarów mobilnych – zwraca uwagę prezes ECAC.
– By unaocznić niekorzystny wpływ zanieczyszczeń na zdrowie, skupiliśmy się na przypadkach ataków astmy wśród dzieci lub interwencji medycznych (np. korzystanie z inhalatora, wizyta u lekarza) związanych z jej zaostrzeniem. Drugi wspomniany przypadek dotyczy sytuacji, gdy astma jest odpowiednio leczona. Jednak i wówczas wpływ pogorszenia jakości powietrza może być odczuwalny – mówi nam Adamkiewicz. – Analizowaliśmy międzynarodowe badania, w tym metaanalizy, aby móc możliwie najlepiej określić wpływ zanieczyszczeń na zdrowie – podkreśla. Należy mieć na uwadze, że wyniki raportu dotyczą zimy 2022/2023.
Z całością badania, jak również ze szczegółami dotyczącymi jego metodologii, można zapoznać się TUTAJ.
Nowy Targ. Mapa pokazuje narażenie na ataki astmy i interwencje medyczne podczas epizodu smogowego
Ważnym aspektem badania jest to, że pozwoliło ono zwizualizować problem. – W efekcie stworzyliśmy mapę, która pokazuje zwiększone ryzyko ataków astmy u dzieci podczas epizodów smogowych w porównaniu do dni z “czystym powietrzem”. Mapa ta pokazuje, jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na zdrowie osób najbardziej narażonych – mówi prezes ECAC.
W dokumencie zwrócono szczególną uwagę na przestrzenne zróżnicowanie badanego ryzyka. „Z przeprowadzonej przez ECAC analizy wynika, że w Nowym Targu podczas epizodów smogowych (jakie powszechnie odnotowywano w zimie 2022/2023) można spodziewać się wzrostu prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka ataku astmy o nawet 46 proc. (patrz: Rysunek 1), w porównaniu do czystego powietrza. Przestrzenny rozkład zanieczyszczeń i związane z tym narażenie zdrowotne nie pokrywają powierzchni miasta w równomiernym stopniu. Na terenie miasta można wyodrębnić strefy o silnym i słabym oddziaływaniu” – czytamy w raporcie.
W badaniu porównano sytuację wzrostów poziomów zanieczyszczeń ze stanem “czystego powietrza. Jak jednak było ono rozumiane? – Nasze ujęcie „czystego powietrza” na potrzeby badania opierało się na najnowszych normach WHO, jeśli chodzi o stężenie dobowe PM2,5. Uznaliśmy powietrze za “czyste”, gdy poziom zanieczyszczeń nie przekraczał 15 µg/m3. Zwróćmy jednak uwagę, że to poziom trzykrotnie wyższy niż aktualna średnioroczna norma WHO. Uznaliśmy jednak takie ujęcie za adekwatne do celów badania – podkreśla Adamkiewicz. – Ponadto współpracowaliśmy z doktorem nauk medycznych, Piotrem Dąbrowieckim, ekspertem w dziedzinie pulmonologii i alergologii. Jego konsultacje pozwoliły nam zweryfikować założenia i metodologię badania – podkreśla prezes ECAC.
„Możemy w naukowy sposób pokazać, że zanieczyszczenie powietrza realnie wpływa na zdrowie mieszkańców”
– Nasze przypuszczenia o rozmieszczeniu zanieczyszczenia powietrza zostały potwierdzone badaniami. To kluczowa informacja dla mieszkańców miasta – mówi SmogLabowi Magdalena Cygan z Nowotarskiego Alarmu Smogowego. – Wyniki tych badań są dla nas bardzo ważne. Dzięki nim możemy w naukowy sposób pokazać, że zanieczyszczenie powietrza realnie wpływa na zdrowie mieszkańców. Szczególnie dotyczy to dzieci uczęszczających do szkół znajdujących się w centrum. Otrzymujemy sygnały, że dzieci z astmą gorzej się czują. Często wystarczy krótka trasa z domu do szkoły, żeby wywołać u dziecka zaostrzone objawy – zwraca uwagę.
Aktywistka mówi nam, że różnica pomiędzy poszczególnymi częściami miasta, jeśli chodzi o poziom zanieczyszczeń, jest wyczuwalna. Za sprawą zmysłów bez trudu można odczuć, że smog nie trapi wszystkich po równo.
– W Nowym Targu można wyróżnić trzy strefy. Pierwsza to ścisłe centrum miasta, które znajduje się najniżej. Tam smog jest najbardziej widoczny i odczuwalny. Druga strefa to wzgórza, gdzie smog również jest obecny, ale szybciej spływa do centrum. Trzecia strefa, gdzie wybrano nową lokalizację dla stacji pomiarowej, położona na w miarę równym terenie, z dala od zabudowań. Dodatkowo zanieczyszczenie może tam się rozrzedzać za sprawą bliskiego sąsiedztwa rzeki – mówi nam Magdalena Cygan.
Pytania o zasadność przeniesienia stacji pomiarowej
Przeniesienie stacji pomiarowej przez lokalne władze miasta, które miało miejsce w grudniu 2021, spotkało się z krytyką Nowotarskiego Alarmu Smogowego. Zdaniem aktywistów codzienne doświadczenia mieszkańców przemawiają za tym, że pierwotna lokalizacja lepiej oddawała stan powietrza w mieście. Raport ECAC to więc kolejna przesłanka za tym, by poważnie zastanowić się nad tym, czy przeniesienie stacji było właściwych ruchem.
– Decyzja o przeniesieniu stacji pomiarowej była dla nas rozczarowaniem. Pierwotna lokalizacja stacji zapewniała ciągłość danych i naszym zdaniem lepiej odzwierciedlała stan jakości powietrza. Zmiana lokalizacji mogła negatywnie wpłynąć na dokładność pomiarów. Najgorsze warunki zanieczyszczenia powietrza wciąż mają miejsce w centrum miasta. To nie zawsze będzie widoczne w danych z nowej lokalizacji – komentuje aktywistka.
Nowy Targ i edukacyjne płuca PAS. “Zobacz, czym oddychasz. Zmień to”
Niebawem do Nowego Targu po raz kolejny zawitają edukacyjne płuca Polskiego Alarmu Smogowego. W ramach akcji “Zobacz, czym oddychasz. Zmień to” po kraju podróżuje model ludzkich płuc.
– Instalacja mobilnych płuc w Nowym Targu to ważna inicjatywa. W poprzednich latach wzbudzała wiele emocji wśród mieszkańców. Z pewnością działa to na korzyść podnoszenia świadomości w temacie smogu. Ta instalacja, nawet gdy jakość powietrza czasowo się poprawia, ma za zadanie przypominać nam o problemie zanieczyszczeń. To ważne narzędzie edukacyjne – mówi SmogLabowi Magdalena Cygan.
_
Z całością badania, jak również ze szczegółami dotyczącymi jego metodologii, można zapoznać się tutaj.
Zdjęcie: Michał Adamowski
