W ostatnich latach naukowcy zaobserwowali narastający kryzys zdrowia psychicznego u ludzi. Okazało się, że w dużym stopniu doprowadza do tego brak kontaktu z naturą. Aby temu zaradzić, kanadyjscy pracownicy uniwersyteccy postanowili zorganizować warsztaty, których głównym przesłaniem jest przyroda jako nieodłączny element edukacji.
Wraz z postępowaniem kryzysu klimatycznego i ekologicznego coraz bardziej zauważalne są zmiany w zachowaniu ludzi. Z jednej strony następuje coraz większe odseparowywanie się od natury, a z drugiej pogłębia się kryzys mający związek z pogorszeniem się samopoczucia oraz podupadnięciem zdrowia psychicznego.
Warsztaty na łonie natury. Praca, nauka, zabawa
W tym roku naukowcy Uniwersytetu Waterloo w Kanadzie stworzyli projekt środowiskowy Waterloo Lands Skills for Wellness and Sustainability (LSWS), który ma na celu przybliżenie ludzi do natury. Jego celem jest sprawienie, że ludzie przestaną się jej obawiać i chętnie będą spędzać czas na jej łonie. W ten sposób doświadczając przyrody i będąc w bezpośrednim oraz pośrednim kontakcie z jej każdym elementem. Ogólnie mówiąc, przyroda ma stać się skutecznym lekarstwem, by pomóc ludziom w odnalezieniu własnej wartości.
Od początku wiosny organizowane są specyficzne warsztaty. Wszystko po to, by ludzi bliżej poznali przyrodę. A nawet się z nią zaprzyjaźnili. Ma im to pomóc zrozumieć samych siebie w interakcji ze środowiskiem naturalnym. I ze wszystkim, co się z niego wywodzi.
Warsztaty odbywają się na łonie natury i mają różny wymiar. Są rękodzielnicze, czyli zapewniające kontakt z tworzywem naturalnym jak np.: drewno, źdźbła trawy, liście, glina, kamienie itp. Wówczas ludzie biorący udział w takich warsztatach uczą się przykładowo rzeźbić łyżki w drewnie czy też tkać kosze wiklinowe.
W programie zajęciowym są też warsztaty plenerowe, gdzie uczestnicy tak samo pracują. Między innymi uczą się kosić łąkę kosą. Tak, jak to było dawniej – w tradycyjny sposób. Albo też odbywają wycieczki przyrodnicze, związane z podpatrywaniem zwierząt, czy też z rozpoznawaniem roślin, w tym leczniczych. W tym ostatnim przypadku prowadzący uczą uczestników także prawidłowego zaparzania herbat ziołowych.
Sztuka i natura – duet idealny
Ponadto ważnym czynnikiem terapeutycznym jest tworzenie sztuki na wolnym powietrzu. To na przykład malowanie krajobrazów przyrodniczych w plenerze (na łące, nad jeziorem, w ogrodzie itp.). Czy też fotografowanie krajobrazów, roślin i zwierząt.
Ogólnie mówiąc, zajęcia LSWS mają również charakter terapeutyczny i w pełni zdrowotny. Ludzie, którzy mają kontakt z naturą są mniej podatni na różnego rodzaju trudności psychiczne, jakie z sobą niesie współczesna cywilizacja, zwłaszcza w ośrodkach wielkomiejskich, gdzie stres nagminnie ich „dopada”.
Prowadzący warsztaty wiedzą doskonale, że współcześni ludzie coraz silniej odseparowują się od natury, co jest sygnałem niepokojącym. Dlatego podjęli się zadania niełatwego, nauczyć uczestników kontaktu z przyrodą. Tak, by przestali się jej obawiać.
Korzyści płynące z kontaktu z przyrodą
Jedna z wcześniejszych prac, zamieszczona w International Journal of Wellbeing, wskazała, że brak kontaktu z przyrodą oznacza ewidentne oderwanie od rzeczywistości, zarówno w wymiarze fizycznym, jak i psychicznym. Jednak można temu przeciwdziałać. Autorzy niniejszej publikacji wskazali na pewne korzyści, które płyną z ponownego połączenia ludzi ze światem przyrody.
Stwierdzają, że „zanurzenie się” w środowisku naturalnym, czyli przebywanie w otoczeniu przyrody, np. w lesie czy na łące, w znaczny sposób poprawia samopoczucie i zdrowie. Również spędzanie czasu w pomieszczeniach z roślinami oddziałuje pozytywnie na ludzi. Nawet wirtualne obserwowanie natury (np. oglądanie zdjęć lub filmów przedstawiających naturalne krajobrazy) również wyraźnie poprawia samopoczucie ludzi.
Z kolei inne, nowsze badanie, opublikowane we Frontiers in Psychology, wykazało, że jeśli więź z naturą stanowi wyznacznik zrównoważonych zachowań, to ludzie stają się w jakimś sensie szczęśliwsi. Dotyczy to nie tylko dorosłych, ale i dzieci.
Autorzy tej publikacji wskazują, że związek z naturą wykształca u najmłodszych pełny zestaw zrównoważonych zachowań – nie tylko ekologicznych, ale też społecznych. Takie dzieci są bardziej oszczędne, altruistyczne czy też sprawiedliwe. I istnieje szereg dowodów na to, że złożone, pozytywne zachowania u młodych pokoleń sprzyjają też budowaniu ich szczęścia w dalszym życiu. Także dorosłym.
Nieco starsza praca naukowa, zamieszczona w MDPI, wskazuje na szereg dowodów empirycznych, które mówią o tym, że interakcje z przyrodą przynoszą ludziom wymierne korzyści. I to nie tylko dla zdrowia fizycznego, sprawności poznawczej i dobrostanu psychicznego, ale również korzyści społeczne i duchowe.
- Czytaj także: Te dzieci rozumieją przyrodę, jak mało kto. W przedszkolu mają ogródek, bawią się w lesie
„Zanurzenie się” w działaniu. I to w kontakcie z naturą
„Przepływ” to stan umysłu, w którym skupione zainteresowanie jakąś czynnością idzie w połączeniu ze szczęściem. To bardzo istotny element, który jest kluczowy w kontakcie z naturą. Psycholog pozytywny Mihály Csíkszentmihályi opisał go jako stan całkowitego zanurzenia się w działaniu.
Właśnie tego ludzie teraz najbardziej potrzebują w kontakcie z przyrodą. Specyficznego „zanurzenia się” w niej. Doświadczenia jej całym sobą. Zrozumienia, że ma ona głęboką etyczną wartość samą w sobie. Dlatego też temu służą warsztaty LSWS.
James T. Jones, doktorant na Wydziale Środowiska Uniwersytetu Waterloo i Steffanie Scott, profesor geografii i zarządzania środowiskiem na Uniwersytecie Waterloo, na łamach magazynu The Conversation napisali:
– Nasze badania wykazały, że zmiana naszej uwagi na wykorzystanie rzemiosła i umiejętności opartych na naturze może być kluczem do rozwiązania rozwijających się kryzysów zdrowia psychicznego na kampusie, gdy nasz świat zmaga się ze zrównoważonym rozwojem.
I właśnie temu służy pełne „zanurzenie się” w twórczym działaniu w kontakcie z przyrodą. Doświadczanie związku z nią jest kluczowym aspektem prowadzącym zarówno do pełni zdrowia, jak i szczęścia.
Źródła:
- theconversation.com/incorporating-nature-into-education-can-build-skills-and-improve-mental-health-212415
- uwaterloo.ca/scholar/j28jones/uw-land-skills-wellness-and-sustainability
- www.internationaljournalofwellbeing.org/index.php/ijow/article/view/449/509
- www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2020.00276/full
- www.mdpi.com/1660-4601/10/3/913
- www.verywellmind.com/what-is-flow-2794768
–
Zdjęcie tytułowe: Robert Kneschke/Shutterstock
