Okazuje się, że w świecie słoni interakcje pomiędzy poszczególnymi osobnikami w różnym wieku i w rozmaitych kontekstach społecznych dostarczają ciekawych wniosków dotyczących zachowania tych dużych i niezwykle inteligentnych ssaków.
W ostatnim badaniu na temat behawiorystyki słoni naukowcy skoncentrowali się na obserwacjach samców w grupie. Za to poprzednie badania zazwyczaj były powiązane z obserwacją zachowania samic. W stanie dzikim naukowcy przeprowadzili tylko dwa takie badania. Ich obiektami były dwa gatunki: Słoń afrykański (Loxodonta africana), żyjący głównie na sawannie, ora jego mniejszy krewny – słoń leśny (Loxodonta cyclotis), spotykany w lasach deszczowych Afryki równikowej.
Wyjątkowy kontekst społeczny
Naukowcy z Kalifornii i Massachusetts (USA) w nowym badaniu na temat zachowania słoni afrykańskich na wolności odkryli, że te zwierzęta wraz z wiekiem wykazują indywidualne cechy charakteru. Dlatego też młodsze samce były bardziej podobne do siebie pod względem temperamentu niż starsze. Najnowszym odkryciem w etologii (nauce o zachowaniu zwierząt) było spostrzeżenie ciekawego kontekstu społecznego w grupie słoni.
Gdy w danym miejscu obecne były młodsze samce, te starsze częściej przejawiały przyjazne, aczkolwiek dominujące typy zachowań. Natomiast gdy pojawił się jeden wpływowy samiec, starsze osobniki wykazywały mniej przyjazne interakcje w grupie. Dominujący samiec demonstrował swoje zachowanie pomiędzy agresją a przyjaźnią.
Podczas behawioralnych badań O’Connell-Rodwell i jej współpracownicy zarejestrowali 66 odrębnych typów zachowania u słoni afrykańskich. Spośród nich zwrócili uwagę na dziesięć ostatnich cech, takich jak: przynależność do grupy, agresja, dominacja, niepokój, spokój, wyparcie (typ zachowania, gdy np. dany słoń doświadcza wysokiej motywacji do dwóch lub więcej sprzecznych typów zachowania), eskalacja agresji, zabawa, wycofanie, zadowolenie społeczne i czujność.
Badacze wyróżnili pierwsze pięć, wśród których – w zależności od kontekstu społecznego – niektóre z nich często powtarzały się u poszczególnych osobników słoni.
Miejsce spotkań
Obserwacje przeprowadzono podczas pięciu letnich sezonów od połowy czerwca do końca lipca w latach 2007-2011 na obszarze Parku Narodowego Etosha w północnej Namibii. Specjaliści skoncentrowali się przede wszystkim na zbadaniu różnych typów zachowania wśród samców na polanie przy wodopoju Mushara, gdzie w większej grupie spotykały się i komunikowały.
– Użyliśmy rejestratora danych behawioralnych, aby stale oceniać różne typy zachowania, gdy grupa samców słoni odwiedzała wodopój w naszym miejscu badań. Zdecydowaliśmy się na ciągłe pobieranie próbek przez lata, aby uzyskać bogatszy zbiór danych na temat typów zachowania, które nie występowały często, co pozwoliło nam zadać kilka dodatkowych pytań na temat socjalności samców słoni – powiedziała dla Mongabay O’Connell-Rodwell z Centrum Biologii Konserwatorskiej na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii.
Etolodzy wzięli pod uwagę osobniki w różnych klasach wiekowych. W badaniu wybrali osobniki, które były obserwowane przynajmniej trzy razy w ciągu dwóch lat. W ciągu obserwowanych pięciu sezonów naliczyli średnio 34 słonie. Następnie poklasyfikowali je w klasy wiekowe.
Wpływowy samiec
Etolodzy postanowili również odkryć, w jaki sposób w tej 34-osobnikowej grupie słoni ujawnia się osobnik wpływowy, czyli dominujący i przewodzący.
– Większość samców często wchodzi w interakcje przy wodopoju. Bardzo niewielu z nich decyduje się tego nie robić. A te nieliczne osobniki są zazwyczaj dużo starsze. Spośród samców, które się socjalizują, niektóre są niezwykle towarzyskie. Są też jednak takie, które lubią przewodzić grupie – powiedziała ponownie dla Mongabay O’Connell-Rodwell.
Te ostatnie stoją zazwyczaj najwyżej w hierarchii społecznej grupy. A pozostałe słonie – raczej poza starszymi osobnikami – chętnie i każdorazowo witają się z takim osobnikiem. Na przykład poprzez rytualne powitania trąbami lub wkładanie ich do pyska przewodzącego samca.
– Każdy samiec w grupie chce być w pobliżu wpływowego samca. Podążać za nim i wchodzić z nim w interakcje. Wszystkie będą tak podekscytowane, że będą stały w kolejce, aby go powitać. A młodsze wręcz okazują, że nie mogą się doczekać. Podczas powitania wszystkie wkładają mu trąby do pyska na raz. To zachowanie jest powitaniem słonia kojarzącym się z uściskiem dłoni przez ludzi — napisała O’Connell-Rodwell.
Równowaga
Naukowcy ostatecznie stwierdzili, że badanie jest pierwszym, które wykazało, iż dorosłe samce słoni na wolności wykazują także odrębne cechy osobowości. Wyniki tej publikacji wykazały, że najbardziej optymalnymi społecznie samcami słoni są te, które potrafią osiągnąć równowagę między agresją a przyjaźnią.
Ponadto, badanie potwierdziło ważny aspekt socjalny, że posiadanie mieszanych grup wiekowych – od juniorów, przez osobniki w średnim wieku, po seniorów – w populacjach samców słoni było niezwykle ważne dla ich dobrostanu.
– Głębsze zrozumienie zachowania dzikich słoni mogłoby pomóc w podejmowaniu lepszych decyzji dotyczących ich ochrony oraz usprawnić zarządzanie słoniami w niewoli – powiedzieli dla Eurekalert.
–
Zdjęcie tytułowe: Michael Wick/Shutterstock
