Wyobraź sobie oś przedstawiającą relację z naturą biegnącą od punktu zero do zażyłej bliskości. Gdzie byłoby Twoje miejsce? Jak blisko natury jesteś? Zeszyt Obserwacji Terenowych to publikacja Centrum Sztuki Współczesnej Kronika w Bytomiu podsumowująca kilkumiesięczny cykl warsztatów dla dzieci i młodzieży prowadzonych m.in. przez artystów i specjalistów zajmujących się naukami biologicznymi.
„Niebo w papiloty. Sztuka jako piąty żywioł” to cykl eksperymentalnych warsztatów terenowych podczas których młodzież pracowała z artystkami i artystami oraz osobami zajmującymi się naukami biologicznymi, edukacją ekologiczną czy arteterapią. Razem odkrywali miejską przyrodę i tworzyli sztukę.
Kronika swój projekt poświęciła codziennemu otoczeniu przyrodniczemu młodzieży zaproszonej do udziału. To przyroda typowa dla górnośląskich miast: zarastające poprzemysłowe przestrzenie, hałdy i wyrobiska, ale także sąsiadujące z nimi miejskie skwery i parki. Młodzi uczestnicy projektu poświęcali też uwagę dzikiej zieleni ścisłego śródmieścia, wyrastającej spomiędzy kostek brukowych i wzdłuż krawężników, wciskającej się w szczeliny i pęknięcia. Inspiracji szukano w naturze, ponieważ kontakt z nią jest niezbędnym warunkiem dobrostanu. Pozwala na głęboki relaks, wzmacnia potencjał intelektualny, kreatywność i zmniejsza ryzyko chorób cywilizacyjnych. Coraz częstsze wyobcowanie dzieci ze środowiska naturalnego skutkuje z kolei zjawiskiem określanym jako „zespół deficytu natury”.
Tytuł projektu bytomska Kronika zaczerpnęła z jednego z wierszy Mirona Białoszewskiego, największego w polskiej poezji piewcy miejskich nieużytków, przestrzeni niepoddanych rygorowi nadmiernej higienizacji, za to pełnych dziko pleniącej się roślinności.
W projekcie brały udział młode osoby ze szkół z Bytomia i Zabrza oraz Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Radzionkowie. Warsztaty prowadziły artystki Dobrawa Borkała, Michalina W. Klasik, Dominika Łabądź oraz Joanna Zdzienicka-Obałek i Paweł Szeibel przy wsparciu m.in. prof. Edyty Sierki i prof. Piotra Skubały z Wydziału Przyrodniczego Uniwersytetu Śląskiego, Witolda Szwedkowskiego z Miejskiej Partyzantki Ogrodniczej i Barbary Ziemer z Pracowni Edukacji Przyrodniczej i Ekologicznej Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie.
Instalacje, które wspólnie przygotowali uczestnicy warsztatów wraz z osobami artystycznymi do 24 stycznia można oglądać w Centrum Sztuki Współczesnej Kronika w Bytomiu na wystawie „I wkroczyłam w świat pełen zmartwień”.
Projektowi towarzyszy publikacja, Zeszyt Obserwacji Terenowych. To książka z inspiracjami do ćwiczenia uważności i pogłębiania relacji z przyrodą, zawierająca propozycje działań do samodzielnego przeprowadzenia w otoczeniu miejskiej przyrody i sporo miejsca na własne spostrzeżenia, notatki i rysunki. Autorką tekstu wiodącego jest Joanna Zdzienicka-Obałek, która pisze o własnej praktyce twórczej wyrastającej z bliskiej relacji z naturą. W zeszycie znalazły się też treści stworzone przez Dominikę Łabądź i Michalinę W. Klasik.
Książka jest dostępna online w tym miejscu. Odebrać można ją także bezpłatnie w siedzibie Kroniki (Bytom, Rynek 26, 1. piętro).
SmogLab jest partnerem medialnym inicjatywy.
