Ponad 60 lokalizacji, tysiące godzin ekspozycji na zimowe powietrze i namacalne efekty w postaci osmolonego materiału. Tak wyglądała kampania „Zobacz czym oddychasz. Zmień to” w ramach której instalacje sztucznych „płuc” wyjechały w całą Polskę.
Tegoroczną edycję zakończyła konferencja prasowa w Krakowie. Przedstawiciele Polskiego Alarmu Smogowego (PAS) przypominali, że walka o czyste powietrze przynosi wymierne rezultaty, a także ratuje ludzkie życia.
Dzięki zakazowi spalania węgla i drewna w Krakowie stężenie pyłów i rakotwórczego benzoapirenu spadło o ponad 40 proc. Natomiast liczba dni smogowych w latach 2012-2022 spadła na stacji w Kurdwanowie ze 116 do 40. Kraków pokazuje, że jest sposób na smog, ale konieczne jest również konsekwentne działanie i determinacja – mówią działacze PAS. W innych miastach, choć jest lepiej, to nadal wiele pozostaje do zrobienia. Widać to choćby na materiale przez który „oddychała” instalacja z płucami.
– Obserwowanie jak zmienia się kolor płuc to bardzo pouczające doświadczenie – mówi Piotr Siergiej, rzecznik organizacji. – Pomimo lekkiej i wietrznej zimy mobilne płuca pokazały, że powietrze w wielu miejscowościach jest fatalnej jakości. Wystarczy spojrzeć na kolor jaki przybierają płuca po dwóch tygodniach “oddychania” w zasmogowanych miejscowościach. Grafitowy kolor w Czerwionce-Leszczyny, czarny w Chełmcu czy Zabrzu pokazuje, że w bezwietrzne dni smog ma się bardzo dobrze. Ale nie tylko gminy ze Śląska czy Małopolski zmagają się ze smogiem. Spośród 63 lokalizacji najciemniejszy kolor przybrały płuca ustawione w Bydgoszczy, w dzielnicy Miedzyń.
[bafg id=”60311″]
Zaniepokojeni mieszkańcy, zaniepokojeni sportowcy
O tym, że Bydgoszcz kopciuchami stoi pisaliśmy na początku 2023 r. W obecnym tempie wymiana miejskich kotłów zajmie pół wieku. Tymczasem wszystkie paleniska należące do zasobu gminy są pozaklasowe. Jak efekt akcji „Zobacz czym oddychasz. Zmień to” oceniają lokalni działacze?
– Wynik pobytu płuc na osiedlu Miedzyń w Bydgoszczy potwierdził nasze najgorsze obawy – komentuje dla SmogLabu Kamila Gawrońska z Bydgoskiego Alarmu Smogowego. Wiemy, że jakość powietrza nie jest tam dobra, ponieważ regularnie obserwujemy odczyty z czujników jakości powietrza. Mimo wszystko widok zwęglonych płuc po zaledwie kilku dniach ekspozycji przeraził nas. Zaniepokojeni są również okoliczni mieszkańcy oraz członkowie klubu sportowego Gwiazda, w sąsiedztwie którego została ustawiona makieta.
Gawrońska podkreśla, że Miedzyń to osiedle ze starą zabudową jednorodzinną. Wielu mieszkańców zwleka z wymianą kopciucha pomimo zwiększonego ostatnio poziomu dofinansowania w Czystym Powietrzu, które sięgają nawet do 135 tys. W Bydgoszczy dobrze funkcjonuje również opcja prefinansowania przez firmy instalatorskie dla osób mniej zamożnych. Oznacza to, że nie ma konieczności wykładania środków z własnej kieszeni. Dodatkowo dofinansowanie można łączyć z miejską dotację do wymiany pieca z Urzędu Miasta Bydgoszczy.
– Oczywiście to tragedia – mówi nam Paweł Górny z Bydgoskiego Ruchu Miejskiego. Jego zdaniem stan zanieczyszczeń i szybkość zaczernienia „płuc” pokazuje, jak fatalne jest powietrze w Bydgoszczy. – Walka ze smogiem to zadanie bardzo złożone: organizacja dotacji, piece miejskie, dostępność sieci ciepłociągowej itd. – przyznaje Górny. Jednak według działacza tym bardziej należy zająć się problemem.
– Jakość powietrza wpływa na jakość innych aktywności mieszkańców – zdrowie, sport, rekreacja. Tymczasem nie widać, aby było to szczególnym priorytetem dla władz miasta. Owszem działa Miejski Włącznik Antysmogowy, jednak poza diagnozą stanu obecnego, nie ma on umocowania by zacząć zwalczać problem aktywnie i szybko. A aktywne i szybkie działania są niezbędne dla zdrowia i życia mieszkańców – wskazuje Paweł Górny w rozmowie ze SmogLabem.
Nie cofać się w walce o zdrowe powietrze
Andrzej Guła, lider PAS, podkreśla, że organizacja dostrzega nieznaczny postęp w likwidacji „kopciuchów”. – Jednak istnieje realna groźba, że ten proces zostanie zatrzymany, a nawet odwrócony – ostrzega Guła. – Programy dotacyjne do wymiany kotłów nie będą skuteczne, jeśli nie będzie towarzyszyć im konsekwentna polityka antysmogowa. Niestety w ostatnim czasie obserwujemy luzowanie przepisów w obszarze ochrony powietrza: dopuszczanie do sprzedaży najgorszej jakości węgla czy luzowanie uchwał antysmogowych w niektórych województwach. Rezultaty tej polityki widać na instalacjach z płucami, które w tym roku odwiedziły polskie miejscowości – dodaje działacz PAS.
Luzowanie przepisów do którego nawiązuje lider PAS to działania łódzkiego i małopolskiego sejmiku. Politycy w obu województwach zdemontowali przepisy na ostatniej prostej przed ich wejściem w życie.
W Polsce wciąż kopci około 3 miliony „kopciuchów”. To najgorszej jakości, przestarzałe i trujące kotły na węgiel oraz drewno. W najnowszej edycji programu Czyste Powietrze można otrzymać do 135 tys. złotych na wymianę kotła.
Kampania „Zobacz czym oddychasz” jest realizowana w ramach projektu LIFE-IP MALOPOLSKA/LIFE14 IPE PL021 współfinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz we współpracy ze Stowarzyszeniem Program Czysta Polska. Wsparcia finansowego kampanii udzielili: European Climate Foundation, Clean Air Fund, Allegro.pl oraz Fundacja Better Future. Kampania została objęta patronatem honorowym Marszałka Województwa Śląskiego, Pana Jakuba Chełstowskiego. Kampania otrzymała wsparcie Screen Network, dzięki któremu pojawi się na ekranach cyfrowych tej firmy.
