Parlament Europejski przyjął rezolucję wzywającą do opracowania mechanizmów wspierających nierozprzestrzenianie paliw kopalnych na świecie. Chodzi o to, by kraje rozwijające się budowały swój dobrobyt w oparciu o technologie przyjazne dla klimatu. Wysiłki na rzecz dekarbonizacji światowych gospodarek są podejmowanie, ale równocześnie dopłaty do paliw kopalnych nie maleją. Te, według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, wynoszą blisko 7 proc. światowego PKB. W dodatku, według prognoz MFW, w najbliższych latach będą rosnąć.
W przyjętej niedawno rezolucji określono żądania wobec zbliżającego się szczytu klimatycznego COP27. Parlament Europejski wezwał państwa członkowskie UE do „przystąpienia do opracowania układu o nierozprzestrzenianiu paliw kopalnych”. Miałby to być mechanizm międzynarodowy, który stanowiłby uzupełnienie Porozumienia Paryskiego, umożliwiając sprawiedliwe odejście od produkcji ropy, gazu i węgla. O tego rodzaju mechanizm apelowała niedawno m.in. Światowa Organizacja Zdrowia, podkreślając zdrowotne skutki spalania kopalin. Pierwsze kraje wyraziły już zainteresowanie, m.in. Vanuatu, Nowa Zelandia i Timor Wschodni.
“Przed konferencją COP27 trzeba było przypomnieć europejskim przywódcom, że nie mogą wykorzystywać obecnego kryzysu energetycznego jako pretekstu do pogłębiania naszej zależności od paliw kopalnych” – powiedziała w oświadczeniu Marie Toussaint, francuska posłanka do Parlamentu Europejskiego. “Dzisiejsze wezwanie Parlamentu Europejskiego do przyjęcia układu o nierozprzestrzenianiu paliw kopalnych i wycofania wszystkich bezpośrednich i pośrednich dotacji na paliwa kopalne do 2025 roku musi teraz zostać wysłuchane przez Komisję Europejską i państwa członkowskie” – mówiła Toussaint.
- Czytaj także: Krytyczny raport o klimacie i zdrowiu. „Przez spalanie paliw kopalnych cierpi zdrowie nas wszystkich”
Paliwa kopalne a kwestia sprawiedliwości klimatycznej
“Unia Europejska musi również uznać swój dług klimatyczny i fakt, że przez wieki była głównie odpowiedzialna za emisję gazów cieplarnianych. Musimy znaleźć sposób, aby w ramach układu o nierozprzestrzenianiu paliw kopalnych zagwarantować sprawiedliwość na poziomie globalnym dla podmiotów, które nie zarobią tyle, ile mogłyby zarobić na wydobyciu paliw kopalnych” – podkreśliła francuska europarlamentarzystka.
Rezolucja komentowana jest także poza Europą. “Wraz z kilkoma krajami sąsiadującymi z Timorem Wschodnim na obszarze Pacyfiku wezwałem niedawno do zawarcia układu o nierozprzestrzenianiu paliw kopalnych. Ponieważ wzrasta potrzeba uchwalenia takiego układu, cieszy nas fakt, że Parlament Europejski formalnie zajął się tą sprawą” – powiedział w oświadczeniu José Ramos-Horta, Prezydent Timoru Wschodniego. “Teraz państwa europejskie muszą postąpić podobnie i zobowiązać się do zaprzestania eksploatacji paliw kopalnych oraz pomagać we wspieraniu i finansowaniu globalnej sprawiedliwej transformacji, która nie będzie się opierać na nowej ropie i gazie” – zwrócił uwagę Ramos-Horta.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy: Świat wydaje blisko 7 proc. PKB na wsparcie paliw kopalnych. Prognoza: Dalszy wzrost
Węgiel, ropa i gaz nadal są jednak wspierane finansowo, tak w Europie, jak i poza nią. Wsparcia dla paliw kopalnych na świecie dotyczy jedna z niedawnych publikacji ze stron Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW). Działająca w ramach ONZ organizacja, która zrzesza 190 państw świata, prześwietliła przepływy kapitału, związane z kopalinami.
Jakie z tego wnioski? “Na całym świecie dotacje do paliw kopalnych wyniosły w 2020 roku 5,9 biliona dolarów lub 6,8 proc. PKB. Oczekuje się, że w 2025 roku wzrosną do 7,4 proc. PKB” – możemy przeczytać na stronach MFW. Organizacja zwraca uwagę, że dotacje obejmują nie tylko bezpośrednie wsparcie rynku paliw kopalnych (8 proc. dotacji), ale i ukrywanie kosztów związanych ze skutkami ich spalania (92 proc.). O co dokładnie chodzi? Dotacje dzieli się w tym kontekście na dotacje jawne i ukryte. Bardziej interesujące, a przy tym trudniejsze do wyśledzenia, są te drugie.
Co ciekawe, dotacje jawne koncentrują się głównie w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (MENA) oraz we Wspólnocie Niepodległych Państw (WNP), czyli m.in. w Rosji. Całość dotacji (jawnych i ukrytych) koncentruje się natomiast w regionie Azji Wschodniej i Pacyfiku (EAP). W przypadku Europy, w odniesieniu do regionalnego produktu krajowego brutto, na wsparcie paliw kopalnych przeznacza się 2 proc. PKB.
Wsparcie jawne i ukryte. Emisje CO2 i międzynarodowe finanse
Jak czytamy na stronach MFW, dotacje jawne (lub wyraźne, ang. explicit) mają miejsce wtedy, gdy cena detaliczna jest niższa od kosztu dostarczenia paliwa. Ten ostatni parametr obejmuje całościowy koszt, zarówno produkcję, jak i m.in. marżę czy dystrybucję.
Drugi typ to dotacje ukryte (ang. implicit). “Dotacje ukryte występują, gdy cena detaliczna nie obejmuje kosztów zewnętrznych i/lub istnieją preferencyjne stawki podatku konsumpcyjnego od energii. Koszty zewnętrzne obejmują wkład w zmianę klimatu poprzez emisje gazów cieplarnianych, lokalne szkody zdrowotne (głównie przedwczesne zgony) poprzez uwalnianie szkodliwych lokalnych zanieczyszczeń, takich jak cząstki stałe” – czytamy na stronach Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Kojarzących MFW głównie z kredytami udzielanymi państwom w sytuacjach kryzysowych (w tym zakresie organizacja ta ma wielu krytyków, choćby alterglobalistów), mogą dziwić szczegółowe kalkulacje dotyczące skutków środowiskowych czy emisji CO2 gospodarek. Tych jednak pojawia się coraz więcej, nie tylko ze strony MFW. Faktem jest, że problematyka ta ma rosnące znaczenie także dla światowych finansów. Cele klimatyczne to realne zobowiązania, ujęte w umowach międzynarodowych, które coraz silniej przekładać się będą na kondycję gospodarek poszczególnych państw. Więcej raportów i analiz MFW (w j. angielskim) znaleźć można tutaj.
“Przemysł paliw kopalnych i światowi liderzy okradają nasze dzieci z przyszłości. Jako rodzice nie możemy milczeć”
O odejście od paliw kopalnych, w imię sprawiedliwości międzypokoleniowej, apeluje po raz kolejny inicjatywa Rodzice dla Klimatu. “Dajemy dzieciom życie, uczymy je stawiać pierwsze kroki, mówić i podziwiać otaczający je świat. Wiele naszych dzieci jest jeszcze zbyt małych, by zrozumieć co katastrofa klimatyczna będzie oznaczać w ich życiu. Ale my mamy tę świadomość. I jako rodzice nie możemy milczeć, gdy przemysł paliw kopalnych i światowi liderzy okradają nasze dzieci z przyszłości” – wyjaśniają rodzice w filmie opublikowanym przy okazji niedawnego strajku klimatycznego.
W Polsce o wspólne działania w kierunku deklaracji apelują obywatele w ramach petycji na stronach Akcji Demokracji. Petycja adresowana jest do Ministry Klimatu i Środowiska, Anny Moskwy, i dotyczy zakończenia ery paliw kopalnych poprzez poparcie wspomnianego mechanizmu. Jak podkreślają inicjatorzy i inicjatorki, jego istotą są: realizacja celów porozumienia paryskiego, sprawiedliwa transformacja, rozwój odnawialnych źródeł energii, solidarność z krajami tzw. globalnego południa oraz sprawiedliwość klimatyczna. Zbiórka podpisów nadal trwa.
_
Z całością wspomnianej rezolucji Parlamentu Europejskiego można zapoznać się tutaj. Więcej na temat wsparcia dla paliw kopalnych, według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, można przeczytać tutaj.
Zdjęcie: VanderWolf Images / Shutterstock.com
