Ukrócenie nieuczciwych praktyk i lepsza ochrona osób korzystających z dotacji – to główne założenia zmian w programie Czyste Powietrze, które wejdą w życie od 22 kwietnia. Dzięki nim dotacja ma trafiać do tych, którzy rzeczywiście jej potrzebują.
Wprowadzenie obowiązku wyboru pomp ciepła oraz kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet tylko z tych wpisanych na listę zielonych urządzeń i materiałów (lista ZUM) – to pierwsza z dużych zmian, które czekają beneficjentów popularnego programu Czyste Powietrze.
Drugą jest możliwość uzyskania najwyższego poziomu dofinansowania tylko na jeden budynek mieszkalny jednorodzinny lub jeden lokal mieszkalny. Wszystko po to, aby zamknąć furtkę dla nieuczciwych osób, które znalazły lukę w zasadach przyznawania dotacji.
Zmiany w programie Czyste Powietrze. „Było dużo doniesień”
Piotr Siergiej z Polskiego Alarmu Smogowego wyjaśnia, skąd pomysł na stworzenie specjalnej listy sprawdzonych urządzeń.
– Obserwowaliśmy dużo doniesień o tym, że koszty ogrzewania w domach z zamontowaną pompą ciepła są bardzo wysokie. Często wynikało to z nieuczciwych praktyk firm montujących te urządzenia. Pompy nie spełniały norm jakości, więc nie pracowały optymalnie. Lista polecanych urządzeń gwarantuje, że jeśli kupimy taką pompę ciepła z listy rekomendowanej przez NFOŚiGW, to będziemy mieli pewność, że będzie to urządzenie dobrej jakości. Tym samym obniży nam to rachunki za ogrzewanie – mówi nam Piotr Siergiej.
NFOŚiGW, który odpowiada za program, wyjaśnia, jakie urządzenia znajdują się na „zielonej liście”. Są to pompy ciepła, co do których istnieje dokumentacja potwierdzająca spełnienie wymogów programu oraz wykonaniu odpowiedniego zgłoszenia zgodnie z regulaminem listy ZUM.
– Wszystkie pompy ciepła znajdujące się na liście ZUM będą wymagały uzupełnienia dokumentacji o raport z badań. Badania muszą być przeprowadzone w niezależnych akredytowanych laboratoriach zlokalizowanych na terenie EU lub EFTA. Wynik badań powinien być zgodny z danymi w karcie produktu i etykiecie energetycznej danego urządzenia – czytamy na stronie programu.
Dotacja Czyste Powietrze – urządzenia tylko ze specjalnej listy
Według wytycznych Funduszu takie badania powinny „potwierdzać parametry dla klimatu umiarkowanego zarówno dla zastosowań średnio, jak i niskotemperaturowych”. Badania przedstawione przez producenta muszą odpowiadać tym wskazanym w etykiecie energetycznej oraz karcie produktu.
Czyli mówiąc wprost – parametry deklarowane w dokumentacji, mają być zgodne z rzeczywistością, co zdaje się nie być wygórowanym warunkiem. Za prowadzenie zielonej listy urządzeń odpowiada Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Istutut Badawczy (IOŚ-PIB). Od 22 kwietnia dotacja w programie Czyste Powietrze trafi tylko na urządzenia ze wspomnianej listy.
Lista została chłodno przyjęta przez przedstawicieli branży, którzy uważają, że powinna szybko zostać rozszerzona o międzynarodowe znaki jakości. Paweł Lachman, prezes branżowego stowarzyszenia PORT PC (Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła) liczy, że sytuacja ulegnie zmianie.
– Jako PORT PC wspieramy znaki jakości, które naszym zdaniem powinny znaleźć się na liście przygotowanej przez NFOŚiGW, po zbadaniu ewentualnych wątpliwości. Mowa tu o międzynarodowych, uznawanych za granicą znakach, takich jak Heat Pump KEYMARK czy EHPA Quality Label – komentuje Lachman zapytany przez SmogLab.
Zdaniem przedstawiciela branży „kluczem do ochrony rynku i konsumentów jest wyrywkowa kontrola urządzeń w akredytowanych laboratoriach”. – Ona do dziś nie jest przeprowadzana, a powinna być realizowana i to od września 2016 roku. Cieszy deklaracja UOKiK i NFOŚiGW, że stanie się to w ciągu najbliższych miesięcy – dodaje.
Koniec z przepisywaniem części domu na babcię. Tak zmienia się program Czyste Powietrze
Druga wspomniana zmiana to uszczelnienie przepisów dotyczących liczby przyznawanych dotacji. Od kwietnia najwyższy poziom dofinansowania będzie przyznawany jednej osobie tylko na jeden lokal lub budynek.
Jeśli beneficjent skorzysta raz z najwyższej formy wsparcia, na kolejny budynek lub lokal będzie mógł otrzymać tylko podstawowe dofinansowanie. Ta zmiana jest odpowiedzią na obserwację nieuczciwych praktyk w ramach Czystego Powietrza.
– Chodzi o naciąganie w ramach programów dotacyjnych. Mówiły o tym media, my także dostawaliśmy takie sygnały – przyznaje wspomniany Piotr Siergiej z PAS. Zdarzały się sytuacje, w których po najwyższe możliwe dotacje zgłaszały się osoby posiadające oficjalnie niewielkie dochody. – Jednak sama dotacja dotyczyła na przykład ogromnego domu. Dom stał z kolei na ogromnej parceli, a rzeczywistym beneficjentem była osoba bardzo majętna – wyjaśnia Siergiej.
Proceder polegał na tym, że część domu przepisywano na ubogą osobę o niskich dochodach. Na przykład babcię lub dziadka. – Taka osoba zgłaszała się po dotację. To było naciąganie systemu. Na jednym ze spotkań usłyszałem, że rekordzista otrzymał dofinansowanie na siedem budynków. Ten system pozwalał wykorzystywać program do nieuczciwych celów. Teraz zostało to ukrócone, co oznacza, że więcej pieniędzy trafi do osób uczciwie podchodzących do sprawy – podsumowuje przedstawiciel PAS.
Program Czyste Powietrze – główne zasady
Z rządowego programu Czyste Powietrze korzystają właściciele i współwłaściciele jednorodzinnych domów mieszkalnych. Skorzystać mogą z niego także właściciele lokali mieszkalnych wydzielonych w budynkach jednorodzinnych posiadających wyodrębnioną księgę wieczystą.
Do dziś w programie złożono ponad 800 tys. wniosków o dotacje na łączną kwotę 25 mld złotych. Dzięki programowi obserwujemy stopniową poprawę jakości powietrza w całej Polsce. Według ekspertów efekt Czystego Powietrza to także 3,3 mln ton CO2 mniej w atmosferze. Polki i Polacy spalają też mniej węgla. Ten, do niedawna sprowadzaliśmy głównie z Rosji.
Jak działa dotacja w programie Czyste Powietrze? Na dofinansowanie termomodernizacji budynku oraz wymianę kopciucha można otrzymać nawet 136 tys. bezzwrotnej dotacji. Wysokość dofinansowania jest zależna od średniej wysokości zarobków w przeliczeniu na domownika.
Wniosek można złożyć przez internet lub tradycyjnie w odpowiednim urzędzie. Więcej informacji dostępnych jest na oficjalnej stronie programu w tym miejscu.
–
Zdjęcie tytułowe: Anna Liminowicz / Climate Visuals
