Udostępnij

Podmorskie kopalnie ruszą już w tym roku. Dla płetwali to życie na całodobowej budowie

15.03.2023

Naukowcy ostrzegają, że górnictwo morskie może wyrządzić nieodwracalne szkody ssakom morskim, takim jak płetwale błękitne czy kaszaloty. Nowe badania pokazują, że podwodny hałas generowany przez maszyny górnicze będzie wielkim obciążeniem dla żyjących w oceanie zwierząt. I w przeciwieństwie do poprzednich badań, problem ten będzie dotyczyć nie tylko samego dna morskiego. Co więcej, problemem będzie nie tylko sam hałas.

Nowe wyniki badań pokazują skalę problemu

Morskie górnictwo to nowatorski dział przemysłu, więc jego wpływ na morską przyrodę pozostał prawie nieznany. Zwykle naukowcy przez lata skupiali się na tym, co dzieje się na morzu. Kiedy jednak zaczęły się pojawiać perspektywy wydobycia podwodnych złóż, naukowcy musieli zbadać, jak to wpłynie na żyjące w wodzie organizmy.

Do tej pory jednak ocena wpływu na życie morskie koncentrowała się na samym dnie oceanu, a więc miejscu wydobycia minerałów. Obiektem badań była strefa zwana jako Clarion-Clipperton na Oceanie Spokojnym, o czym pisaliśmy w sierpniu 2022 roku. Problem dotyczył zwierząt, które pływają na znacznych głębokościach, a nie tych żyjących bliżej tafli wody. Dlatego też naukowcy twierdzą, że przed wydaniem pozwolenia na komercyjne wydobycie należy pilnie ocenić wpływ na walenie i inne zwierzęta, które mogą być narażone na szkodliwy hałas.

 class=
Obszary występowania podmorskich złóż. Mapa pokazuje: strefy konkrecji polimetalicznych, w których dominuje mangan. Występujące w strefach rozrostu płyt oceanicznych i grzbietów śródoceanicznych siarczki polimetaliczne. Naskorupienia, w których dominuje kobalt. Na mapie zaznaczony jest także obszar tzw. strefy Clarion-Clipperton. Frontiers in Marine Science

Artykuł opublikowany przez Uniwersytet Exeter i Greenpeace Research Laboratories koncertuje się na waleniach takich jak wieloryby, delfiny i morświny mogące znaleźć się w pobliżu podmorskich kopalń. Wpływ hałasu może być różny, ale z pewnością będzie szkodliwy. Minerały mogą być wydobywane za pomocą zdalnie sterowanych maszyn głębinowych. Mogą też być pozyskiwane za pomocą statków, jeśli będzie to miało miejsce na szelfie. W jednym i w drugim przypadku źródłem hałasu będzie nie tylko to, co jest na dnie, ale to, co znajduje się na powierzchni. Z górnictwem będzie wiązał się zwiększony ruch morski. Do tego w grę będzie wchodzić transport urobku z dna na powierzchnię i przemieszczenie się maszyn górniczych. Hałas będzie roznosić się na całym słupie wody od dna do powierzchni.

Uciążliwość hałasu

Badacze wychodzą też z założenia, że maszyny górnicze będą pracować na różnych głębokościach 24 godziny na dobę. Zakłócenia będą więc stałe dla ssaków morskich polegających na echolokacji i komunikacji dźwiękowej, która jest im potrzebna w całym procesie życiowym. Będzie to podobne do hałaśliwych prac budowlanych po drugiej stronie ulicy. „Wyobraź sobie, że w twojej okolicy zaczynają się prace budowlane, które trwają 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Twoje życie zmienia się dramatycznie. Twoje zdrowie psychiczne jest zagrożone. Musisz coś zmienić, aby od tego uciec. Nie inaczej jest w przypadku wielorybów i delfinów”, powiedziała dr Kirsten Thompson z Uniwersytetu Exeter.

Górnictwo morskie i szkodliwość antropogenicznego dźwięku

Badacze zwracają uwagę na wyżej wspomnianą strefę Clarion-Clipperton. Stwierdzono, że występuje tam 25 gatunków waleni, do których należą delfiny, kaszaloty czy płetwale błękitne. Ssaki morskie posługują się różnego rodzaju dźwiękami o szeregu określonych pasm częstotliwości w celu komunikacji ze sobą czy poszukiwaniu pokarmów. I tu się pojawia problem antropogenicznego hałasu. Problemem będzie nie tylko obszar hałasu, ale też jego rodzaj. Częstotliwość, amplituda i czas trwania hałasu generowane przez górnictwo morskie będą zależały od sposobu wydobycia minerałów.

Znajdujące się na powierzchni statki wytwarzają inny rodzaj dźwięku, który będzie rozchodzić się inaczej niż w przypadku maszyn pracujących pod wodą. Na dnie morskim podczas wydobycia rudy prawdopodobnie wytwarzany będzie szeroki zakres częstotliwości, z których część będzie miała niższe częstotliwości. Taki dźwięk w wodzie będzie przemieszczać się na odległość co najmniej kilkuset kilometrów. Używane będą przez statki wysokoprężne pompy. W grę będzie wchodzić przenoszenie materiałów między maszynami pod dnem, a statkami. To wszystko może być analogiczne do hałasu emitowanego przez standardowe pogłębianie i wiercenie. A trzeba wziąć pod uwagę, że propagacja dźwięku może być zupełnie inna na większych głębokościach.

W 2014 roku w Arktyce przeprowadzono badania. Wyniki pokazują, że statki wiertnicze, które dokonują odwiertów na głębokości 500 metrów, generują szerokopasmowy hałas o wartości rzędu 184-190 decybeli. Takie coś ma poważny wpływ na pływające na tych głębokościach ssaki morskie. Szkodliwa może okazać się bardzo tzw. telemetria akustyczna, stosowana przy sterowaniu i koordynacji prac zdalnie sterowanych maszyn górniczych. Telemetria ta wykorzystuje głośny, powtarzający się dźwięk o wysokiej częstotliwości. Powstaje tu dźwięk, który nie jest słyszalny dla ludzi, ale dla delfinów i morświnów już tak.

Efekt maskowania akustycznego

Ingerencja obcego hałasu roznoszącego się w oceanie w dźwięk generowany przez zwierzęta nazywana jest maskowaniem akustycznym. Może to powodować różnorodne zmiany w zachowaniu u ssaków morskich. Maskowanie występuje, gdy hałas antropogeniczny pogarsza postrzeganie ważnych biologicznie sygnałów, takich jak te używane do komunikacji lub nawigacji. Stopień maskowania zależy od stopnia, w jakim częstotliwość i amplituda odbieranego hałasu pokrywa się z bioakustyką waleni.

W zależności od częstotliwości hałasu zwierzęta morskie znajdujące się blisko źródła dźwięku mogą być bardziej narażone na efekt maskowania niż te znajdujące się dalej. Przyczyną jest to, że tłumienie dźwięku na krótkich dystansach jest mniejsze niż na dużych. Problem jednak jest taki, że walenie są uzależnione od dźwięków o niskiej częstotliwości, a więc takiej, jaką wytwarzać będzie sprzęt górniczy. Tak więc ssaki te mocno będą doświadczać efektu maskowania na większych odległościach, liczonych w setkach kilometrów. Dźwięk o niskich częstotliwościach przemieszcza się dalej niż dźwięk o częstotliwościach wysokich.

Degradacja dna morskiego

Nowe badania pokazują, że problemem jest nie tylko sam hałas, ale też fizyczna ingerencja w środowisko dna morskiego. Prace górnicze będą prowadzić do wyrzucania w wodę chmur osadów morskich. Te opadając w dużych ilościach z powrotem na dno, mogą zdusić żyjące na dnie gatunki bentosowe. Bentosy to takie ograniczmy jak otwornice, gąbki, mięczaki czy skorupiaki, które występują na dnie zbiornika wodnego, w tym przypadku oceanu. Jednocześnie unoszące się w wodzie chmury osadów morskich nim opadną z powrotem na dno, zablokują dostęp do światła słonecznego. To też będzie miało swój negatywny wpływ na denne organizmy morskie.

W grę wchodzi też, tak samo jak na powierzchni Ziemi fizyczna ingerencja w podłoże i krajobraz dna morskiego. Choć tutaj nie przeprowadzono jeszcze dokładnych analiz, to wystarczy spojrzeć na szkody, jakie powoduje przecież trałowanie dna morskiego. Jest to bardzo niszczycielska metoda połowu ryb, która rujnuje środowisko morskie. „Szkody spowodowane przez komercyjne trałowanie gór podwodnych stanowią być może najlepsze jak dotąd przybliżenie oddziaływań, które mogą wynikać z wydobycia minerałów”, piszą autorzy nowego badania.

Zniszczenie przez maszyny górnicze dna morskiego, nawet samo usunięcie rud metali może doprowadzić do załamania się łańcucha pokarbowanego. Wiele podwodnych gór ma większe bogactwo gatunkowe i większą produktywność niż obszary przybrzeżne, i płaskie na głębinach morskich. A od tego zależy istnienie ssaków morskich czy ryb żyjących w oceanie.

Podmorskie kopalnie mogą ruszyć już nawet w tym roku

Chociaż firmy zajmujące się górnictwem głębinowym nie otrzymały jeszcze pozwolenia na rozpoczęcie komercyjnego wydobycia, to po raz pierwszy w lipcu tego roku państwa będą mogły starać się o zielone światło. To znaczy, że już nawet w tym roku mogą rozpocząć się pierwsze prace na dnie oceanicznym. Działacze i naukowcy ostrzegają, że jeśli się im na to pozwoli, maszyny będą mógłby pracować 24 godziny na dobę, wytwarzając dźwięki na różnych głębokościach. Będą przy tym degradować powierzchnię dna morskiego.

Dno morskie skrywa takie metale jak miedź, kobalt, nikiel czy mangan i wiele innych. „Firmy wydobywcze głębin morskich są zdeterminowane, by rozpocząć plądrowanie oceanów, pomimo niewielkiej liczby badań na temat wpływu, jaki ten przemysł miałby na wieloryby, delfiny i inne gatunki”, powiedziała Louisa Casson, aktywistka Greenpeace. „Górnictwo głębinowe może zniszczyć oceany w sposób, którego nie do końca rozumiemy. I kosztem gatunków takich jak płetwale błękitne, które od wielu lat są przedmiotem działań ochronnych. Rządy nie mogą dotrzymać swoich zobowiązań do ochrony oceanów, jeśli pozwolą na rozpoczęcie wydobycia głębinowego”.

Autor

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracujący od lat z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.