W Polsce jest około 4 milionów przestarzałych i wysokoemisyjnych kotłów, które w nieodległej przyszłości będą musiały odejść do lamusa. Instytut Ekonomii Środowiska przyjrzał się więc bliżej perspektywie ich wymiany. Z badań przeprowadzonych przez IEŚ wynika, że głównym problemem jest niewiedza na temat programów wymiany wśród właścicieli kotłów, a także postrzeganie procedur jako skomplikowanych. 

Instytut Ekonomii Środowiska chciał sprawdzić, jak wymianę tzw. „kopciuchów” postrzegają ludzie, którzy korzystają z tego typu urządzeń, a także instalatorzy zajmujący się ich wymianą.

W tym celu przeprowadzono badanie ankietowe na próbie 600 właścicieli domów jednorodzinnych, ogrzewanych paliwami stałymi. Zrealizowano także wywiady pogłębione z instalatorami systemów grzewczych oraz wywiady grupowe z osobami, które domy ogrzewają piecami zasypowymi.

Głównym celem badań było sprawdzenie świadomości obowiązków wynikających z uchwał antysmogowych, istnienia programów wspierających wymiany (m.in. Czyste Powietrze i ulgi termomodernizacyjnej) oraz planów właścicieli kotłów, jeśli chodzi o ich wymianę. Ponadto sprawdzono, ile na temat przepisów antysmogowych i programów wsparcia wiedzą instalatorzy systemów grzewczych.

Główne wnioski

– Niemal 60% badanych właścicieli budynków jednorodzinnych ogrzewanych źródłami na paliwa stałe nie ma w planach żadnych inwestycji związanych z wymianą źródeł grzewczych;
– Ponad 40% planujących wymianę źródła zamierza zakupić nowy kocioł węglowy;
– Wywiady pogłębione z użytkownikami kotłów węglowych wskazują, że część z nich może zostać jedynie przymuszona do wymiany „kopciuchów” poprzez kontrole i kary;
– Ponad 90% użytkowników kotłów na paliwa stałe z województw gdzie obowiązują regulacje antysmogowe nie wie, że uchwały te nakładają obowiązek wymiany starych kotłów. Konieczność wymiany kotłów na nowe wymienia spontanicznie jedynie 6% pytanych. Ponad 80% badanych bądź to nie słyszało w ogóle o uchwałach, bądź wprost wskazuje, że nie wie czego one dotyczą;
– Program Czyste Powietrze spontanicznie wymienia jedynie 9% badanych, a 15% wskazuje na dostępność dopłat w gminach i urzędach miast. Prawie nikt nie wymienia spontanicznie ulgi podatkowej wśród instrumentów wsparcia inwestycji w zmniejszenie zużycia energii w budynkach jednorodzinnych i wymiany źródła grzewczego;
– Wywiady pogłębione wśród instalatorów pokazują, że mniejsze firmy również nie mają wiedzy na temat Programu Czyste Powietrze czy ulgi termomodernizacyjnej, a przecież są to osoby zajmujące się wymianą kotłów na co dzień.
– Zdecydowana większość właścicieli budynków jednorodzinnych, aż 85%, preferuje kierowanie wniosków o dofinansowanie do swojego urzędu miasta/gminy.
– Niemal połowa uważa, że nie poradziłaby sobie samodzielnie z wypełnieniem wniosku – co wskazuje, że badani albo z góry zakładają, że jest to skomplikowana procedura, albo słyszeli, że tak właśnie jest. W obu przypadkach jest to czynnik zniechęcający do udziału w Programie.
– Duża część (ponad 50%) właścicieli domów ogrzewanych „kopciuchami” obawia się, że pozyskanie dotacji z Programu Czyste Powietrze będzie wymagać od nich dużego wysiłku. Dane te pokazują, że Program Czyste Powietrze postrzegany jest jako bardzo skomplikowany.
– Około połowa właścicieli kotłów węglowych ocenia dotację na poziomie 32% – a więc połączenia najniższego wsparcia dotacyjnego z Programu Czyste Powietrze oraz ulgi termomodernizacyjnej – jako atrakcyjną.
– Również przebadani instalatorzy urządzeń grzewczych negatywnie oceniają procedury Programu Czyste Powietrze. Krytycznie ocenia się przede wszystkim poziom komplikacji i stopień zbiurokratyzowania formalności związanych ze złożeniem wniosku. Wskazują, że w przypadku większości osób starszych, a niekiedy nawet tych w średnim wieku, poprawnie wypełnienie i skompletowanie wymaganych dokumentów stanowi zadanie przekraczające kompetencje przeciętnego klienta. Zdaniem badanych wprowadzenie Programu do gmin istotnie zachęciłoby mieszkańców do uczestnictwa i byłoby gwarantem większego spopularyzowania samego Programu, gdyż obecna świadomość dostępności dotacji rządowych wśród potencjalnych klientów oceniania jest jako niska.

Z całością raportu „Ocena programów wspierających wymianę kotłów węglowych i termomodernizację domów jednorodzinnych” można zapoznać się tutaj.

Źródło: IEŚ

Zdjęcie: Shutterstock/AlexanderLipko