Udostępnij

Kalwaria: władze nie wiedzą, co dzieje się z dużą częścią odpadów z produkcji mebli i butów

24.01.2019

Smog spowija Kalwarię Zebrzydowską, a wielu przedsiębiorców nic sobie z tego nie robi? O takich podejrzeniach zaalarmowała nas inicjatywa Płuca Kalwarii. Władze nie wiedzą, co dzieje się z dużą częścią odpadów, które powstają w gminie podczas produkcji mebli czy butów. Aktywiści przypuszczają, że odpady mogą lądować w piecach, a potem dokładać się do kalwaryjskiego smogu.

Zapach przypominający ten z grilla miesza się w powietrzu z odorem palonych śmieci”, pisała w swoim artykule o małopolskim mieście Katarzyna Kojzar. 

Według aktywistów z Płuc Kalwarii problem może wynikać między innymi z działania przedsiębiorców. Mogą oni oddawać mieszkańcom na opał część odpadów powstałych w swojej działalności, lub sami je spalać. Powód może być banalny – ich utylizacja po prostu kosztuje. Za takim scenariuszem przemawiają również dane pochodzące z  obowiązkowych sprawozdań o wytwarzaniu odpadów – a raczej ich brak. Mają one zawierać informacje o koszcie i ilości wyprodukowanych przez lokalne firmy śmieci jak i o źródłach zanieczyszczenia powietrza, które dotyczą danego przedsięborcy.

W 2017 roku stowarzyszenie Płuca Kalwarii wystąpiło do Urzędu Marszałkowskiego o udostępnienie listy przedsiębiorców, którzy złożyli sprawozdania. Chodziło o trzy branże: obuwniczą, tapicerską i meblarską. Lista zawierała wtedy zaledwie czterdzieści sześć nazw. Ewidencja podmiotów gospodarczych pokazuje natomiast, że w całej gminie jest zarejestrowanych… 1854 przedsiębiorców. Według Płuc Kalwarii około 1100 deklaruje, że może zajmować się działalnością, która przyczynia się do powstawania odpadów – chodzi między innymi o branżę meblarską, obuwniczą i tapicerską.

– Śmiałą hipotezą jest to, że przedsiębiorcy sami  utylizują te odpady. A może je oddają zewnętrznym firmom, które zajmują się utylizacją? Trudno powiedzieć jaka jest sytuacja, ponieważ gmina nie ma nad tym żadnej kontroli, choć mogłaby prowadzić statystykę dotyczącą gospodarki odpadami. Jest jeszcze jedna opcja: część tych odpadów jest rozdawana w ramach „ akcji dobroczynnej” mieszkańcom, którzy ogrzewają dzięki nim domy. – mówi Mieczysław Login z Płuc Kalwarii.

Po interwencji Płuc Kalwarii sytuację stara się poprawić Urząd Marszałkowski. Jak twierdzą władze, liczba 1100 przedsiębiorców, którzy są zobowiązani do składania oświadczeń, może być zawyżona.

„Chodzi najprawdopodobniej o te firmy, które deklarują możliwość prowadzenia takiej działalności. Niekoniecznie muszą jednak się nią zajmować. Można sobie wyobrazić, że kioskarz zadeklaruje jako działalność poboczną wytwarzanie obuwia – na przykład na wypadek przebranżowienia”, mówi Tomasz Pietrusiak z Urzędu Marszałkowskiego.

Pietrusiak dodaje, że sytuacja może wynikać również z niewiedzy przedsiębiorców. Dlatego urząd prowadzi akcję informacyjną kierowaną co roku do gmin i firm przed okresem sprawozdawczym. Ogłoszenia widać między innymi na stronach internetowych urzędów i tablicach ogłoszeniowych, a UMWM prowadzi bezpłatne szkolenia dla przedsiębiorców. Urzędnicy wysłali 700 wezwań do złożenia oświadczeń – również za ubiegłe lata. Efekt? Nie wszyscy właściciele firm przejęli się apelem. Najwyższa liczba złożonych deklaracji dotyczy roku 2017 i wynosi 448. Dane za ubiegły rok nie są jeszcze znane.

Kalwaryjski Urząd Miasta rozkłada ręce i wskazuje na władze wyższego szczebla – przede wszystkim Urząd Marszałkowski i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. To ten ostatni ma sprawdzać, jak firma radzi sobie z gospodarowaniem odpadami. Jak usłyszeliśmy nieoficjalnie od urzędników, skuteczność kontroli jest mizerna, bo inspektorzy uprzedzają o nich przedsiębiorców z tygodniowym wyprzedzeniem. A działania substancji wydzielających się przy spalaniu tego typu odpadów nie można ignorować – mówi prof. Adam Grochowalski z Zakładu Chemii Analitycznej Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechniki Krakowskiej.

„Ludzie nie zdają sobie sprawy, że szkodzą nie tylko trucizny, które działają natychmiastowo. Niektóre substancje obecne w spalinach ze spalania odpadów w piecu uszkadzają różne organy bardzo powoli. Mogą się przyczyniać do rozlegulowania hormonów, zaczynamy się źle czuć, chorować. Pojawiają się choroby tarczycy, układu prokreacyjnego. Do produkcji mebli i obuwia stosuje się między innymi poliuretan oraz PCW, których odpady przy spalaniu w piecu mogą wydzielać na przykład fosgen, używany w czasie pierwszej wojny światowej jako broń chemiczna”, podkreśla Grochowalski.

Według przepisów, jeśli wyliczona opłata za wprowadzanie gazów i pyłów do środowiska oraz składowanie odpadów nie przekracza 800 złotych, to nie trzeba jej uiszczać. Nie zwalnia to jednak przedsiębiorcy ze złożenia sprawozdania. Grzywna za jego brak może wahać się od 20 do 5000 złotych. Mimo dwukrotnej prośby WIOŚ nie udzielił nam informacji na temat liczby i wysokości kar wobec nieprzestrzegających prawa przedsiębiorców.

Fot. Kalwaria zimą. Tomasz Wełna.

Autor

Marcel Wandas

Dziennikarz, autor między innymi Onetu, Holistic News i Weekend.Gazeta.pl. W przeszłości reporter radiowy związany między innymi z Radiem Kraków, Radiem Eska i Radiem Plus. Fan muzyki, bywalec festiwali, wielbiciel krakowskiej Nowej Huty, hejter krakowskiego smogu.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.