Udostępnij

Naukowcy: Mniej PM2,5 – więcej szkodliwego ozonu. Walka ze smogiem musi obejmować także inne zanieczyszczenia

29.01.2019

Chiny odnoszą spektakularne sukcesy, jeśli chodzi o walkę z zanieczyszczeniem powietrza w kraju. Z najnowszych amerykańsko-chińskich badań wynika jednak, że redukcja stężeń pyłów zawieszonych PM2,5 ma także negatywne skutki: wraz z ich spadkiem w troposferze (czyli w najniższej warstwie atmosfery) wzrasta stężenie ozonu, również szkodliwego dla zdrowia. Okazuje się, że chcąc zadbać o zdrowie mieszkańców, należy walczyć także z innymi zanieczyszczeniami. 

Jak donosi The Straits Times – zespół badaczy z Uniwersytetu Harvarda oraz Nanjing University of Information Science and Technology opublikował wyniki swoich badań na początku stycznia w czasopiśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences”.

Naukowcy badali powietrze w przemysłowych miastach na północy Chin. W rezultacie dostrzegli, że wraz ze spadkiem poziomu pyłu PM2,5 (za sprawą chińskiej polityki „walki ze smogiem”), w najniższej warstwie atmosfery wzrosło stężenie ozonu. Ich zdaniem zachodzi w tym przypadku związek przyczyno-skutkowy.

Dlaczego tak się dzieje?

Zdaniem amerykańsko-chińskiego zespołu pył zawieszony PM2,5, choć szkodliwy dla zdrowia, zapobiega powstawaniu ozonu, który w troposferze powstaje głównie z zanieczyszczeń zwanych prekursorami ozonu. Należą do nich: dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), metan (CH4), a także lotne związki organiczne (LZO).

Ozon nie powstaje jednak w wyniku jednej reakcji. Najpierw wspomniane zanieczyszczenia, pod wpływem światła słonecznego, ulegają rozpadowi – w wyniku czego powstają tzw. wolne rodniki. Te z kolei reagują z tlenem (O2), tworząc interesujący nas ozon (O3).

Jaki to ma jednak związek ze smogiem? Z opublikowanych badań wynika, że wolne rodniki – niezbędne do wytworzenia się ozonu – giną w reakcji z cząstkami pyłu zawieszonego PM2,5. Tym samym okazuje się, że szkodliwy dla nas pył stanowił równocześnie barierę ochronną przed wzrostem stężenia troposferycznego ozonu.

„Cząstki PM2,5 można porównać do gąbek, które wychwytują wysoce reaktywne rodniki chemiczne i zapobiegają łańcuchowi reakcji prowadzącemu do powstania ozonu” – powiedział The Straits Times prof. Daniel Jacob, współautor badania z Uniwersytetu Harvarda.

Badacze podkreślają, że w związku z tym walka z zanieczyszczeniem powietrza powinna obejmować także tlenki azotu oraz lotne związki organiczne (LZO) – tak, by kontrolować nie tylko poziom zanieczyszczenia pyłem PM2,5, ale i ozonem.

Dwa oblicza ozonu

Podkreślić w tym miejscu należy, że to, czy ozon jest dla nas szkodliwy czy nie, zależy przede wszystkim od miejsca, w którym się znajduje. Ozon znajdujący się w stratosferze (powyżej troposfery) chroni planetę, a tym samym nas, przed działaniem promieniowania ultrafioletowego. Jedynie ten znajdujący się niżej, pochodzący w większości z produkowanych przez człowieka zanieczyszczeń, stanowi zagrożenie dla naszego zdrowia.

Ozon w troposferze oddziałuje niekorzystnie przede wszystkim na drogi oddechowe, choć pośrednio może szkodzić całemu organizmowi. Szczególnie narażone są w tym przypadku dzieci, osoby starsze oraz chory na astmę, u których kontakt z ozonem może spowodować zaostrzenie objawów choroby. Więcej na ten temat można znaleźć tutaj.

Ponadto ozon troposferyczny szkodzi roślinom, przez co może zmniejszać wydajność upraw, a także jest jednym z gazów cieplarnianych.

 

Źródła: The Straits Times, PNAS, GIOŚ.

Konsultacja naukowa: Jakub Jędrak

Zdjęcie: Unsplash.com/Alexander Popov

 

Czytaj też: Ozon. Skąd się bierze i kiedy jest go najwięcej

Autor

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.