Udostępnij

Chcą uratować wieś, której od 100 lat grozi zalanie. Każdy może pomóc

24.07.2023

Myscowa – niewielka wieś w sercu Beskidu Niskiego, tuż na granicy Magurskiego Parku Narodowego i licznych obszarów Natura 2000. To tutaj od ponad stu lat planowana jest budowa tamy. Wiąże się z nią zalanie 400 hektarów cennych terenów i liczne wywłaszczenia mieszkańców. Sens budowy podważa część mieszkańców i liczni specjaliści. Teraz do sprawy włącza się kolejne środowisko.

Wieś ma ponad 600 lat. Krajobraz sielankowy: soczysta zieleń, przejrzysta rzeka, stary las. Telefony bez zasięgu. Nad głowami krążą bociany na zmianę z drapieżnym ptactwem. Mieszkańcy żyją z rolnictwa, hodowli krów, agroturystyki – pisaliśmy w 2021 r. w naszym reportażu.

Od ponad stu lat kolejne władze planują budowę tamy i ogromnego zbiornika Kąty-Myscowa. Oficjalnie – aby zwiększyć bezpieczeństwo powodziowe. Problem tkwi jak zwykle w szczegółach. Niektóre dokumenty pokazują, że taka budowa wcale nie rozwiąże problemów z okresowymi powodziami w okolicznych miastach. – Według niezależnych ekspertyz, redukcja wielkiej fali powodziowej w Jaśle będzie niewielka – na poziomie 40 centymetrów, natomiast redukcja w pozostałych miastach jeszcze mniejsza, na poziomie błędu obliczeń. Zasięg potencjalnej ochrony, powstałej dzięki budowie zbiornika dotyczy około 50 domów. Żeby to osiągnąć, trzeba wysiedlić 100 innych – mówił nam Jacek Engel, prezes zaangażowanej w sprawę Fundacji Greenmind.

Mieszkańcy żyją w zawieszeniu. Temat zbiornika wraca przed każdymi kolejnymi wyborami, a następnie leży w szufladzie aż do kolejnego głosowania. Stan zawieszenia oznacza liczne ryzyka – nie wiadomo, czy warto rozbudowywać gospodarstwa. Od wielu lat nie zbudowano także potrzebnej przeprawy przez rzekę. Dlaczego? „Bo tutaj będzie zbiornik”. Praktyka wygląda tak, że mieszkańcy przejeżdżają przez rzekę po betonowych płytach, o ile stan wody nie jest zbyt wysoki. Były przypadki porwania samochodów przez nurt rzeki. Do potrzebujących nie mogła dostać się także karetka. Okrężna droga jest kilka razy dłuższa.

most na rzece beskid niski
Tu ma powstać zbiornik Kąty-Myscowa fot. Maciej Fijak

Czy odnajdziemy się na mapie Myscowej?

Mieszkańców wspierał do tej pory m.in. kolektyw Siostry Rzeki. Najpierw artystki zorganizowały „protest krów”, a następnie razem z mieszkańcami – przy pomocy balonów z helem, pokazały, na jakiej wysokości zaplanowano taflę wody.

Teraz w ochronę zabytkowej wsi z cenną przyrodą i jej społecznością zaangażowało się Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna. – Sprawa inwestycji chwilowo przycichła, ale mieszkańcy nadal nie mają mostu i nie ma ostatecznej decyzji co do rezygnacji z planów budowy zbiornika, raz na zawsze – mówi nam Anna Chmiel, krakowska artystka zaangażowana w sprawę Myscowej. – Wiele zależy od samych mieszkańców. Plany budowy zbiornika głęboko dotykają lokalną społeczność. Poczucie nieustannego lęku o wysiedlenie nie pozwala się wsi rozwinąć. To z kolei powoduje zastój, brak perspektyw i niechęć do walki o swój dom – mówi nam Chmiel.

Pracownia Etnograficzna chce pokazać, jak wiele ciekawych historii można znaleźć na tym terenie. – Będziemy zbierać opowieści o Myscowej i razem z mieszkańcami i mieszkankami oraz Anną Chmiel tworzyć mapę miejscowości. Niezależnie od dalszego losu wsi będzie to jeden z nielicznych dokumentów dotyczących lokalnego dziedzictwa. Mamy nadzieję wspólnie spojrzeć na wieś zarówno jako na konkretne miejsce w świecie, ale też jako na społeczność. Co łączy ludzi na pierwszy rzut oka podzielonych? Jeśli wieś zniknie pod wodą – co pozostanie? – pytają organizatorzy.

 class=
Balony pokazują poziom tafli wody w przypadku realizacji zbiornika. Źródło: Pracownia Etnograficzna

Otrzymaj pocztówkę z malowniczej wsi i unikatową mapę

Aby zrealizować pomysł, potrzebne jest wsparcie finansowe. Dowolnie wybraną kwotę można wpłacić za pomocą portalu zrzutka.pl. Dokładając się do projektu, można wybrać także jedną z publikacji oferowanych przez Pracownię Etnograficzną.

Wśród katalogu nagród można wybrać także pocztówkę z Myscowej. W ten sposób wspierające osoby otrzymają pocztowe pozdrowienia z realizacji projektu w malowniczej wsi. Do wszystkich osób, które zdecydują się na partycypację w kosztach inicjatywy przewidziano także mapy etnograficzne, które powstaną w ramach planowanych działań.

Do serca Beskidu Niskiego, Myscowej i innych okolicznych wsi, warto wybrać się także na wypoczynek, aby na własne oczy zobaczyć malownicze tereny, które mają znaleźć się pod wodą.

SmogLab.pl objął patronat medialny nad projektem „Odnajdziemy się na mapie Myscowej”.

Zdjęcie: Katarzyna Kojzar

Autor

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.