BENZO[A]PIREN
Benzo[a]piren jest uznawany za substancję reprezentatywną dla grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), i jego stężenia mierzone są na wybranych stacjach monitoringu jakości powietrza. B[a]P to rakotwórczy i mutagenny związek chemiczny, wykazujący dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie. Prawo europejskie określa poziom docelowy dla średniorocznego stężenia B[a]P na poziomie 1 ng/m3.
To właśnie w przypadku benzo[a]pirenu występują największe różnice jeśli chodzi o jego stężenia w Polsce i w pozostałych krajach UE. Jeśli spojrzymy na średnie krajowe dla poszczególnych państwa UE widać ogromną różnicę między Polską, a choćby Czechami, nie wspominając państw Europy Zachodniej. Średnie stężenie B[a]P dla całego kraju niemal sześciokrotnie przekracza określoną prawem wartość docelową. Wartości jakie osiągają stężenia B[a]P są wyjątkowo wysokie – druga najwyższa średnia (osiągnięta przez Czechy) jest trzykrotnie niższa niż średnia dla Polski.
Jak pokazuje poniższa mapa Polska stanowi czerwoną wyspę na tle pozostałych państw europejskich. Na mapie przedstawiono ważone populacyjnie stężenia benzo[a]pirenu – kolorem ciemnoczerwonym zaznaczono obszary gdzie stężenie tej substancji przekracza 1,5 ng/m3, jasnoczerwonym stężenia w przedziale 1-1,5 ng/m3, a więc również powyżej normy.
Różnice w stężeniach B[a]P pomiędzy zachodnimi metropoliami, a takimi miastami jak Kraków, Nowy Sącz czy Zabrze unaoczniają z jak ogromną skalą zanieczyszczenia powietrza tą substancją mamy do czynienia w Polsce. W największych miastach Europy: Londynie, Paryżu czy Berlinie stężenie rakotwórczego i mutagennego benzo[a]pirenu pozostaje dużo poniżej wyznaczonej prawem normy. W miastach Polski południowej i centralnej przekroczenia sięgają kilkuset procent, a w wybranych miejscowościach przekraczają 1000%.
