Udostępnij

Oczyszczacze powietrza. Jak to działa i na co zwrócić uwagę przed zakupem?

01.06.2017

Są reklamowane jako skuteczny sposób walki z kurzem, roztoczami, drobnoustrojami i brzydkim zapachem w mieszkaniu. Jednak w życiu mieszkańców Polski, w szczególności południowej, mogą odgrywać znacznie ważniejszą rolę. Oczyszczacze powietrza to jedna z ostatnich desek ratunku przed zanieczyszczeniami smogowymi, które przenikają do naszych mieszkań w sezonie grzewczym.
W osobistym arsenale przeciwsmogowym oprócz masek ochronnych coraz częściej pojawiają się oczyszczacze powietrza. O ile jednak te pierwsze dostępne są za stosunkowo przystępną kwotę, o tyle zakup tych drugich wiąże się ze znacznie większym wydatkiem. Dlatego wiele osób odwleka taką inwestycję lub z niej rezygnuje, często uzasadniając to nieufnością do skuteczności tego typu sprzętu. Wątpliwościom sprzyja spora rozbieżność cen oczyszczaczy. Wahają się one od kilkuset do ponad 2 tys. zł. Z jednej strony nasuwa się wniosek, że producenci próbują nas naciągnąć, z drugiej – że część oczyszczaczy to buble. Jak jest naprawdę?

Mówiąc z grubsza, tak jak to zwykle bywa w podobnych przypadkach: sprawa rozbija się o parametry sprzętu. Wyższa cena idzie w parze nie tylko z wyższą jakością, ale również z większą trwałością. Oznacza to, że w dłuższej perspektywie czasowej droższe oczyszczacze mogą okazać się tańsze w użytkowaniu. Z drugiej strony tańszy sprzęt niekoniecznie jest bublem, ale może być wyposażony w filtry wymagające częstszej wymiany. Zazwyczaj sprawdza się tu prosta zasada: tańsze jest droższe – na dłuższą metę.

Jeśli filtr, to HEPA?

Najważniejszym elementem oczyszczacza jest filtr. To on decyduje o jego skuteczności. Standardem w tego typu sprzętach są wykonane ze spiekanego szkła filtry HEPA – te same, które stosowane są w dobrej jakości maskach antysmogowych, a także odkurzaczach. Filtry instalowane w oczyszczaczach mają jednak większą powierzchnię, a zatem i większą efektywność. Ta ostatnia zależy również od klasy filtra. W klasyfikacji unijnej filtrom HEPA przypisanych jest pięć poziomów jakości: od H10 do H14. Pierwsze trzy cechuje wysoka skuteczność w filtracji bakterii, dymu tytoniowego, wszystkich rodzajów dymów i aerozoli. Z kolei filtry H13–H14 dodatkowo „odsiewają” pył radioaktywny i większe wirusy. Ponadto filtry HEPA oczyszczają powietrze z pleśni, alergenów, kurzu i roztoczy.

Testy pokazują, że filtry HEPA są zdolne do wyłapywania 99,97 proc. cząsteczek większych niż 0,3 µm. Oznacza to, że skutecznie radzą sobie również z pyłami zawieszonymi, zarówno PM10 (o średnicy do 10 mikrometrów), jak i większością pyłów PM2,5 (o średnicy do 2,5 mikrometra). Jeszcze wyższą skutecznością wykazują się filtry ULPA, jednak mają one zastosowanie głównie przemysłowe.

Oprócz filtrów HEPA w wielu oczyszczaczach stosuje się również filtr węglowy. Usuwa one potencjalnie szkodliwe lotne związki organiczne, m.in. rakotwórcze benzopireny, i pochłania nieprzyjemne zapachy. Wygodnym rozwiązaniem są impregnowane filtry węglowe, które można wielokrotnie płukać w wodzie.

W niektórych urządzeniach zamiast filtrów HEPA stosuje się ich tańsze zamienniki. Nie zawsze są one gorsze pod względem jakości od „oryginału”, dlatego nie warto z góry skreślać urządzeń, które działają w oparciu o inne technologie. Z drugiej strony HEPA to gwarancja jakości – wybierając urządzenie posiadające certyfikowany filtr wykonany w tym standardzie zapłacimy więcej, ale unikniemy żmudnego „riserczu” dotyczącego mniej znanego rozwiązania.

Ważne parametry

Niestety „riserczu” nie unikniemy w odniesieniu do innych kwestii. Na przykład żywotności filtrów. Bo „serce” oczyszczacza trzeba regularnie wymieniać. Jak często? To zależy od jakości sprzętu i intensywności jego użytkowania. W sezonie grzewczym, gdy oczyszczacz pracuje na okrągło, filtr może nadawać się do wymiany już po kilku miesiącach. Do pewnego stopnia można zdać się na sugestię producenta, ale należy ją skorygować o lokalne i aktualne warunki atmosferyczne. W czasie pików smogowych sprzęt pracuje intensywniej, więc filtr zużywa się szybciej.

Kolejnym istotnym parametrem oczyszczacza jest CADR (Clean Air Delivery Rate). Zależy o m.in. od sprawności wentylatora i określa ilość powietrza, jaką oczyszczacz jest w stanie przefiltrować w ciągu godziny. Niestety producenci często ograniczają się do podania zalecanej lub maksymalnej powierzchni pomieszczenia, której urządzenie jest w stanie „sprostać”, niebiorąc pod uwagę jego kubatury. Dlatego w wyższych pomieszczeniach, np. w kamienicach, skuteczniejszy może okazać się oczyszczacz przeznaczony do mieszkań o większej powierzchni. Szacunkowa wartość CADR powinna wynieść 85 m3/h na 10 m2 powierzchni.

Pozornie mniej istotną kwestią, jest natężenie hałasu emitowanego przez urządzenie. Monotonne „rzężenie” oczyszczacza może jednak być irytujące na dłużą metę, dlatego warto zadbać o to, by sprzęt pracował jak najciszej. Punktem odniesienia przy wyborze konkretnego modelu i ocenie jego „parametrów głośnościowych” może być hałas generowany przez lodówkę. Z reguły nie przekracza on 40 dB. Również oczyszczacz nie powinien działać głośniej, by nie uprzykrzyć nam życia.

To oczywiście nie wszystko. Wraz z rosnącą ilością sprzętu na rynku, producenci prześcigają się w wyposażaniu urządzeń w dodatkowe funkcje i udogodnienia, np. nawilżacze powietrza, lampy UV o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym, jonizatory, czujniki i wskaźniki jakości powietrza, automatyczne ustawienia itd. Nie są to kluczowe komponenty oczyszczacza, ale wiele z nich ma spore znaczenie dla jakości funkcjonowania  i wygody korzystania z tego typu sprzętu – dlatego przed zakupem warto i na nie zwrócić uwagę.

Co z tym ozonem?

Ozon to odmiana tlenu, złożona z trzech atomów tego pierwiastka. Pełni on ważną rolę w stratosferze, pochłaniając część promieniowania UV, ale lepiej nie mieć z nim bezpośrednio do czynienia. Ozon jest bowiem gazem o działaniu drażniącym i potencjalnie rakotwórczym. Powoduje uszkodzenia błon śluzowych i hamuje procesy oddychania wewnątrzkomórkowego. Nadmierne stężenie ozonu w powietrzu może wywoływać m.in. kaszel, bóle głowy, nudności i przyspieszone tętno. Jaki ma to związek z oczyszczaczami powietrza? Prawdopodobnie nieduży – ale na tyle istotny, by go nie ignorować.

Otóż niektóre oczyszczacze wyposażone są w jonizator powietrza. Pełni on funkcję wspomagającą w filtrowaniu zanieczyszczeń. Ujmując rzecz w skrócie: jonizator emituje elektrony, które łącząc się z cząsteczkami obecnymi w powietrzu tworzą jony ujemne. Te z kolei „przyklejają” się do zanieczyszczeń i pomagają je przetransportować do filtru, który posiada dodatni ładunek elektryczny.

Skutkiem ubocznym tego procesu może być powstawanie nadmiernych ilości szkodliwego ozonu. Może, lecz nie musi. Ryzyko dotyczy przede wszystkim urządzeń starszego typu, w których jonizatory posiadają zbyt dużą moc lub są wadliwie skonstruowane. Temat ozonu został nagłośniony już jakiś czas temu, co sprawiło, że producenci oczyszczaczy dostrzegli problem i zwiększyli dbałość o standardy bezpieczeństwa w tym zakresie.

Na szczęście jonizator to nie „mus”. Jeśli chcemy zminimalizować ryzyko narażenia na ozon lub nie dowierzamy zapewnieniom producentów, zawsze możemy wybrać model bez dodatkowej funkcji.

 

Dr Jakub Bartyzel z AGH radzi, jak wybrać oczyszczacz powietrza

Fot. Fotolia.

Autor

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Udostępnij

Zobacz także

Wspierają nas

Partnerzy portalu

Partner cyklu "Miasta Przyszłości"

Partner cyklu "Żyj wolniej"

Partner naukowy

Bartosz Kwiatkowski

Dyrektor Frank Bold, absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, ekspert prawny polskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych.

Patrycja Satora

Menedżerka organizacji pozarządowych z ponad 15 letnim stażem – doświadczona koordynatorka projektów, specjalistka ds. kontaktów z kluczowymi klientami, menadżerka ds. rozwoju oraz PR i Public Affairs.

Joanna Urbaniec

Dziennikarka, fotografik, działaczka społeczna. Od 2010 związana z grupą medialną Polska Press, publikuje m.in. w Gazecie Krakowskiej i Dzienniku Polskim. Absolwentka Krakowskiej Szkoła Filmowej, laureatka nagród filmowych, dwukrotnie wyróżniona nagrodą Dziennikarz Małopolski.

Przemysław Błaszczyk

Dziennikarz i reporter z 15-letnim doświadczeniem. Obecnie reporter radia RMF MAXX specjalizujący się w tematach miejskich i lokalnych. Od kilku lat aktywnie angażujący się także w tematykę ochrony środowiska.

Hubert Bułgajewski

Ekspert ds. zmian klimatu, specjalizujący się dziedzinie problematyki regionu arktycznego. Współpracował z redakcjami „Ziemia na rozdrożu” i „Nauka o klimacie”. Autor wielu tekstów poświęconych problemom środowiskowym na świecie i globalnemu ociepleniu. Od 2013 roku prowadzi bloga pt. ” Arktyczny Lód”, na którym znajdują się raporty poświęcone zmianom zachodzącym w Arktyce.

Jacek Baraniak

Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Ochrony Środowiska jako specjalista ds. ekologii i ochrony szaty roślinnej. Członek Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot i Klubu Przyrodników oraz administrator grupy facebookowej Antropogeniczne zmiany klimatu i środowiska naturalnego i prowadzący blog „Klimat Ziemi”.

Martyna Jabłońska

Koordynatorka projektu, specjalistka Google Ads. Zajmuje się administacyjną stroną organizacji, współpracą pomiędzy organizacjami, grantami, tłumaczeniami, reklamą.

Przemysław Ćwik

Dziennikarz, autor, redaktor. Pisze przede wszystkim o zdrowiu. Publikował m.in. w Onet.pl i Coolturze.

Karolina Gawlik

Dziennikarka i trenerka komunikacji, publikowała m.in. w Onecie i „Gazecie Krakowskiej”. W tekstach i filmach opowiada o Ziemi i jej mieszkańcach. Autorka krótkiego dokumentu „Świat do naprawy”, cyklu na YT „Można Inaczej” i Kręgów Pieśni „Cztery Żywioły”. Łączy naukowe i duchowe podejście do zagadnień kryzysu klimatycznego.

Jakub Jędrak

Członek Polskiego Alarmu Smogowego i Warszawy Bez Smogu. Z wykształcenia fizyk, zajmuje się przede wszystkim popularyzacją wiedzy na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie.

Klaudia Urban

Z wykształcenia mgr ochrony środowiska. Od 2020 r. redaktor Odpowiedzialnego Inwestora, dla którego pisze głównie o energetyce, górnictwie, zielonych inwestycjach i gospodarce odpadami. Zainteresowania: szeroko pojęta ochrona przyrody; prywatnie wielbicielka Wrocławia, filmów wojennych, literatury i poezji.

Maciej Fijak

Redaktor naczelny SmogLabu. Z portalem związany od 2021 r. Autor kilkuset artykułów, krakus, działacz społeczny. Pisze o zrównoważonych miastach, zaangażowanym społeczeństwie i ekologii.

Sebastian Medoń

Z wykształcenia socjolog. Interesuje się klimatem, powietrzem i energetyką – widzianymi z różnych perspektyw. Dla SmogLabu śledzi bieżące wydarzenia, przede wszystkim ze świata nauki.

Tomasz Borejza

Zastępca redaktora naczelnego SmogLabu. Dziennikarz naukowy. Wcześniej/czasami także m.in. w: Onet.pl, Przekroju, Tygodniku Przegląd, Coolturze, prasie lokalnej oraz branżowej.